آموزش عناصر کلی و اساسی نقد دلنوشته/فی البداهه

[ARA.O.O]

سلام؛ خسته نباشید و وقت بخیر. در این تاپیک، عناصر کلی و اساسی یک نقد جامع، توسط بنده شرح و نامبرده خواهند شد. با توضیحات همراه باشین.🌻


*قالب کلی نقد دلنوشته و فی البداهه، به شکل زیر می‌‌باشد. در پست های پس از این پست، هر عنصر رو جداگانه شرح خواهم داد.

1.اسم اثر
نقد بر اساس سه مورد
*اندازه اسم
*کلیشه ای یا دور از تصور بودن
*سازگاری اسم انتخابی با ژانرها و محتوا

2.ژانرها
نقد بر اساس سه مورد
*بررسی صحیح بودن ژانرها
*سازگاری ژانر با اسم رمان و محتوا
*صحیح بودن ترتیب قرارگیری ژانرها

3.مقدمه
نقد بر اساس سه مورد
*سازگاری متن مقدمه با ژانرها، اسم اثر و محتوا
*کیفیت جملات مقدمه و موزون بودن لغات
*اندازه مقدمه

4.جلد
نقد براساس سه مورد
*همخونی با ایده
*ترکیب رنگی جلد
*کیفیت عکس و زیبایی جلد

5.سیر
نقد بر اساس یک مورد
*ثابت نگه داشتن سیر و نحوه بیان نویسنده

6.توصیفات
نقد بر اساس یک مورد
*توصیف احساسات

7.لحن
نقد براساس یک مورد
*در آمیختگی لحن ها

8.بهره گیری از آرایه های ادبی

9.تکرار
نقد براساس سه مورد
*تکرار علائم/حروف
*تکرار واژه/فعل
*تکرار مفهوم

10.رعایت پارت نویسی
نقد بر اساس دو مورد
*اندازه صحیح پارت
*هدفمندسازی پارت

11.رعایت شرع و قوانین
نقد بر اساس یک مورد
*ممنوعه

12.غلط‌‌های املایی
نقد بر اساس دو مورد
*اشتباهات تایپی
*اشتباه نویسی

13.سخن منتقد

 

[ARA.O.O]

📚اسم


*اندازه اسم: حداکثر بخش های کاربردی برای عنوان، چهارتاست. مثلا: "حق منه" سه بخشیه. بخش اول کلمه "حق"، بخش دوم کلمه "من" و بخش سوم "ه" آخر که معنای "هست" میده. از جانب نقش کلمات، "حق" اسمه، "من" هم اسم هست و "ه" آخر با معنی "هست"، فعله.
برای مثال بعدی اسم رمانی اگه (پسرک آرام نیست) باشه، اینطور باید مشخص کرد: این عنوان از چهار بخش تشکیل شده. اول، کلمه "پسر"، بخش دوم "ک" واژه‌‌ی "پسرک" که معنی (کوچک) میده. بخش سوم کلمه "آرام و بخش چهارم کلمه "نیست" نقش بخش‌‌ها هم به این صورته: "پسر" اسم هست. "ک" صفت هست. "آرام" اسم هست و کلمه "نیست" فعله.

*کلیشه ای یا دور از تصور بودن: اگه توی عنوان کلماتی مثل: عشق، عاشق، دریا، سیاه، دردسر و... باشه که به میزان زیادی در اسم خیلی از رمان‌‌ها به کار رفتن، اون عنوان کلیشه ای و تکراری محسوب میشه. (توجه کنید کن بعضی وقت ها یه اسم، یک کلمه‌‌ی کلیشه ای داره ولی کل اون اسم، جذابه. مثلا اسم "به وقت حسرت" یک کلمه کلیشه ای داره که "حسرت" هست اما کل این ترکیب اسمی جذابه.)
همچنین، یه وقت هایی نویسنده ها یه اسم های عجیب و غریبی برای رمانشون میذارن که خیلی سخت هستن و در این صورت این اسامی، دور از تصور محسوب میشن. مثل "تعیش واله" یا "تاجور قمر" و... .

