•[📘]• مراعات نظیر یا مراعات‌النظیر زمانی شکل می‌گیره که بین واژه‌های کلام، تناسب باشه. منظومه‌ی شمسی رو در نظر بگیرید، که مجموعه‌ای از ستاره و سیاره‌هاست که تناسب‌های خاصی با هم دارن.
•[📗]• مراعات نظیر در ادبیات هم چیزی شبیه اینه؛ مثل این دو بیت از قیصر امین‌پور:
شعاع درد مـرا ضـرب در عذاب کنید
مـگر مسـاحت رنـج مرا حسـاب کنید
محیط تنگ دلم را شکسته رسم کنید
خطوط مـنحنی خـنده را خراب کنید
•[📒]• به‌راحتی می‌شه متوجه شد که واژه‌های «شعاع»، «ضرب»، «مساحت»، «حساب کردن»، «محیط»، «رسم کردن»، «خطوط» و «منحنی»، از اصطلاحات علم ریاضی‌ان که مراعات نظیر رو توی این دو بیت شکل داده‌ان.
•[📙]• همون‌طور که استاد شمیسا معتقده، مراعات نظیر به استحکام
شعر و ایجاد فرم درونی کمک خوبی می‌کنه.
•[📕]• مراعات نظیر نوعی نظام معنایی خلق می‌کنه و ذهن مخاطب رو برای کشف این روابط دعوت می‌کنه؛ روابطی که از آمدوشدِ این واژه‌های تناسب‌دار شکل می‌گیرن و به معنای سرراست ختم می‌شن.
#تمرین اول📝
مراعات نظیر رو توی بیت‌های داده شده پیدا کنید.
بی‌تو اینجا همه در حبس ابد تبعیدند
سال‌ها، هجری و شمسی، همه بی‌خورشیدند
- قیصر امین‌پور
در آن هوای دلگیر وقتی غروب می‌شد
گویا به‌جای خورشید، من زخم خورده بودم
- محمدعلی بهمنی
ابر و باد و مه و خورشید و فلک در کارند
تا تو نانی به کف آری و به غفلت نخوری
- حافظ
#تمرین دوم📝
سعی کنید این دسته واژگان رو توی یک بیت به‌کار بگیرید:
۱. ماهی، دریا، تور، قلاب، صیاد
۲. دیوار، سقف، خشت، نورگیر
۳. شاخه، برگ، میوه‌ی کال، ریشه
•[📚]• (منبع این مطلب کتاب «تاروپود» اثر سیدمهدی موسوی هست)
