آموزش ⭐آرایه‌ی تلمیح در سرودن شعر⭐

[Miss Nili]

شعر🔖
آرایه‌ی تلمیح (Allusion) چیه و چه‌طور به کار رفته می‌شه؟
پُست پایین👇

•[📘]• تلمیح در لغت یعنی «به گوشه‌ی چشم اشاره کردن یا نگاه کردن» و در اصطلاح، اشاراتیه که به‌صورت گذرا نسبت به یک داستان، شعر، آیه یا حدیث شکل می‌گیرن.

•[📗]• مثلا این بیت رو بخونید:
کجایی ای عطش‌اندیشه! سقراط حقیقت‌نوش!
برادرها برایت شوکران در ساغر آوردند
- سید حسن حسینی
این بیت به داستان سقراط اشاره داره که به‌خاطر بیان اعتقاداتش به زندان انداخته شد و با زهر فوت کرد.

•[📒]• یا این بیت:
از شور مجنون در بیابان گریه‌ها مانده
از بـیـسـتـون‌ها نـالـه‌ی فـرهادها رفـتـه
- یوسف‌علی میرشکاک
که این بیت هم به داستان «لیلی و مجنون» و «شیرین و فرهاد» اشاره داره؛ اشاره‌ای که داستان بیابان‌گردی مجنون در عشق لیلی و تراشیدن کوه بیستون توسط فرهاد رو تداعی می‌کنه.

•[📙]• گاهی واقعه‌ی تاریخی خیلی سرراست نیست و به شهرت کافی نرسیده، اما هنوز هم لذت بخشه:
برای دیدن رویت مفید نیست کسی
وگرنه نامه برای مفید می‌آید
- حسن بیاتانی
که به نامه‌نگاری‌های امام زمان با شیخ مفید اشاره داره، که جناس تام به‌کار رفته (مفید) زیباییِ موسیقیاییش رو زیاد کرده.

•[📕]• گاهی به آیه‌ای از قرآن اشاره می‌شه:
من ناگهان شنیدم گلبانگ «واشربوا» را
بانگ اذان سـاقی دل را پر از شعـف کرد
- سیدعبدالله حسینی
که به آیه‌ی «کلوا واشربوا هنیئاً بما اسلفتم» اشاره داره.

•[📘]• گاهی هم اشاره به حدیثه که تلمیح ایجاد می‌کنه:
از نشابور با موجی از «لا» گذشتی
ای که امواج طوفان تو را می‌شناسد
- قیصر امین‌پور
مصراع اول به حدیث امام رضا اشاره داره: «کلمة لا إله الّا الله حصنی؛ فمن دخل حصنی، أمن من عذابی»

•[📗]• از نظر دکتر شمیسا بُن‌مایه‌ی تلمیح دو چیزه: تشبیه و تناسب؛ چون از یک طرف بین مطلب طرح شده و داستان شباهتی هست و از طرف دیگه توی اجزاش تناسب وجود داره.

•[📒]• شعر می‌تونه این‌طوری دانسته‌های اساطیری و فرهنگی–ادبی خواننده رو یادآوری کنه و باعث نوعی لذت بشه.

•[📙]• راز زیباییِ تلمیح چیزی نیست جز آوردن بخشی از گذشته به اکنون، یا بردن خواننده از اکنون به گذشته‌ها.

#تمرین📝
تلمیح رو توی شعرهای زیر بررسی کنید.

مانند تهمینه هستم، بازنده‌ی هر دو صورت
پیکار سهراب و رستم، فرقی برایم ندارد
- روشن سلیمانی

چه نشانی‌ست به‌جز داغ خیانت به جبین
ایـن یـهـوداصـفـتـان را ز حـواری‌بـودن
- حسین منزوی

عصـا که مار شد اعجاز بود، کاش اما
کسی به معجزه‌ای مار را عصا می‌کرد
- حسین منزوی

مـکتـوب می‌رسـید فراوان؛ ولی دریـغ!
خطش تمام کوفی و مُهرش فریب بود
- علی‌رضا قزوه

نه خدا توانمش خواند، نه بشر توانمش گفت
متحیرم چه نامم، شَه ملک لافتی را
- شهریار

•[📚]• (منبع این مطلب کتاب «تاروپود» اثر سیدمهدی موسوی هست)