شعر غزلیات حکیم سبزواری

[S O-O M]

ای دل نخوری محنت و اندوه که چندت
از یار و دیار ار ببریدند برندت

تا قدر شب قدر وصالش نشناسی
در تاری از آن طره فکندند به بندت

هر چیز که بینی ز زمانی و زمینی
تا مثل شوندت ز قفا جمله دوندت

آن شاهد نغزی که بهر پوست چو مغزی
ای نطق نلغزد بدوئی پای سمندت

در جمله ببین دلبر و آن جمله ببین خود
از خود بگذر تا که بخود راه دهندت

خاموش شو اسرار مگو سرّ محبت
ورنه بسوی دار چو منصور برندت

 

[S O-O M]

گل آمد بلبلان را این پیام است
که بی می زندگی دیگر حرام است

بزن مطرب که دور زاهدان رفت
بیا ساقی که اکنون دور جام است

مده ناصح دگر پندم در این فصل
کسی کو م×س×ت مینبود کدام است

صف رندان صفای سینه را باز
صفائی از شـ×ر×ا×ب لعل فام است

سپندی بهر چشم بد بسوزان
که ما را طایر اقبال رام است

بسامانست دور آسمانم
مرا کار جهان اکنون بکام است

گرم جام تهی چون ماه نو بود
بحمداللّه ز می ماه تمام است

زلیخا طلعتی دارم که او را
هزاران یوسف مصری غلام است

شدم تا من خراب آن می لعل
خراباتم محل شربم مدام است

می ار آبی است لیک آتش مزاجی است
علاج هر فسرده جان خام است

دلم اسرار جام جم نهان داشت
از آنم از ازل اسرار نام است

 

[S O-O M]

دل ز محنت شده خون جام می ناب کجاست
جان شد از دست برون نغمه مضراب کجاست

سوزد از آتش عشق تو دلم شمع صفت
نی چگویم که چو شمعم بدرون آب کجاست

خواهمت شرح دهم شمهٔ از خون جگر
لیک با آن همه آهن دلیت تاب کجاست

گفته بودم که خیال تو به بینم در خواب
شب ز سودای سر زلف توام خواب کجاست

دل بدریای غم افتاده خدا را یاران
تا خدای دل آن طرهٔ پرتاب کجاست

گیرم از چهره بر خلق بر افکند نقاب
چشم خفّاش کجا مهر جهانتاب کجاست

صرف و نحو کُتب عمر شد و مفتاحی
که گشاید دل از او درهمه ابواب کجاست

در بر ابروی طاقش بر ما ای زاهد
دست بردار که کس را سر محراب کجاست

تا ز اسرار میان تو بگوید رمزی
در میان محرم اسرار در اصواب کجاست

 

[S O-O M]

باغ و گل و مل همه مهیاست
هنگام تفرج و تماشاست

بخرام برون که بهر تعظیم
عمری است بباغ سرو برپاست

نرگس همه روز چشم بر راه
سنبل همه عمر در تمناست

تا پات مباد رنجه گردد
برروی زمین ز سبزه دیباست

تا باز چو شور چشمت انگیخت
کز شهر غریوفتنه برخواست

هر قدر بظرف حسن گنجید
مشاطهٔ صنع بروی آراست

سر دفتر لعبتان شوخت
سر کردهٔ لولیان زیباست

م×س×ت از می لعل اوست اسرار
امروز چه حاجتش بصهباست

 

[S O-O M]

هندوی خال رخش باج ز عنبر گرفت
پستهٔ جان پرورش شهد ز شکر گرفت

دور رخش بردمید طرهٔ شبرنگ او
لشکر دلها کشید خسر و خاور گرفت

نرگس شهلاش م×س×ت بود همانا که او
تیغ ز ابرو کشید و زمژه خنجر گرفت

ابروی پیوست تو بر مه و خور طعنه زد
چشم سیه م×س×ت تو عیب بعبهر گرفت

چشمهٔ آب حیات خاک بچشم آیدش
هرکه از آن آتشین لعل تو ساغر گرفت

موسی دل بنگرید چون تو خداوند حسن
برق تجلی دمید شعله به پیکر گرفت

هرچه بجز نقش دوست پاک شد از لوح دل
هرچه بجز عشق یار آنهمه آذر گرفت

تا بسرای وصال ره نبرد پارسا
اهرمن حاجبت پرده بر آن در گرفت

جام جم اسرار غیب میشودش منکشف
جام و لاهر که از ساقی کوثر گرفت

دلم بموی میانی اسیر و دربند است
که در میان بتان بی نظیر و مانند است

نه این طریق محبت بود که ننوازی
دل مرا که بدشنامی از تو خرسند است

هزار مرتبه سوگند خویش بشکستی
فدای طور تو من این چه عهد و سوگند است

به تیغ جور بریدی گرم تو رشتهٔ جان
ز دل بهر سر مویت هزار پیوند است

طبیب کوشش بیجا مکن ز بهر علاج
دوای درد دلم زان لب شکر خنداست

جفا بری ز حد و نیست حد چون و چرا
مگرچو وصف خدا پاک از چه وچند است

دواندم بقفس همزبانی صیاد
وگرنه کنج قفس را که آرزومند است

حدیث چشمهٔ حیوان و کیمیا عنقا
عبارتی دو سه از صاحب صفت مند است

لوای بندگی از خسروی زند برتر
اگر به بنده مبالاتی از خداوند است

سمر شدی بخراسان ملیح طبع اسرار
که از تو رشک خطاغیرت سمرقند است

 