*سازگاری اسم انتخابی با ژانر و محتوای رمان: اسمی که نویسنده انتخاب میکنه، باید با ژانرهاش و محتوای اثرش سازگار باشه. مثلا اگه ژانر عاشقانه داره و محتوا در مورد یک موضوع غمیگنه، عنوانش باید تا حدودی هم با عاشقانه و هم با غم مرتبط باشه. مثلا اسم "تاوان وابستگی" هم غم رو درون خودش داره، هم عاشقی رو.

 

[ARA.O.O]

📚ژانر:


*بررسی صحیح بودن ژانر: بایستی بررسی بشه که ژانرهای انتخابی نویسنده از لحاظ ادبی صحیح هستن یا خیر. ژانرهای درست این ها هستن: (عاشقانه، تراژدی، معمایی، تخیلی، فانتزی، پلیسی، مذهبی، کلاسیک، اجتماعی، طنز، تاریخی، ترسناک) پس اگه مثلا نویسنده بگه ژانر "هیجانی" کاملا غلطه و باید حذف بشه. روانشناسی هم ژانر نیست. درام که منظور غمگینه، برای رمان و داستان و... غلطه. درام مال فیلمه و برای کتاب غمگین باید "تراژدی" نوشته بشه.

*سازگاری ژانر با اسم و محتوا: باید بررسی بشه که بر فرض مثال اگه ژانر عاشقانه و معمایی در بخش ژانر انتخاب شده، اسم اثر هم با ژانر معمایی و عاشقانه سازگاره؟ توی محتوای اثر هم ژانر عاشقانه و معمایی دیده شده یا نه؟ اتفاقات عاشقانه و معمایی رخ دادن؟

*ترتیب قرارگیری ژانر: ژانرها براساس پررنگ بودنشون توی سیر، باید به ترتیب توی بخش ژانر ‌ذکر بشن. مثلا اگه یه اثر خیلی صحنه عاشقانه داره، سپس صحنه های پلیسیش پررنگه و بعد صحنه های اجتماعیش، ترتیب ژانر‌ اینجوریه: "عاشقانه، پلیسی، اجتماعی"

 

[ARA.O.O]

📚مقدمه:


*تناسب با اجزای اثر: وظیفه مقدمه اینه که احساسات درون اثر رو با یه متن ادبی مثل شعر، دلنوشته و... نشون بده. مثلا اگه متن اثر غمگین و عاشقانه ست، یه متن ادبی عاشقانه و غمگین می‌‌‌نویسیم مثل:
"عشق را از دریا آموختم
خدایم‌ خالق عشق بود!
توان‌ در من گذار که طاقت سختی اش را به دوش بکشم
که این راه بسی دشوار است!"

*کیفیت جملات و موزون بودن: مقدمه باید حاوی جملات ادبی و با کیفیتی باشه، همچنین روون باشه. مثلا مقدمه ای که بگه:
"دنیای سختی بود
عاشق شدم و شکست خوردم
کاش اینجوری نمیشد
و..."
خیلی ساده ست و کلمات معمولی داره. ولی این مقدمه:
"غرق آبی نگاهش
به رنگ سیاهی بخت شومش
دستانش سرد چون یخبندان
و نگاهش نافذ، مانند استواری مردان
مقاومتش در هم نمی‌‌شکند
برجای خود می‌‌ماند
و مردی ست ایستاده..."
جملات خوبی داره و جذابه، ادبیه و موزونه.

*اندازه مقدمه: اندازه مقدمه هم نباید طولانی یا کوتاه باشه. در حد ۴ تا ۸ خط کافیه.

*همچنین ی نکته: یه مقدمه نباید اینتر اضافی داشته باشه و با هر کلمه، نویسنده بره خط بعد. باید یه جمله تموم بشه، بعد اینتر و خط بعد.

 

[ARA.O.O]

📚جلداثر:


*همخونی با ایده: جلدی که نویسنده برای اثرش انتخاب میکنه، باید طرح و ظاهری داشته باشه که با ایده ی اثر سازگار باشه. مثلا اگه محتوا در مورد جنایت هست، جلد میتونه حاوی اسلحه و... باشه.

