مذهبی فرشتگان در اسلام

[helia]

فرشتگان در اسلام​

اسرافیل
اِسرافیل یا اِسرافین نام فرشته شیپورزن روز رستاخیز در باور مسلمانان است. او یکی از فرشتگان نزدیک (مُقَرَّب) به خدا به‌شمار می‌آید. در باور اسلامی، خدا فرمان‌هایی را بر یک صفحه حفاظت‌شده به نام «لوح محفوظ» می‌نویسد و اسرافیل این فرمان‌ها را از روی آن لوح می‌خواند و این پیام‌ها را به جبرئیل و دیگر کارگزاران خدا می‌رساند. بیشترین شهرت اسرافیل به خاطر شیپور اوست که همیشه آن را بر لب دارد و قرار است در روز رستاخیز با دمیدن در آن مردگان را زنده کند. به شیپور اسرافیل اصطلاحاً «صور اسرافیل» گفته می‌شود.

از اسرافیل به‌طور مستقیم در قرآن یادی نشده‌است و سخن از او تنها در روایات دیده می‌شود. به هنگام سخن از فرشتگان نزدیک به خدا، نام اسرافیل پس از جبرئیل و میکائیل به عنوان فرشته سوم می‌آید. در برخی روایات اسلامی آمده که اسرافیل نخستین فرشته‌ای بود که از فرمان خداوند پیروی کرد و بر آدم سجده کرد.

در باور مسلمانان اسرافیل فرشته‌ای است با پیکری بسیار بزرگ و با چهار بال که یک بال او در غرب و یک بال در شرق قرار دارد، با بالی دیگر بدن خود را می‌پوشاند و یک بال را نیز برای محافظت در برابر شکوه ایزدی استفاده می‌کند. پاهای اسرافیل در قعر زمین هفتم جای گرفته، و عرش بر شانه‌اش قرار دارد.

 

[helia]

جبرئیل

جَبرَئیل، یکی از چهار فرشته مقرب و در ادیان ابراهیمی، رابط میان خداوند و پیامبران به‌شمار می‌آید. این نام تلفظ‌های دیگری چون جَبرائیل و جِبریل و گابریل کردایل نیز دارد. از جبرئیل به نام‌های فرشته وحی، امین وحی، عقل اول، ناموس اکبر، روح اعظم، روح الامین و روح القدس (روح) و ... نیز یاد می‌شود. گرچه در تورات یهودیان و انجیل‌های مسیحیان تنها با نام گابریل یاد میشود.

در تاریخ یهودیت، مسیحیت و اسلام از نقش جبرئیل بسیار نقل شده‌است.

به باور پیروان این دین‌ها، جبرئیل به دستور خدا، ابراهیم را از آتش نجات داد، موسی را در مبارزه با فرعون حمایت کرد، فرعونیان را در رود نیل مصر غرق کرد، به داوود ساختن زره را آموخت، به دانیال نبی تعبیر رؤیا را آموخت، زکریا را به زاده شدن یحیی و مریم را به زایش عیسی مژده داد، و قرآن را بر محمد نازل کرد.

بنا به گفته پیروان اسلام او گاهی به صورت واقعی خود و گاهی به شکل جوانی خوشرو به نام دحیه کلبی نزد محمد می‌آمد. او در شب معراج همسفر محمد بود و در منتهای معراج، در سدرةالمنتهی باز ماند و به محمد گفت دیگر اجازه ندارد که پیش رود، و محمد به تنهایی به معراج ادامه داد.

بنا بر بعضی روایات مسلمانان، جبرئیل پنجاه بار بر ابراهیم، چهارصد بار بر موسی، ده بار بر عیسی و بیست و چهار هزار بار بر محمد نازل شده‌است.

شیخ مفید در روایتی آورده‌است: «جبرئیل در میان فرشتگان به شکل مردی میان بالا، سپید پیشانی، سیه چشم، و دارای چهار بال سبز مرصع لؤلؤ است.»

و در حدیث دیگری او دارای ششصد بال مرصع به دُر است.

 

[helia]

عزرائیل
عِزرائیل فرشته مأمور مرگ و یکی از ملائکه‌ مقرب درگاه الهی است که خداوند او را مسئول گرفتن جان موجودات زنده قرار داده است. او به‌طور مستقیم انبیاء و اولیای الهی را قبض روح می‌کند و نمایندگانی نیز دارد که جان سایر موجودات را می‌گیرند. پس از اینکه عزرائیل روح همه موجودات را قبض کرد، خداوند جان او را می‌گیرد.

عزرائیل واژه عبری است که از دو جزء «عزرا» به‌معنای بنده و «ئیل» به‌معنای خداوند تشکیل شده و ترکیب هر دو جزء به‌معنای بنده‌ خداست. قرآن از عزرائیل با کلمه ملک‌الموت یاد کرده که مامور قبض روح و گرفتن جان موجودات زنده است.در روایات از او با عنوان «قابض‌الارواح» و «هادم‌الذات» نیز یاد شده است.

