اندازه گیری به روش هخامنشی

تاریخ شناسان دوران هخامنشیان را دورانی با شکوه و ایران را ابرقدرت دنیای آن روز شناخته اند.

نوشته های بسیاری در مورد جهان گشایی ها و پیشرفت های نظامی و علمی آن ها موجود می باشد.

اما زندگی روزمره ایرانیان موضوعی می باشد که کم‌تر به آن توجه شده است. در این دوران امپراتوری هخامنشی بیش از بیست ملت رادر خود جای داده بود و تراکم جمعیت در خطه پارس بسیار زیاد بود.

از قول پرفسور هاید ماری که در کتاب “از زبان داریوش” میگوید که اسناد و کشف های تاریخی نشان داده که تعداد زیادی روستا و دهکده در اطراف شهر های بزرگ مانند شوش، تخت جمشید و شیراز وجود داشت. پس از شیراز “نریه ایتشیه” شهر نیمه بزرگی حساب میشد که شهر “نیریز” امروز می باشد. بزرگراه ها شهرهای بزرگ را به هم می‌پیوست و برای رابطه شهر ها با آبادی های اطراف نیز از جاده ها مختلف استفاده میشد.

بسیاری از کارگران و و پیشه‌وران در این آبادی ها زندگی می‌کردند. حفاری های اخیر نشان داده که کوشک‌های روستایی بسیار شبیه خانه های شاهی می‌بودند و از موادی هم‌نوع برای ساختن آن‌ها استفاده می‌کردند. البته این خانه ها با ابعادی بسیار کوچک‌تر که با استفاده از موادی که به گرانی موادی که در کاخ ها استفاده می‌کردند نبود ساخته شده بودند. معمولا این خانه ها دارای یک یا دو اتاق بودند و مانند امروز یک ایوان یا حیاط هم داشتند.

از هینتس نویسنده کتاب “داریوش و ایرانیان” نقل قول می‌شود که حدود 770 سال قبل از میلاد پارسیان به انزان یا انشان آمده و واژه های وزن و اندازه ها را از ایلامیان گرفتند. پارس ها به این واژه ها نام های پارسی داده و واحد های تازه ای به آنها اضافه کردند.

واحد وزن کرشه (به معنی وزن) 83 و یک سوم گرم بود. بزرگترین واحد وزن تالان نامیده میشد و یک کیلو و 30 گرم حساب میشد.

واحد اندازه گیری طول آرشنیش یا ارش خوانده میشد و به گفته فریدریک کرافتر این واحد اندازه گیری را بر پایه اندازه های کاخ های تخت جمشید 36 سانتی متر محاسبه کرده است. آرش شاهی با ارش فرق داشت و در زمان داریوش استفاده میشد.

آرش شاهی 48 سانتی متر بود. در آن زمان به جای وزن کردن مواد خوارکی آن‌ها را اندازه می‌گرفتند. کیل یا پیمانه ارزش خاصی داشت. هینتس به گفته ویکی پدیا توضیح میدهد که یک پیمانه 7 لیتر حساب میشد و گریوه معادل با 30 پیمانه بود.

مالیات در کوزه هایی به نام مریس جمع می‌شد. مریس چنان مرسوم شده بود که به عنوان واژه وام وارد زبان پارسی در بانک‌داری شده بود.

هاید ماری کخ در کتاب “از زبان داریوش” بیان میکند که از شواهد تاریخی میتوان گفت که کیفیت بهداشت در خانه های هخامنشی بالا بود به عنوان مثال خانه های شهری همه دارای حمام های قیراندود و دارای فاضلاب شیبی از لوله های سفالین بودند. در هر طبقه اجتماعی شهروندان رعایت اصول بهداشت را می‌کردند. تنها تفاوت این طبقات در جنس ابزاری بوده که مورد استفاده قرار می‌گرفته است.

گزنفون در مورد ایرانیان میگوید:« آثار این تربیت که همانا قناعت در زندگی و توجه مخصوص به تمرین ها و احتراز از تن پروری است هنوز در آنان مشهود است. حتی امروز بین پارسی ها آب دهان به زمین انداختن ، پاک کردن بینی یا دور شدن برای قضای حاجت مقابل چشم دیگران عیب بزرگی محسوب میشود و بدیهی است چنانچه تن به قناعت کامل در خوراک نمی داد یا به کمک تمرینات بدنی، تن خود را آماده و مهیا نمی ساختند، اجرای این آداب عملی نمیشد. »