صحنه‌های رمان
یکی از راه‌های ساده برای شناختن هر چیز این است که آن را به اجزای سازنده‌اش تقسیم کنید. این کار را با
رمان هم می‌توانید انجام دهید.
هر
رمان را می‌شود به اجزای سازندۀ آن تقسیم کرد.
به هرکدام از این اجزا، بخش یا فصل‌های
رمان گفته می‌شود.
اگر بخواهید هر فصل را بازهم به اجزای سازنده‌اش تقسیم کنید، به صحنه، توصیف و روایت می‌رسید.
درواقع هر فصل
رمان از چند فصل تشکیل شده است.
اجزای هر فصل را می‌شود به این سه قسمت تقسیم کرد:
صحنه
روایت
توصیف
صحنه چیست؟
اتفاقات نمایشی
داستان است.
مثال: از در وارد شد و با چهرۀ نگران مادرش مواجه شد.
توصیف چیست؟
اطلاعاتی دربارۀ زمان، مکان، شخصیت و …
مثال: اتاق او با کف چوبی و پرده‌ای ضخیم با بقیۀ اتاق‌های خانه فرق داشت.
روایت چیست؟
خلاصۀ اتفاقات، درون‌نگری‌ها و هر چیزی که توضیحی از بخش‌های مختلف
داستان را بازگو می‌کند.
مثال:
او مرا با خودش به بیرون از خانه برد و از من خواست تا در هوای آزاد عمیقاً نفس بکشم.
رمان‌هایی را که خیلی بلند هستند اول به چند بخش تقسیم می‌کنند. هر بخش را به چند فصل تبدیل می‌کنند و نهایتاً در هر فصل توصیف، روایت و صحنه‌های
داستان را قرار می‌دهند.
طبق قاعده‌ای که وجود دارد، هر فصل
رمان معمولاً یک تا سه صحنه دارد.
برای اینکه رمانی بنویسید که ردپای ملال در آن نباشد باید تنها به موارد مهم اشاره کنید و از گفتن چیزهای پیش‌پاافتاده در آن پرهیز کنید.
درواقع باید صحنه‌هایی در
رمان قرار بدهید که در هرکدام اتفاق معناداری بیفتد.
از طرفی هراندازه هم این صحنه‌ها معنادار باشند بازهم نیاز خواهید داشت تا آن‌ها را طوری کنار هم بچینید که خواننده خسته نشود. بخش‌بندی و فصل‌بندی درواقع استراحتگاه‌های ذهن خواننده است و کمک می‌کند تا مخاطب بین صحنه‌های مختلف
داستان نفس تازه کند و به سراغ ادامۀ ماجرا برود.
از طرفی تقسیم کردن
رمان به بخش‌های سازندۀ آن می‌تواند به نوشتن هم کمک بزرگی کند. شما می‌توانید نظم محتوایی ایجاد کنید. می‌توانید بین صحنه‌های مختلف، توقف کنید و هر بار از یک صحنۀ تازه‌تر،
رمان را شروع کنید. با این کار موقع بازنویسی دیگر نیاز نیست همۀ
رمان را یکسره اصلاح و بررسی کنید.
هر فصل باید در جای خوبی شروع شود و در جای خوبی هم تمام شود. بین شروع و پایان فصل، شما صحنه‌ها را می‌چینید. پس قاعدۀ ارسطویی را برای هر فصل هم باید رعایت کنید.
خیلی درگیر این نمانید که
رمان باید چند صحنه، چند فصل یا چند بخش داشته باشد. محتوایی که می‌نویسید و نوع شخصیت‌پردازی، زاویه دید، مکان و زمان متن و خیلی از موارد دیگر روی تعداد فصل‌ها و حجم کتاب شما تأثیر می‌گذارند.
بااین‌حال برای اینکه بتوانید با خودتان به اتفاق‌نظر برسید، قبل از شروع
رمان بهتر است تقریبی از حجم
رمان و تعداد فصل‌های آن بزنید. صحنه‌های مهمی را که می‌خواهید در
رمان به آن‌ها اشاره کنید بنویسید و ببینید حدوداً چند صحنه خواهد شد. در هر فصل بین یک تا سه صحنه را قرار دهید.
