فرهنگ فرهنگ چیست؟

[Maedeh]

همه می‌دانیم که تمامی انبیای الهی علیهم السلام، برای روشن کردن عقول و بیدار کردن فطرت‌ها در خداشناسی و خدا پرستی (توحید) و شناساندن و باور بازگشت به سوی او (معاد) گسیل شده‌اند، اما در اینجا می‌بینیم که فرمود «برای اکمال مکارم اخلاقی»! حال آیا این دو هدف مغایر یا حتی متفاوت با هم هستند؟ خیر. بلکه اخلاق، موضع‌گیری نسبت به توحید و معاد را نیز شامل می‌گردد و سایر مواضع را در جهت آن تبیین و اصلاح می‌نماید.

 

[Maedeh]

از چگونگی موضع‌گیری نسبت به اصول دین گرفته، تا عبادات، واجبات و محرمات ...، تا موضع‌گیری مقابل پدر، مادر، فرزند و خویشان و همسایگان و دوستان، تا موضع‌گیری در برابر چگونگی کسب معاش، در برابر حقوق مردم، و حتی چگونگی موضع‌گیری در رابطه با حیوانات، نباتات، جامدات، فضای سبز، آلودگی فضا، مکان و یا آلودگی صوتی ...، تا مواضع اقتصادی و سیاسی، همه نمودهای "اخلاقی" می‌باشند.

 

[Maedeh]

ذاتی و یا اکتسابی:

هم فرهنگ انسانی ریشه‌های ذاتی دارد و هم اخلاق انسانی، و هم فرهنگ انسانی ساختاری و اکتسابی است و هم اخلاق انسانی.

بی‌تردید اگر قوه و استعداد حالتی در انسان نباشد، هرگز آن را نمی‌شناسد و به آن دست نمی‌یابد

 

[Maedeh]

عقل و بدیهیات اولیه‌ی عقلی که پایه‌ها و ابزار شناخت انسان است و هم چنین "حب و بغض" قلبی، که سبب گرایش یا نفرت، کُنش و واکنش، دوری یا نزدیکی می‌گردد، همه ذاتی می‌باشند؛ اما نیروی آن ذاتی است، نه مصداق بیرونی و عملیاتی آن. مثلاً در قرآن کریم تصریح شده که همه ایمان دارند، برخی به خدا و برخی به طاغوت – همه کفر دارند، برخی به خدا و برخی به طاغوت. همه مجاهدات و حتی جنگ می‌کنند، برخی در راه خدا و برخی در راه طاغوت – و همگان حب و بغض دارند، برخی به دنیا و مظاهرش، برخی به خدا و جمال و جلالش

 

[Maedeh]

اگر در انسان میل و امکان "شناخت" نبود، اگر عشق به کمال [در عرصه‌های گوناگون، مثل علم، قدرت، زیبایی، رحمت، رأفت و ...) نبود، فرهنگ و اخلاقی هم در کار نبود.

 

[Maedeh]

از سوی دیگر، می‌دانیم که انسان قابلیت و استعداد "شدن" را دارد و از این رو "تعلیم و تربیت پذیر" است، پس آن نیروها و استعدادهای ذاتی، با تعلیم و تربیت، جهت می‌یابند و فرهنگ و اخلاق را شکل می‌دهند.