آموزش چگونه خلاقانه بنویسیم؟ | آموزش نویسندگی

[ARA.O.O]

«بخشی از فرآیند خلاقیت این است که روش خود را برای آن بیابید.»
هنری میلر

اگر به دنبال پیدا کردن راه و روش‌های نوشتن خلاقانه باشید بی‌گمان به بیراهه خواهید رفت.

همان‌طور که هنری میلر می‌گوید، درنهایت این خود شما هستید که روش خاص خودتان را برای آفرینش اثری خلاقانه پیدا خواهید کرد؛ اما آشنایی اولیه با برخی از روش‌هایی که به خلاقیت منجر می‌شود خالی از لطف نیست.

در این درس به برخی از این ابزارها اشاره می‌کنیم.

 

[ARA.O.O]

پرداختن به جزئیات

کلیات را همه می‌دانند. پرداختن به جزئیات است که متن را زیبا و خلاقانه می‌کند.

پرداختن به جزئیات و موشکافی متن به‌ دقت نظر و نگاهی تیزبین نیاز دارد. این کار از عهدۀ همه برنمی‌آید.

نویسنده باید با متنی که در ذهن دارد ارتباط مفهومی برقرار کرده باشد تا بتواند آن را با جزئیات بیان کند.

عبارت «نگو، نشان بده» دقیقاً بر این مفهوم استوار است.

 

[ARA.O.O]

استفاده از استعاره، مثال و مصداق

ابزارهای زیادی برای پرداختن به جزئیات و توضیح بهتر و خلاقانه‌تر مفهوم وجود دارد. استعاره، مصداق و مثال وسیله‌هایی هستند که هر نویسنده‌ای می‌تواند به مدد آن‌ها متن را زنده کند.

یکی از راه‌های خلاقیت در نویسندگی این است که به‌جای پرداختن مستقیم به موضوع، از روش‌های غیرمستقیم و جایگزین استفاده کنیم.

روش‌هایی که نه‌تنها باعث گمراهی خواننده نمی‌شوند بلکه زوایای تاریک موضوع را هم روشن و شفاف می‌کنند.

بیان مثال و مصداق‌های موضوعی ازجمله روش‌های زیبا برای بیان خلاقانه است.

 

[ARA.O.O]

استفاده از ابزارهای سادۀ نوشتن

برای نوشتن خلاقانه باید برای خودتان بهانه جور کنید. با توجه به شناختی که از روحیات خود دارید، بهانه‌های خلاقانه‌نویسی را کشف کنید.

یکی از بهانه‌هایی که به کمک آن می‌توانید خلاقانه بنویسید این است که از ابزارهای متفاوتی برای نوشتن استفاده کنید. قلم خاص، استفاده از کاغذ، کیبورد و یا هر ابزار نویسندگی دیگری می‌تواند همان دلیلی باشد که به کمک آن بهتر و خلاقانه‌تر بنویسید.

 

[ARA.O.O]

زمان نوشتن

نوشتن خلاقانه به تمرین مداوم و استمرار نیاز دارد. اگر بخواهید در این زمینه فعال باشید و خلاقیت در نوشتن برایتان اهمیت دارد باید بتوانید طی شبانه‌روز زمان مشخصی را به نوشتن اختصاص بدهید.

بااین‌حال هیچ قانون و قاعده‌ای وجود ندارد که بگوید: «کی باید بنویسید.»

بیشتر افراد در زمان‌های خاصی از شبانه‌روز بهتر کار می‌کنند و بهره‌وری بیشتری دارند. نوشتن هم همین‌ طور است.

بعضی ترجیح می‌دهند صبح‌ها قبل از شروع هر کاری چند کلمه‌ای بنویسند، برخی دوست دارند شب‌ها وقتی از کار و فعالیت روزانه فارغ شدند به نوشتن بپردازند و عده‌ای هم بعدازظهرها.

بنابراین:

این کار برای شما یک تعهد درونی ایجاد می‌کند و در زمان‌های تعیین‌شده برای نوشتن ذهن شما آمادهٔ ایده یابی است و می‌تواند به‌راحتی کار خلاقانه انجام بدهد.

 

[ARA.O.O]

مکان نوشتن

اینکه نویسنده حتماً باید میز و اتاقی از آن خود داشته باشد تا بتواند به ایده‌هایش شکل بدهد شاید زیاد درست نباشد؛ اما این یک حقیقت است که جایی که کار می‌کنیم روی آنچه می‌نویسیم و روند نوشتنمان تأثیر وسیعی دارد.

استیون کینگ می‌گوید:

داشتن یک در که بتوانید هر وقت می‌خواهید آن را باز یا بسته کنید خیلی اهمیت دارد.

باز هم هیچ قانون لازم‌الاجرایی برای مکان نوشتن وجود ندارد. شما می‌توانید توی اتاق خودتان در منزل بنویسید، یا در کتابخانه، یا کافه، یا پارک یا حتی وسط مهمانی. مهم این است که با نوشتن مانند یک کار واقعی و مهم برخورد کنید. درست مثل فعالیت در هر زمینهٔ دیگری.