البته برخی معتقدند که باید فصل‌بندی را به انتهای
رمان موکول کرد. این نویسندگان بیشتر به خلاقیت در حین نوشتن اعتقاد دارند و می‌خواهند به هر روشی شده نگذارند تا چیزی سد راه این خلاقیت و جریان سیال ذهن شود.
وقتی
رمان نوشته می‌شود، همۀ زوایای آن برای ما شفاف و روشن است. حالا می‌شود به‌سادگی فصل‌بندی و تقسیم‌بندی صحنه‌ها را بین فصول مختلف انجام داد تا رابطه‌ای منطقی بین قسمت‌های مختلف
رمان برقرار شود.
صحنه‌های
رمان قرار نیست مثل دومینو، یکی بعد از دیگری روی‌هم بیفتند. می‌توانید تعلیق‌های تودرتو داشته باشید و قبل از تمام شدن یک صحنه، وارد صحنۀ بعدی شوید. به این شکل
رمان را از حالت کسالت‌بار آن نجات می‌دهید.
چه موقع از صحنه استفاده کنیم چه موقع از روایت؟
حتماً شنیده‌اید که می‌گویند: نگو، نشان بده.
صحنه یا نمایش
داستان، بخش نشان دادن است و روایت کردن، بخش گفتن آن.
نمی‌شود همۀ
داستان را سرتاسر از صحنه پر کرد و تا حد زیادی روایت را از
داستان حذف کرد.
رمان به هردوی این‌ها و البته به توصیف نیاز دارد.
با روایت می‌توانید اتفاقات کم‌اهمیت‌تر را عنوان کنید. سرعت
داستان با گفتن بیشتر می‌شود و می‌توانید خطر
داستان را دنبال کنید.
وقتی از صحنه استفاده می‌کنید یعنی اتفاقات را مقابل چشم خواننده قرار می‌دهید با این کار اتفاقات را زنده می‌کنید و احتمالاً سرعت
داستان کند خواهد شد. برای بازگو کردن مهم‌ترین اتفاقات بهتر است از صحنه استفاده کنید.
توصیف هم کمک می‌کند تا تصویرسازی
داستان هر چه‌بهتر در ذهن خواننده نقش ببندد.
روایت را چون نمی‌بینید ممکن است باور نکنید اما صحنه باورپذیرتر است. شما می‌توانید صحنه را دقیقاً با توصیف‌های دقیق مقابل چشمان خود ببینید. به‌این‌ترتیب آن را بیشتر باور خواهید کرد.
حالا باید صحنه‌های مختلف را چطور بچینید؟
هراندازه هم صحنه‌ها مهیج باشند، بازهم بهتر است بین صحنه‌های مهیج
داستان وقفه‌هایی ایجاد کنید. می‌توانید صحنه‌های آرام را بین صحنه‌های هیجان‌انگیز قرار دهید. به‌این‌ترتیب سرعت خواندن متن را تنظیم می‌کنید.
صحنۀ مهیج+صحنۀ آرام+ صحنۀ مهیج+صحنۀ آرام…
وقتی صحنه‌ای را تمام می‌کنید نمی‌توانید بلافاصله به سراغ صحنۀ بعدی بروید به این دلیل که هر صحنه نیازمند عکس‌العمل شخصیت
داستان است. پس بین صحنه‌های مختلف پل بنزید. این پل را می‌توانید از صحنه‌های آرام‌تری مثل خودگویی‌های شخصیت یا توصیف‌هایی از مکان و زمان
داستان ایجاد کنید.
برای هر صحنه می‌توانید برنامه‌ریزی کنید.
کارت‌های هر صحنه را می‌توانید به این شکل تهیه کنید تا در طول
نوشتن رمان دچار سردرگمی نشوید.
نمونه‌ای از کارت نوشتن صحنه‌های
داستان:
ردیف صحنۀ
داستان
۱ مکان صحنه
۲ زمان صحنه
۳ زاویه دید
۴ هدف شخصیت اصلی در این صحنه
۵ مانعی که وجود دارد
۶ کشمکش
داستان در این صحنه
۷ خلاصۀ اتفاقات
داستان در این صحنه
۸ پایان صحنه
۹ اطلاعات ضروری در این صحنه