[S O-O M]

باز یار بیوفای ما سر یاریش نیست
ذرهٔ آن ماه مهر آسا وفادریش نیست

بخت من درخواب گویاروی زیبای تو دید
زانکه عمری شدکه درخوابست و بیداریش نیست

مردآیادر قفس یا با خیالت خوگرفت
مرغ دل کومدتی شد ناله و زاریش نیست

ما و دل بودیم کو اندیشهٔ ما داشتی
لیک صدفریاد کآن هم تاب غمخواریش نیست

تکیه بر دل داده مژگانش ز بیداری چشم
آری آری بیش ازاین تاب پرستاریش نیست

ترسم از بس چشم من خون از مژه جاری کنی
مردمان گویند یارت بیمی از یاریش نیست

روی آزادی مدام اسرار کی دید از قیود
مرغ دل کاندر خم زلفی گرفتاریش نیست

 

[S O-O M]

گودست کشد از ناز این نرگس طنّازت
مردم همه را کشتی دیگر که کشد نازت

دل برده بیک عشوه لعل لب شیرینت
جان برده بیک غمزه چشم خوش غمّازت

کردیم نخستین گام در راه تو ترک کام
تا خود چه شود انجام اینست چو آغازت

این دیده که خون گرددرسوای جهانم کرد
وین دل پراخگر باد افکند برون رازت

ای طایر جان تا کی بر گوشهٔ هر بامی
در دامگه افتادند مرغانِ هم آوازت

اسرارِ حزین تا کی باشد ز حریمت دور
اغیار دغا دایم هم محفل و دمسازت

 

[S O-O M]

شبی دارم دراز و تیره همچون تار گیسویت
دلی دارم پریشان همچو موی عنبرین بویت

ز مژگان خارها درجویبار دیدگان بستم
که ماندلخت دل وزصاف اشک آبی زنم کویت

دل دیوانهام ملک ملامت را مسخّر کرد
طریق مملکت گیری دلم آموخت ز ابرویت

شمیم مُشک تا تاری چه باشد پیش آن کاکل
عبیر و عنبر سارا کجا و زلف جادویت

ز تار موی شبرنگت نموده تیره روز ما
بفرما تا برافروزد فروغی شعلهٔ رویت

دل افسرده ای اسرار زین زهد ریا دارد
چه شد آن برق عالمسوز عشق آتشین خویت

 

[S O-O M]

مرا از عشق دل لبریز خون است
چو اخگر کز محبّت در درون است

مگو عشق این نهنگ آتشین است
محبت نیست این دریای خون است

بسی بی پا و سر دارد به هرسوی
کز آن جمله یکی گردون دون است

شدیم از شهر بند عقل بیرون
کنون مأوای ما ملک جنون است

من آن سیمرغ کوه قاف عشقم
که عنقای خرد پیشم زبون است

جهان چون نقطه بین در مرکز دل
دو کـ×و×ن و یونس دل بطن نون است

بگوش ما بود هر نغمه موزون
غریو شحنه ساز ارغنون است

همه عالم حروف و حق سخنگوست
وزو حرف نخستین کاف و نون است

ازو در جنبش آمد گوهر گل
باو هر جبشی را هم سکون است

چو او را نیست حدی اُستوار است
هر آن جنبش که درچشمت نگون است

ندارد تابشش آغاز و انجام
بلی آن جلوه گر بی چند و چون است

مگو سرّ درون پرده اسرار
که از اندیشه سر ّحق برون است

 

[S O-O M]

ای قبلهٔ حاجات ملک طرف کلاهت
مجموعه آفات فلک طرز نگاهت

بیچاره کشی پیشهٔ زلفان کمندت
خونخواره وَشی شیوهٔ چشمان سیاهت

خونم بخور و غم مخور از پرسش محشر
طفلی و ملایک ننویسند گناهت

افکندیم از پا به یکی غمزه و رفتی
باز آ که بود دیدهٔ امید براهت

این جان بودت کشور و دل باشدت اورنگ
کاکل بسرت افسر و از غمزه سپاهت

بر زیرنشینان لوای غم عشقت
رحمی که ندانند دری غیر پناهت

آهو روش اسرار ره دشت جنون گیر
در شهر نیاسوده کس از ناله و آهت