دانستنی مرور به موقع؛ پنجره‌ای برای رسیدن به تسلط !

[Sonay =)]

پیش شرط مرور آن است که از قبل مطالب را خوب یاد گرفته و آنها را فهمیده باشیم در غیر این صورت، اساساً مطالعهٔ بعدی نقش مرور و تکرار را نخواهد داشت بلکه عملاً همان یادگیری نخستین خواهد بود. مرور نیاز به تمرکز فراوان دارد. مرور بدون تمرکز مثل یک روخوانی بی‌فایده است. مرور هم مانند مطالعه، جزئی از مراحل یادگیری است و همان شرایط لازم را دارد. بهترین ساعات شبانه روز را باید به مرور اختصاص دهیم. صبح ها و ساعات آخر شب بهترین زمان برای مرور است.

برای مرور های اولیه، پس از مطالعه که هنوز یادگیری ما کامل و عمیق نیست باید وقت بیشتری صرف کرد. مرور در این مرحله بیشتر شامل باز خوانی کامل کتاب و حل تمرین های آن می شود، ولی با گذشت زمان، مرور های بعدی کوتاه‌تر و راحت تر می‌شوند. بعد هنگامی‌که تسلط پیدا کردیم می‌توانیم یک کتاب را در یک یا دو ساعت دوره کنیم.



اگر حجم تکالیف و تمرینات یک درس زیاد باشد می‌توانید آنها را در مرورهای مختلف تقسیم کنید و در هر نوبت بخشی از آنها را انجام دهید. می توانیم امتحانات مدرسه را به فرصتی برای مرور هر درس تبدیل کنیم در این صورت تعداد مرورهای ما به طور قابل ملاحظه‌ای افزایش می‌یابد.



برای نظم دادن به مرور، می‌توانید از یک سر رسید استفاده و تاریخ مرور هر موضوع را در آن وارد کنید تا تکالیف مرور خود را برای هفته‌های آتی مشخص کنید. هر اندازه برنامه‌های مرور یک درس، منظم‌تر باشد، مفیدتر واقع می‌شود. ولی این کافی نیست، برای رسیدن به موعد مرور لازم نیست صبر کنید هرموقع احساس نیاز کردید، دوره کردن را شروع کنید.



برای مرور صحیح بهتر است مراحل و شیوه درست آن را رعایت کنیم.

الف) مرور می‌تواند به 3 شکل زیر صورت پذیرد:

۱-مرور از روی جزوه و کتاب: در این نوع مرور، داوطلب، مطلب را از منبع اولیه مجددا مرور میکند. یقینا حتی اگر فقط مطالب مهم و قسمت‌هایی که علامت زده شده نیز مطالعه شوند، باز هم مرور از روی جزوه زمان زیادی را صرف

خواهد کرد.



2 -مرور با تست: شما می‌توانید با زدن تست، ضمن حفظ آمادگی مطالب مورد مطالعه، آن را مرور کنید؛ اما مرور با تست نمی‌تواند جامعیت مطلب را تضمین کند. یعنی ممکن است بخشی از مطلب یا نکاتی وجود داشته باشند که در مجموعه تست مورد سوال قرار نگیرد.



۳-مرور از روی الگوی یادآوری ( خلاصه‌نویسی): این نوع مرور، کامل ترین و مطمئن ترین و نیز سریع‌ترین شکل مرور است. در این نوع مرور، شما باید الگوی یادآوری فصل مورد نظر را در ذهن خود رسم کنید و سعی کنید تمامی قسمت‌ها را یادآوری کنید و اگر نتوانستید بخشی از الگو را یادآوری کنید،باید ابتدا کمی به ذهن تان فشار بیاورید تا گرسنه شود و آنگاه می‌توانید از روی منبع اصلی (جزوه و کتاب) آن را کامل کنید. این کار باعث می‌شود تا شما تمامی مطالب را مرور کنید و مطلبی از قلم نیفتد.

