روان شناسی × کاریزما؟! ژن یا مهارت؟!

[tor_anj.kh]

تعریف کاریزما چیست؟ ژن یا مهارت
تعریف کاریزما چیست؟ ژن یا مهارت، موضوع این مقاله می باشد.

در این مقاله در مورد شاخصه های رفتاری افراد کاریزماتیک و چگونگی الگوبرداری از مهارتهای کلامی و رفتاری این افراد و برنامه ریزی عصبی کلامی در راستای کشف و تقویت این مهارت سخن می گوییم.
کاریزما چیست؟
تا به حال برایتان پیش آمده که راه و روش کسی را بی چون و چرا بپذیرید و عاشقانه او را دنبال کنید؟

در واقع مرید کسی شوید و با جمعی در این خصوص که وی فردی است خارق العاده و به قول خودمان نظرکرده اتفاق نظر داشته باشید؟

این درست همان کاریزمای شخصیتی است

خصوصیاتی در یک فرد که باعث می شود به گونه ای خاص، متفاوت، اثرگذار و جذاب به نظر آید.

کاریزما که در فرهنگ لغت به فرهمندی و گیرایی نیز از آن نام برده شده است به معنی جذابیت غیرعادی و انفرادی که جاذبه ای جمعی دارد معنی شده است و ریشه ای یونانی دارد.
این کلمه و کاربرد گسترده آن از زمان جامعه شناس بزرگ آلمانی، ماکس وبر با طرح " اقتدار کاریزماتیک" در عرصه اجتماعی و سیاسی خودنمایی کرد.

او عیسی مسیح را نمونه یک رهبر کاریزماتیک یا فرهمند دانسته است.

و این شد که از آن زمان کاریزماتیک بودن یکی از شاخصه های برجسته رهبران تأثیرگذار جوامع بشری خوانده شد.

اما آیا این تنها رهبران جوامع بشری هستند که می توانند اثرگذاری به این شکل داشته باشند و سوال دیگر اینکه آیا این شاخصه رفتاری موروثی است یا اکتسابی؟

در ادامه به شما خواهیم گفت که کاریزماتیک بودن را نمی توان استعداد ذاتی صرف دانست و همچنین خواهیم گفت درصد بیشتری از خصوصیات افراد کاریزماتیک اکتسابی است

و در واقع این خصوصیت رفتاری، سلسله ای از مهارتهای ارتباطی است که وقتی فردی به مجموع این مهارتها مجهز باشد، آن فرد را فردی دارای کاریزما می خوانند.

 

[tor_anj.kh]

نیروی الهی یا انرژی مثبت؟
آیا واقعاً می توان مانند یونانیان باستان بر این اعتقاد بود که کاریزما یک بهره الهی است که به افراد خاصی داده شده؟

یا اینکه آن را مانند اعتقاد ایرانیان باستان یک نیروی مافوق بشری و " فَر " دانست؟

همان اعتقادی که امروزه به اقداماتی جهت خلق ابَرانسانها منجر شده است.

یا اینکه به کاریزما از دریچه ی امروزی و سرچشمه انرژی مثبت نگاه بیندازیم؟ شما کدام یک را می پسندید؟

من می گویم انسانهای موفق انسانهایی هستند که هیچ موقعیت شخصیتی و انسانی را غیر قابل دسترس نمی دانند و تلاش می کنند تا با به نمایش گذاشتن بهترین شخصیت از خودشان به درجاتی متفاوت و برجسته از وجود خود دست پیدا کنند.

باور کنید خواستن، تلاش و کسب مهارت، هر غیرممکنی را ممکن می سازد.



گاندی و هیتلر رهبران کاریزماتیک تاریخ
آیا کاریزماتیک بودن تنها به دایره انسانهای مهربان و پرانرژی محدود است؟

و همانطور که امروزه از آن یاد می شود همیشه سمبلی از شخصیتی دل رحم و دلسوز و احساساتی به نمایش می گذارد؟

از آنجا که مفهوم اجتماعی و زیربنایی کاریزما، جذابیت خیره کننده و اقتدار در راهبری و همراه کردن جامعه می باشد نمی توانیم آن را اینگونه تعریف کنیم و جالب است بدانید معتقدان به این رویکرد همانطور شخصیت معنوی و دوست داشتنی و آرام گاندی را یک رهبر تأثیرگذار و کاریزماتیک می دانند.

 

[tor_anj.kh]

هیتلر را نیز باتوجه به اقتدار و تأثیرگذاری که در زمان خود بر جامعه و رهروانش داشت یک رهبر کاریزماتیک به حساب می آورند.

شاید بگویید چطور می شود شخصی به بی رحمی هیتلر را بتوان کاریزما خواند؟



جواب این است که همین شخص بی رحم در زمان خود، محبوب میلیونها انسانی بود که رهرو او بودند.