باید بتوانید روی تمرکز خودتان طوری کار کنید که هر جایی برای نوشتن مناسب باشد و ساعت‌ها وقت برای یافتن مکان مناسب تلف نشود.

 

[ARA.O.O]

تصویرسازی بصری برای نوشتن

از قدرت تصاویر برای خلق یک اثر متمایز غافل نشوید. این تصاویر را به‌صورت نقشه راه برای خودتان و بعد به شکل تصاویر ذهنی در قالب یک متن خلاقانه برای مخاطب ترسیم کنید.

عکس نوشته‌ها، عکس‌های جانبی در کنار متن و هر تصویری که گویای حرف یا مفهومی مشخص باشد می‌تواند به خلق اثری خلاقانه کمک کند.

تصاویر قدرت دارند و راه مستقیمی را به دل خواننده باز می‌کنند. کافی است چند تصویر مرتبط با متن را پیدا کنید و به‌عنوان منبع تکمیلی یا حتی تزیینی در کنار متن قرار دهید. از تأثیر آن روی خودتان و ذهن مخاطب شگفت‌زده می‌شوید.

اما قدرت تصاویر تنها به اینجا محدود نمی‌شود:

می‌توانید برای نوشتۀ خود نقشه راه بکشید. می‌توانید روند پیشرفت کار را به روش‌های مختلف روی کاغذ ترسیم کنید. می‌توانید از روش‌هایی مثل خوشه‌بندی استفاده کنید و قبل از هر چیزی، متن را برای خودتان شفاف کنید.

کشیدن شکل‌های ساده که مفهومی ذهنی را منتقل می‌کنند و اضافه کردن آن‌ها به متن باعث غنی شدن و جذابیت بیشتر نوشته می‌شود.

 

[ARA.O.O]

تمرکز در نوشتن

نویسندۀ خلاق هرلحظه آمادۀ خلق اثر است. او هر اتفاقی را بهانه‌ای برای نوشتن یک متن خوب می‌بیند. خوب دیدن، با دقت شنیدن و عمیق احساس کردن مهم‌ترین پیش‌شرط‌های لازم برای زندگی در چارچوب خلاقیت است.

خلاقانه نوشتن به تمرکز نیاز دارد. درواقع نویسندگی باید همۀ زندگی شما باشد نه جزئی از آن.

هر اتفاقی با هر نوع پیامد خاصی می‌تواند سرفصلی تازه برای یک نوشتۀ خلاقانه باشد. کافی است تمرکز کنید و خوب ببینید. با دقت گوش کنید و از کنار هیچ رویدادی به‌سادگی نگذرید.

خلاقیت از هیچ به وجود نمی‌آید. بهانه‌ای برای رشد و رویش می‌خواهد. این بهانه را با وسیله‌های مختلف در اختیارش قرار دهید.

 

[ARA.O.O]

استفاده از قدرت داستان و قصه‌گویی

همۀ افراد، عاشق شنیدن داستان هستند. به همین دلیل است که داستان به‌سادگی جای خود را در ذهن و فکر خواننده باز می‌کند.

برای استفاده از فن قصه‌گویی در نوشته‌هایتان می‌توانید از داستان‌های شخصی یا بازگویی داستان دیگران استفاده کنید. همچنین می‌توانید حقیقتی موجود را با تغییر فضای حاکم، لحن، زاویه دید و دیگر تغییراتی ازاین‌دست بنویسید.

داستان‌ها با خارج کردن فضای متن از حالت خشک و تک‌بعدی به خواننده کمک می‌کنند تا متن را در قالب تصاویر ببیند و به درک و شهود بهتری برسد.

می‌توانید از داستان‌ها به‌عنوان شروع‌کنندۀ متن استفاده کنید. این کار باعث می‌شود خواننده همراه با شما به یک فضای فکری مشترک وارد شود و ادامۀ حرف‌هایتان را جدی‌تر دنبال کند.

اگر فضای متن اجازه نمی‌دهد که داستان‌های بلندی نقل کنید می‌توانید داستان‌های کوتاه بگویید. مزیت داستان‌های کوتاه این است که هم باعث تلطیف فضای فکری می‌شود و هم با حوصله و سلیقۀ خوانندۀ امروزی همسو است.

در درس سوم نویسندگی خلاق پاراگراف ابتدایی چند داستان را معرفی کردیم. یکی از راه‌های نوشتن و استفاده از داستان برای متن‌های مختلف خواندن داستان است. به‌این‌ترتیب متوجه می‌شویم که ساختار کار نویسندگان مختلف چگونه است و داستان خود را چطور طراحی می‌کنند.

 

[ARA.O.O]

یک تمرین برای قصه‌گویی:

موضوعی مشخص را در نظر بگیرید. برای مثال رانندگی در هوای آلوده. سپس برای آن یک داستان خیلی کوتاه بنویسید. طوری که بتوان آن را ادامه و بسط داد.