از عزرائیل در کنار میکائیل، اسرافیل و جبرئیل به «رئوس ملائکه» تعبیر می‌شود. همچنین در روایات وارد شده که لوح محفوظ از چهار رکن (علم، حیات، اراده و قدرت) تشکیل شده و عزرائیل مظهر رکن قدرت آن است.در بعضی از روایات آمده او چهار بال دارد به‌گونه‌ای که چهار طرف عالم را فراگرفته‌اند؛ پاهای وی در عالم پایین و سر او در آسمان بالا قرار دارد؛ بر پایه برخی روایات، در آخر عمر پیامبر (ص)، فاطمه(س) با عزرائیل که اجازه ورود به منزل پیامبر(ص) را داشت هم‌سخن شد.

 

[helia]

میکائیل
میکائیل، فرشته مامور رِزق و از ملائکه مقرب درگاه الهی است که در قرآن از او با نام «میکال» یاد شده است. بر اساس روایات، فرشته رحمت و از حاملان عرش الهی و از نخستین فرشتگانی است که بر آدم سجده کرد. میکائیل وظایف دیگری را نیز بر عهده داشته است، از جمله؛ مشارکت در هلاکت قوم لوط (ع) و فرعون، شرح صدر دادن به پیامبر(ص)، محافظت از او در لیلةالمبیت، یاری مسلمانان در جنگ بدر و آوردن براق برای معراج پیامبر(ص). کتاب مقدس از این فرشته با عنوان رئیس ملائکه یاد کرده است.
میکائیل یکی از فرشتگان برگزیده و مقرب خداوند است که در قرآن کریم از او با نام «میکال» یاد شده است. روایات بسیاری میکائیل را فرشته مأمور رزق معرفی کرده و پس از جبرئیل، از او به‌عنوان دومین فرشته مقرب الهی یاد می‌کنند.بسیاری از مفسران اهل سنت و عده‌ای از شیعیان، با استناد به روایات، او را فرشته رحمت دانسته‌اند. همچنین بر پایه برخی روایات، لوح محفوظ، چهار رکن دارد و میکائیل مظهر رکن اراده در آن است. به‌علاوه اینکه میکائیل مظهر اسم «رب» و یکی از حاملان عرش الهی است.

 

[helia]

نکیر و منکر
نَ×ممنوعه× و مُنْکَر یا بَشیر و مُبَّشِّر، نام دو فرشته‌ای است که در شب اول بعد از دفن، وارد قبر شده و از اعتقادات و اعمال مُُرده سؤال می‌کنند. اگر شخص درگذشته کافر باشد، این فرشتگان چهره‌ای مخوف داشته و نکیر و منکر خوانده می‌شوند و اگر درگذشته مومن باشد، این فرشتگان با روی زیبا با او روبه‌رو می‌شوند که در این صورت به آن ها بشیر و مبشر گفته می‌شود.
پس از به خاکسپاری میت، دو فرشته که مأموران بررسیاعتقادات شخص تازه‌در‌گذشته هستند، وارد قبر می‌شوند. در برخی روایات از این دو فرشته به «دو نگهبان قبر» تعبیر شده است. یکی در جانب راست و دیگری در جانب چپ متوفی قرار گرفته و شروع به پرسیدن سؤالاتی از او می‌کنند. چنانچه فرد کافر یا گناهکار باشد، آن دو ملک با چهره‌هایی وحشتناک بر او وارد می‌شوند و پس از آشکار شدن باطن میت، با عذابی شکننده از ناحیه آن دو که «نَ×ممنوعه× و مُنکَر» نام دارند مواجه شده و قبرش پر از آتش خواهد شد.

 

[helia]

هاروت و ماروت
هاروت و ماروت دو فرشته الهی بودند که پس از وفات حضرت سلیمان(ع) برای از بین بردن جادوی ساحران به مردم سحر می‌آموختند؛ ولی مردم از این علم در راه شر استفاده کردند.
برخی در اینکه هاروت و ماروت، فرشته، انسان و یا موجود دیگری بودند و اینکه آیا آنها مرتکب گناه شدند یا خیر، نظرات مختلفی ارائه داده‌اند؛ ولی قرآن به فرشته بودن و دچار گناه نشدن آنها اشاره کرده است. گزارش‌های منابع دینی و تاریخی حاکی از آن است که علاوه بر قرآن در منابع یهودی، ارمنی و اوستایی نیز سخن از هاروت و ماروت به میان آمده است.
خداوند آن‌ها را به شهر بابِل فرستاد: «وَ مَا أُنزِلَ عَلی الْمَلَکینْ بِبَابِلَ هَارُوتَ وَ مَارُوت؛ آنچه بر دو فرشته هاروت و ماروت در شهر بابل نازل شد.»

پیرامون واژه هاروت و ماروت، اختلاف وجود دارد:

برخی معتقدند این دو واژه، از زبان آرامی بوده‌اند.
برخی دیگر آن را واژه‌ای سریانی دانستند که به معنای شاهنشاهی است
تعدادی نیز احتمال ایرانی‌الاصل بودن این دو واژه را داده‌اند.

پیرامون این دو، نقل‌ها و داستان‌های بسیاری وجود دارد که محققان و مفسران، بسیاری از آن‌ها را ساختگی و افسانه دانسته‌اند. برای نمونه، داستان هاروت و ماروت و زنی به نام زهره که با فریب آن دو و دانستن اسم اعظم‌ الهی تبدیل به ستاره شد و به آسمان رفت و... که همه از خرافات می‌باشد.