در واقع تأثیرگذاری و همراه کردن جامعه به صورتی که ارتباطی احساسی و مرید و مرادی را در پی داشته باشد همان اصلی است که رهبران کاریزماتیک را از غیرکاریزماتیک متمایز می سازد.


و جالبتر اینکه هیتلر قبل از شکست آلمان در جنگ جهانی اول فردی بسیار ضعیف در ابراز عقیده و همراه شدن با جمع بود اما پس از جنگ جهانی اول با سخنرانی هایی که در جمع های کوچک مردم در مونیخ داشت توانست از نقاط ضعف خود، نقاط قوت بسازد و با مخاطبانش چنان ارتباطی برقرار کند که عده ای از آن ارتباط با نام ارتباطی هیپنوتیزمی یاد کنند.

 

[tor_anj.kh]

شاخصه های رفتاری الگوپذیر افراد کاریزماتیک
از جمله مهمترین شاخصه های رفتاری این افراد می توان به تأثیر کلام آنها اشاره کرد.

در واقع آنها ناخواسته از اصل" آنچه از دل برآید بر دل نشیند" پیروی کرده اند

و مهمتر اینکه در زمانی خاص و نابسامان، با مردم همدل و همگام شدند تا به رویاهای مشترک خود با مردم رنگ واقعیت ببخشند.

این افراد با ثبات عقیده و شخصیت خود در حمایت از ارزشها و باورهایشان از خود، الگوی شخصیتی برجسته ای برای رهروانشان ساخته اند.

شاید بتوان به دو مقوله ی عزت نفس و اعتماد به نفس نیز به عنوان دو شاخصه مهم شخصیتی این افراد اشاره کرد که البته به کنکاشی روانشناسانه محتاج است که در حوصله ی مقاله ما نمی گنجد.

در واقع گزینه های شاخص کلامی و بیانی همراه با اعتماد به نفس است که حس اعتماد و اطمینان مخاطب را مانند آهن ربایی به خود جذب می کند و در واقع آنها با اتکا به همین خصوصیات شخصیتی توانستند بلند پروازیهایی آرمانگرایانه و هدفمند را برای خود و پیروانشان رقم بزنند.

 

[tor_anj.kh]

گام اول: الگوبرداری، هدفگذاری، برنامه ریزی و تصویر ذهنی
در ابتدا فردی را که از نظر خودتان فردی کاریزماست و بارها به خود گفته اید کاش می توانستید مثل او باشید را در نظر بیاورید و هدف خود را با توجه به شخصیتی که می خواهید به آن تبدیل شوید روی کاغذ بنویسید.

لطفاً زمان را در هدفگذاری فراموش نکنید.

مثلاً :مهرماه سال 97 هست و من در حال .... هستم.

دقیقاً همان رفتاری را که می خواهید به آن دست پیدا کنید بنویسید.

و همه ی رفتارهای شخصی را که الگو قرارداده اید برای خود به زبان آورده و بنویسید.

وقتی رفتارها روی کاغذ آمدند خواهید دید اکثراً اکتسابی هستند و شما را به کسب مهارتی در آن راستا هدایت می کنند.

حال برای هر مهارت و توانمندی راه های رسیدن به آن مهارت را بنویسید و برای خود برنامه ای مدون تا زمان مشخص شده بچینید.

حالا نوبت دیدن خودتان در شکل شخصیت مطلوب است.

با کمک از تصویرسازی ذهنی خود را در آن زمان و در لباس همان شخصیت مطلوب با تمام جزئیات ببینید، بشنوید، ببویید و لمس و احساس کنید و این تمرین را تا رسیدن به شخصیت مطلوب هر روز تکرار کنید.

در گام های بعدی به بیان مهارت هایی می پردازیم که توجه به آنها شما را در پیشبرد اهدافتان تا رسیدن به شخصیتی مطلوب هدایت خواهد کرد.

گام دوم: تیزحسی
یکی از مهمترین شاخصه های رفتاری افراد کاریزما این است که دقت و توجه بالایی به پیرامون خود دارند.

در واقع با شناخت موقعیت های محیطی و افراد، در ذهن خود این مسیر عصبی را ساخته اند که رفتار و گفتارشان را مطابق با مقتضیات محیطی و خواسته های افراد هماهنگ کنند

و این امر محقق نمی گردد مگر با تقویت حواس دیداری، شنیداری، لامسه یا حسی خود و شناخت این خصوصیات در افراد مختلف.

در واقع خودشناسی مهارت و دانشی ضروری در این مسیر می باشد.

و همچنین شناخت ما از انسانها و تیپ های شخصیتی و تقسیم بندی های متعددی که در این زمینه وجود دارد می تواند تأثیر بسزایی در عملکرد کاریزماتیک ما داشته باشد.




