معرفی سلسله صفاریان

[CANDY]

صفاریان اولین حکومت ایرانی پس از اسلام بودند که از طریق امارت استیلا و غلبه بر حاکمان پیشین خود به قدرت رسیدند.

اولین امیر صفاری یعقوب لیث بود. او موسس و پایه‌گذار سلسله صفاریان شناخته می‌شود.​

سلسله صفاری در حدود ۱۰۵ سال بر شرق ایران حاکمیت داشتند. از پادشاهان معروف آن‌ها می‌توان به یعقوب و عمرولیث اشاره کرد.

اوج قدرت سیاسی صفاریان​

مردمی که در قلمرو صفاریان می‌زیستند، بر این عقیده بودند که نسب صفاریان به خسرو پرویز ساسانی می‌رسد. صفاریان این اعتقاد را مناسب یافتند تا شهرت بیشتری در نزد مردم بیابند. اوج قدرت سیاسی صفاریان در عهد یعقوب لیث صفاری بود. او را ملک‌الدنیا و صاحب قران می‌گفتند، و او در عهد پادشاهی خود بر شرق ایران، به نام خود سکه زد و آن‌قدر در خود قدرت و شوکت دید که نام خلیفه عباسی را از خطبه انداخت و دستور داد در قلمرو حکومت او، تنها به نام یعقوب لیث صفاری خطبه خوانده شود. یعقوب لیث موفق نشد خلیفه را شکست دهد، که اگر این اتفاق میسر شده بود، شرق و غرب را یک‌جا به زیر سلطه حاکمیت خود در می‌آورد.

فرهنگ و اعتقادات صفاریان​

منابع تاریخی، یعقوب لیث صفاری را شیعه دانسته‌اند. خواجه نظام‌الملک توسی در سیاست‌نامه، گفته است که یعقوب لیث در اثر ارتباط دوستی با یک شیعه اسماعلی مذهب، به نام ابوبلال، به مذهب اسماعیلی درآمد. برخی منابع تاریخی متاخر نیز یعقوب را شیعه مذهب دانسته‌اند. برخی پژوهشگران علت اینکه منابع تاریخی، یعقوب لیث را شیعه مذهب می‌دانند، مخالفت او با خلیفه و حمله به بغداد ذکر کرده‌اند. در بین پژوهشگران و مورخان در مورد شیعه مذهب بودن صفاریان و اسماعیلی بودن یعقوب لیث، نظر موافق وجود ندارد و منابع در این مورد، متفق‌القول نیستند.

بعد از اینکه ایران به‌وسیله اعراب، تصرف شد، زبان عربی به‌عنوان زبان رسمی و دیوانی اعراب شناخته شد. صفاریان حکومت شرق ایران را به دست گرفتند و یعقوب که شخصی استقلال طلب و وطن‌دوست بود، به مخالفت با زبان و فرهنگ عربی برخاست.

صفاریان زبان فارسی را گسترش دادند و آن را در قلمرو خود، احیا کردند.

جاهای دیدنی به‌جای مانده از سلسله صفاری​

صفاریان، بناهای بسیاری ساختند که بیشتر آن‌ها رباط و مسجد بودند. معماری این بناها را از گِل ساخته بودند. در منابع تاریخی آمده است که صفاریان مسجدی در شارستان ساختند که در میان دروازه پارس و دروازه طعام، واقع شده بود. این مسجد، مسجد آدینه سیستان محسوب می‌شد. قصر یعقوب و عمرولیث نیز در نزدیکی همین مسجد قرار داشت. بازارهای زیادی نیز دور مسجد آدینه را فرا گرفته‌ بودند. بازارهای ربض، در آن روزها رونق زیادی داشته و روزانه هزاران درهم درآمد برای شهر داشتند. امروزه از این بناهای تاریخی که در منابع به آن‌ها اشاره شده، چیزی بر جای نمانده است.

در دوره صفاری رباط‌ها و مساجد زیادی ساخته شد که در طول زمان از بین رفتند
مسجد جامع شهر زرنگ یکی دیگر از آثار تاریخی دوره یعقوب لیث بود، که امروزه اثری از آن باقی نمانده است. یعقوب دستور داد در شیراز مسجدی بسازند و آن را عتیق نام نهاد و عمرولیث نیز در جیرفت مسجدی دیگر بنا کرد. قنات‌هایی از دوره صفاری در سیرجان کرمان وجود دارد که آب منازل و باغ‌ها را تامین می‌کنند. قلعه سعیدآباد در شهر اصطخر فارس، از دیگر بناهای دوره صفاریان است که اثری از آن بر جای نمانده است.