*ترکیب رنگی جلد: ترکیب رنگی، احساس ژانرها رو القا میکنه. بنابراین بر فرض مثال اگه روایتی ژانر و محتوای غمگین داشته باشه، طبیعتا جلدش ترکیب رنگی تیره داره. ترکیب رنگی صورتی و بنفش قطعا با یه محتوای غمگین جور نیستن! همچنین رنگ های روشن مثل زرد و... با محتوای طنز سازگارن.

*کیفیت عکس و زیبایی جلد: عکس جلد باید دارای کیفیت باشه و طرح جلد باید به نحوی باشه که به دل مخاطب بشینه. عکس های بی مفهوم و بد تصویر، جلب مخاطب نمیکنن

 

[ARA.O.O]

📚سیر:


*ثابت نگه داشتن سیر و نحوه بیان نویسنده: سیر، باید در تمام قسمت ها متعادل باشه. نباید اینطور باشه که به عنوان مثال نویسنده در شروع حوصله داشته باشه، زیاد توضیح بده، بعد خسته بشه و تند تند توصیف احساس کنه و اخر اثر خیلی تند و سرسری همه چیز رو بگه! نحوه بیانش هم باید قوی و در شان یک نویسنده باشه، نه که واژگان کیفیت ضعیف داشته باشن و جملات بیخود و بی هدف بیان بشن که فقط از عشق و هر احساس دیگه ای بگن!

 

[ARA.O.O]

📚توصیفات:

*توصیف احساسات: شرح احساس نویسنده در حین نوشتن اثر با به کارگیری خاص واژگان و اثرگذاری قوی.

 

[ARA.O.O]

📚لحن:


*در آمیختگی لحن ها: سه نوع لحن داریم؛ ادبی، معیار و محاوره ای. نویسنده میتونه یا کل اثرش (چه دیالوگ و چه مونولوگ) رو ادبی بنویسه، یا همه ی اثرش رو محاوره ای بنویسه و یا مونولوگ ادبی باشه و دیالوگ محاوره ای که میشه معیار. اگه غیر از این باشه و نویسنده بخواد هی یه جایی ادبی بگه، یه جا محاوره، در آمیختگی و بهم ریختگی داره باید تذکر داده باشه.

 

[ARA.O.O]

📚آرایه ها:


اثری شیوا و زیباست که درونش آرایه های ادبی دیده بشه؛ آرایه های مهم این ها هستن:
1.تشبیه: مانند کردن چیزی به چیزی دیگر
2.حس آمیزی: در آمیختن دو حس پنج گانه؛ مثلا بگیم صدای نرم (صدا با گوش شنیده میشه و نرمی با لمس احساس میشه)
3.پارادوکس: استفاده از الفاظ متناقض استفاده بشه؛ مثل "حاضر غایب" یا "آشنای غریبه"
4.کنایه: توصیفی که دو معنای دور و نزدیک داره. مثلا بگیم "در خونه ش به روی همه بازه" معنای اول میشه "همیشه باز بودن در" و معنای دوم "نمظور مهمان نوازی" هست. در کنایه معنای دور مد نظره.

**منتقد باید بگه میزان کاربرد آرایه های مهم در چه سطحی بود.

 

[ARA.O.O]

📚تکرار:


*تکرار علائم/حروف: مواردی مثل: "دروغ نگووووو (تکرار حروف)" و " جدی؟!!!!!(تکرار علائم)"

*تکرار واژه/ فعل: کلمات و یا افعال به میزان زیادی پشت سر هم تکرار بشن.

*تکرار مفهوم: نویسنده انقدر توضیح یه چیزی رو طولانی کنه که فقط یه مفهوم رو در حد زیاد و چندبار توضیح بده. به خصوص در دلنوشته به تکرر دیده میشه، چرا که دلنوشته فاقد بعد زمان و مکان هست و فقط احساس توصیف میشه.

**در رمان، نباید تکرار زیادی دیده بشه و اگه از هر نوع بود، منتقد باید تذکر بده.