ب) مراحل صحیح مرور مطالب درسی: اما اینکه با چه فاصله زمانی، مطالب را مطالعه و مرور می‌کنیم نیز اهمیت بسیار زیادی دارد.

طبق تحقیقات صورت گرفته، مطالب باید یک روز بعد از رسم الگوی یادآوری فصل مجددا مرور شوند. تا یک هفته بعد مطالب در حافظه ما وجود دارد، اما یک هفته بعد باید مجددا الگو را به روش گفته شده مرور کرد. سومین مرور یک ماه بعد است و اگر مطالب 4 ماه بعد مرور شوند، بیشتر جزییات در حافظه ما باقی خواهند ماند.



تکنیکهای مرور مطالب درسی



مکمل مطالعه دقیق ،هنر انتقال دادن مطالب خوانده شده به حافظه بلند مدت است. اساسی‌ترین راه در این زمینه نیز مرور است.

مرور مطالب درسی چیست؟

فرض کنید که فردی، مطلبی را به طور دقیق مطالعه کرده است.

سوال: آیا کار تمام شده است؟

جواب: قطعاً خیر! چرا؟

به این دلیل که جایگاه درک مطلب بعد از خواندن دقیق، بستری متزلزل و غیرقابل اعتماد است.

این جایگاه در بهترین شرایط، تنها قابلیت نگهداری مطالب خوانده شده، حفظ شده و درک شده را تا 2 روز دارد و پس از آن با یک افت سریع و تصاعدی، حذف مطالب آغاز می شود.

این جایگاه «حافظه کوتاه مدت» نام دارد؛ حافظه‌ای مهم، اما موقت که در مطالعه باید به عنوان یک واسطه به آن نگریسته شود. واسطه ای که وظیفه انتقال داده‌های ورودی از طریق مطالعه را به حافظه بلند مدت، به عهده دارد.

پس: مکمل مطالعه دقیق، هنر انتقال دادن مطالب خوانده شده به حافظه بلندمدت است. اساسی‌ترین راه در این زمینه نیز مرور است.

درست است که با خواندن دقیق و یادگیری اصولی و درک عمیق، ۹0 درصد از راه مطالعه را می پیماییم؛ اما باید حواسمان باشد اگر 10 درصد باقی مانده مسیر تا مقصد نهایی را ادامه ندهیم، عملاً به هدف نرسیده‌ایم و کل تلاش انجام شده، بیهوده و بی نتیجه می شود. به بیان ساده، بیشتر آنچه را که در زمان مطالعه به دست آورده ایم، به راحتی بر باد می‌رود.

مرور هدفمند و سازمان دهی شده اساسی‌ترین عامل حفظ مطالب خوانده شده است و اطلاعات مهم حافظه کوتاه مدت را که هنگام مطالعه به دست آمده، به حافظه بلندمدت منتقل می‌نماید. همچنین زمان پایداری مطالب خوانده شده را در حافظه افزایش می‌دهد و قشر خاکستری مغز (کورتکس) را فعال می‌کند.

مرور در کدام مرحله مطالعه صورت می گیرد؟

مرور کردن یکی از مرحله های مهم بعد از مطالعه است؛ یعنی بر اساس یک زمان بندی دقیق پس از اینکه خواندن، یادگیری و درک کامل صورت گرفت، مرور شروع می‌شود.



چه چیزی را باید مرور کرد؟

اساساً در مرور، از یادداشت برداری هایی که هنگام مطالعه تهیه کرده ایم،استفاده می شود. البته می‌توان از روی منابع اصلی (کتاب، جزوه و) هم مرور کرد که این کار نیز مفید است؛ اما مرور هر قدر صحیح تر و دقیق‌تر انجام شود، تأثیر آن قدرتمندتر و عمیق‌تر خواهد بود.