من به شخصه این شاخصه رفتاری را با این کلام امام علی (ع) که می فرمایند: "فرزند زمان خویشتن باش " بسیار هماهنگ میدانم.

چرا که تیزحسی یک انسان کاریزماتیک تنها به درک حواس پنجگانه خود و دیگران منتهی نمی شود و تیز حسی در این جایگاه به ادراکی فراتر از شخص و محیط نیازمند است، ادراکی مشرف بر زمان.

در واقع با حواس جمعی در بهترین زمان ممکن بهترین بازخورد ممکن را از خود نشان می دهد.

 

[tor_anj.kh]

گام سوم: انعطاف پذیری
یک انسان کاریزماتیک در رفتار و گفتار خود با جمعی که مخاطب او هستند مطمئناً رفتاری متفاوت با انسانهای دُگم، خودرأی و متعصب دارد. موافقید؟

در واقع سیاست رفتاری مقتدرانه و در عین حال جذاب دارند.

به قولی آنها به جز سفیدی و سیاهی و صفر و صد، به خاکستری و اعداد میان صفر و صد هم می اندیشند.

تا به حال به تیپ شخصیتی افراد کاریزماتیک اندیشیده اید؟

از نطر من یک انسان کاریزماتیک انسانی است که بتواند همه ی تیپ های شخصیتی را زندگی و تجربه کرده باشد.

یک انسان کاریزماتیک هر چند شخصیت منحصر به فردی داشته باشد اما این قدرت را دارد که در شرایط مختلف، از خود شخصیتی را که باید به نمایش بگذارد.

افراد کاریزماتیک از انعطاف رفتاری بالایی برخوردارند و اصولاً از تغییرات و خلاقیت در رفتار و کردار استقبال خاصی به عمل می آورند و در بسیاری موارد خودشان محرک اولیه تغییر و تحول و خلاقیتند.



گام چهارم: همگامی و راهبری
افراد کاریزماتیک با توجه به تیزحسی و انعطاف پذیری که دارند در موقعیتهای مختلف به بهترین شیوه ممکن می توانند با مکان و افراد همسو شوند و این همسویی به این طریق نیست که احساسات و هیجانات حاکم بر آن موقعیت و افراد بتواند بر آنها به اندازه ای اثرگذاری داشته باشد که کنترل احساسات و هیجانات آنها را در دست گیرد.

خیر

آنها با زیرکی و تیزحسی تمام، خود را با هدف راهبری جمع، با محیط و افراد موردنظرشان سازگار کرده و پس از جلب رضایت و همدلی و همراهی جمع به هدایت آنها به سمت و سویی که هدف مشترکی را دنبال می کنند می پردازد.

مثلاً یکی از شاخصه های رفتاری رهبران کاریزماتیک، شناخت موقعیت زمانی خود و همسو شدن با اکثریت مردم در جهت تغییری بزرگ که منافع مردم را دنبال می کرد بوده است.

میتوان داستان زندگی نلسون ماندلا و رفتار کاریزماتیکش را در جهت احقاق حقوق انسانی همنوعانش یکی از اثرگذارترین درسها در این زمینه دانست.


گام نهایی: نفوذ کلام یا فن بیان
از آنجا که در عصر ارتباطات به سر می بریم کمتر کسی را می توان در جامعه یافت که به اهمیت این موضوع واقف نبوده یا اینکه فن بیان را مهارتی اکتسابی به حساب نیاورد.

همانطور که نوشتن اصولی داشت که در مدرسه با تمرین و در مدت زمانی معین آموختیم، سخنوری نیز به آموزش و تمرین نیازمند است و ما نمیتوانیم صرف اینکه توانمندی حرف زدن و خواندن مطالب را داریم خود را از کسب این مهارت بی نیاز بدانیم.

هوش کلامی که جمعی از مهارت تیزحسی، انعطاف پذیری و فن بیان و سخنوری می باشد، یکی از شاخصه های برجسته افراد کاریزماتیک است.

چقدر از زبانهای گفتاری جهان امروز مطلعید؟

آیا با زبان تبلیغات یا زبان متا آشنایی دارید؟

با زبان انتخاباتی و یا بهتر بگویم راهبری، خلسه یا میلتون چطور؟

مهارتهای کلامی ذکر شده کاربردهای ویژه ای در مسیر راهبری و همگام ساختن افراد دارند که گاهاً ناخوداگاه و در اکثر مواقع به صورت آگاهانه و با آموزش و تمرین توسط افراد هدفمند، به کار برده می شود.

توضیح و تشریح این مهارت ها در حوصله ی این مقاله نمی گنجد اما می تواند تلنگری باشد برای دانستن این موضوع که هنوز هم مهارت های کلامی و سخنوری ناشناخته ای هستند که بتوانند ما را در مسیر رسیدن به شخصیت مطلوبمان بیش از پیش یاری نمایند.

از جادوی کلام خود غافل نشویم.