جایگاه مرور در فهم مطالب چیست؟

فهم، شامل دو سطح و مرحله است که پس از هم به صورت مرتب صورت می‌گیرد:

سطح اول فهم، ورود و پایداری اطلاعات خوانده شده در حافظه بلندمدت است که هدف از آن، دسترسی ارادی به اطلاعات خوانده شده در هر زمان است؛ مثلاً در زمان برگزاری امتحان یا مباحثه یا تدریس، ما نیاز به فراخوانی کامل اطلاعاتی داریم که قبلاً مطالعه کرده‌ایم.

فهم سطح اول، پیش نیاز فهم اصلی یعنی فهم سطح دوم است. هدف فهم سطح دوم، خلق است؛ یعنی اینکه بتوانیم از اطلاعات موجود در حافظه بلندمدت استفاده کرده و مطلب و مفهوم یا نظریه و فکر جدیدی را خلق کنیم.

حال به وظیفه مرور دقت کنید. مرور، وظیفه اجرای فهم سطح اول را بر عهده دارد؛ یعنی پایداری اطلاعات در حافظه بلندمدت.

از آنجایی که فهم سطح دوم بدون فهم سطح اول میسر نمی شود، مرور و جایگاه مرور در فهم مطلب، کاملاً روشن و مشخص می‌شود.

مرور چگونه انجام می شود؟

مهمترین عامل در چگونگی مرور دروس، رعایت زمانبندی آن است. برای مثال، گیاهی تزیینی را تصور کنید که در گلدان زیبایی قرار دارد. آیا با یک آبیاری، ریشه‌هایی این گیاه می‌توانید برای همیشه از مخزن گلدان خود تغذیه کند؟

مطمئناً خیر؛ بلکه باید مثلاً هر 3روز یک بار به این گیاه آب داده شود؛ زیرا با هر بار آبیاری، نفوذ آب در خاک تا 3 روز می تواند جواب گوی گیاه باشد و اگر آبیاری مرتب صورت نگیرد، شاهد پژمردگی روز به روز آن گیاه زیبا خواهیم بود.

ذهن انسان هم نیاز به آبیاری منظم و مستمر دارد و با یک بار مطالعه، تا زمان بسیار اندکی ذهن می‌تواند از اطلاعات ورودی استفاده کند. اگر این اطلاعات ورودی را رها کنیم، پژمردگی ذهن و فراموشی مطالب، تنها نتیجه ممکن خواهد بود.

پس از گذشت 24 ساعت از زمان مطالعه، 70 درصد از محتوای خوانده شده فراموش می‌شود. این نقطه به قله فراموشی معروف است. پس حتماً باید مطالب خوانده شده را یک روز بعد از مطالعه، دوباره مرور کرد تا پایداری مطالب حفظ شود.

زمان بندی مرور

برای مرور منظم چهار مدت زمانبندی شده خواهیم داشت.

مرور اول که یک روز پس از مطالعه خواهد بود، باعث می‌شود قشر خاکستری مغز فعال شود و محتوای مطالعه شده تا 10 روز در حافظه دوام یابد. پس مرور دوم، 10 روز بعد از مرور اول خواهد بود تا مطالب خوانده شده، به مدت یک ماه دیگر پایداری خود را حفظ نماید.

مرور سوم، یک ماه پس از مرور دوم و مرور چهارم، چهار ماه پس از مرور سوم خواهد بود. مرور چهارم باعث می‌شود یادآوری تمامی اطلاعات تا یک سال بعد از آن به راحتی انجام شود.



تکنیک انباشتی تکراری

هر گاه قصد کردید مطالعه درس جدیدی را شروع کنید، حتماً در ابتدا دروس گذشته را سریع مرور کنید. طبق تکنیک انباشتی تکراری، مطالعه دروس باید مانند غذاخوردن به صورت لقمه لقمه باشد تا حافظه انسان، لحظه به لحظه در وظیفه خود موفق تر و دقیق عمل کند.

البته زمان مرور دروس گذشته، همواره بسیار کوتاه است و از 10 دقیقه ت×جـ×ـا×و×ز× نمی‌کند. مرور باید سریع، دقیق و با هدف تداعی مطالب مطالعه شده گذشته انجام شود. این یک تکنیک عملی برای تداوم مرور است.