دانستنی چگونه خلاصه‌نویسی کنیم؟

[Sonay =)]

خلاصه‌برداری یکی از پراهمیت‌ترین کارهایی است که یک دانش‌آموز باید در طی سال تحصیلی انجام دهد. این کار می‌تواند باعث پیشرفت درسی شود. تقریبا تمامی دانش‌آموزان از اهمیت این عمل مطلع هستند، اما روش اجرای آن را نمی‌دانند . حال تلاش می‌کنیم در این مقاله به جزییات این بحث بپردازیم.

می‌توان گفت که خلاصه‌نویسی در طولِ زمانِ مطالعه، راندمان کاری دانش‌آموز را به شدت افزایش می‌دهد. دلیل این امر را می‌توان بی‌میلی ذهن نسبت به مطالبِ مطالعه شده دانست. در نتیجه داشتن یک منبعِ خلاصه شده در این لحظه بسیار مناسب است.

۴ دلیل برای انجام خلاصه‌نویسی مطرح می‌گردد:

عمیق کردن مطالعه

کاهش زمان مطالعه

کارایی بهتر مطالعه

جمع‌آوری تمامی منابع درسی مرتبط با یک موضوع خاص

روش های مختلف خلاصه‌برداری:

برای این‌که خلاصه‌‌نویسی کنید، تنها یک ابزار مجزا لازم دارید و آن هم دفترچه‌ی یادداشت است. برای یک خلاصه‌نویسی خوب شما می‌بایست تمام خلاصه‌های یک درس را در یک دفترچه‌، یادداشت کنید و از خلاصه‌‌نویسی در برگه‌های پراکنده و بدون صحافی خودداری نمایید. زیرا با گذر زمان، حجم یادداشت‌ها افزایش خواهد یافت و ترتیب آن‌ها به هم خواهد خورد و یافتن و مرتب کردن آن‌ها زمان و انرژی زیادی می‌طلبد. خلاصه‌‌نویسی، شامل فنون مختلف یادداشت‌برداری، حاشیه‌نویسی، خط‌کشی زیر جملات، دسته‌‌بندی و علامت‌گذاری می‌شود که بسته به شرایط و نوع مطالعه می‌تواند مختلف بوده و حتی برای یک درس، موارد متعددی را شامل شود.

1.علامت‌گذاری

علامت‌گذاری، سریع ترین روش برای مطالعه است و البته نکات مهم را نیز مشخص می‌کند. علامت‌گذاری را می‌توانید با تعدادی علامت اختصاری برای خودتان مشخص کنید.

به علامت های زیر توجه نمایید:

(؟): زمانی که مطلبی را مطالعه می‌کنید یا در جایی که برایتان سؤال باقی می‌ماند و مطلب را کامل متوجه نمی‌‌شوید.

(!): هرجا احساس نمودید که مطالب، سؤال‌خیز بوده و به نکته‌ی مهمی اشاره شده است.

(*): مشخص کردن پاراگراف‌های مهم

2. خط کشیدن زیر مطالب مهم

یکی از شیوه‌هایی که در خلاصه‌نویسی به کار می‌رود، خط کشیدن زیر مطالب مهم است. معمولا این روش در میان بیشتر دانش‌آموزان و داوطلبان از محبوبیت برخوردار است. زیرا هم راحت‌تر از یادداشت‌برداری است و هم داوطلب احساس می‌کند که مطالب مهم را بدون کمترین تغییری خلاصه کرده است. برای خط کشیدن زیر مطالب مهم، بهتر است که از خودکارها، مدادها یا ماژیک‌های رنگی استفاده کنید. مثلا مطلب بسیار مهم را با یک رنگ، مطالب کم‌اهمیت‌تر را با رنگ دیگر و یا مطالب هر فصل یا موضوع را با رنگی خاص خط بکشید. این کار باعث می‌شود تا هم مطالب، بیشتر در ذهن شما باقی بماند و هم تنوع بیشتری داشته باشید و زود خسته نشوید.

در خلاصه‌نویسی به روش خط کشیدن زیر مطالب باید توجه داشته باشید با وسواس این‌که ممکن است مطلبی از قلم بیفتد زیر همه‌ی مطالب را خط نکشید. زیرا در غیر این صورت، حاصل کار، صفحه‌ای پر از خط در زیر جملات می‌شود و نه موجب یادگیری بیشتر. اگر شما در هر صفحه، زیر مطالبِ زیادی را خط بکشید، احتمال کاهش یادگیری وجود دارد و نشانه‌ی‌ این است که این وسیله را جانشین توجه واقعی به مطلب و برگرداندن مطلب به زبان خود کرده‌اید. چیزی که در این عمل باید مد نظر قرار دهید و زیر آن را خط بکشید اطلاعات مهم، مانند نتیجه‌گیری‌های کلی، تعریف‌های کلیدی و جمله‌های اصلی است که وظیفه‌ی‌ آنها توضیح و تشریح نکات می‌باشد.

3.حاشیه نویسی

یکی از کارهای مهمی که در خلاصه نویسی می‌توانید انجام دهید این است که حاشیه نویسی کنید. حاشیه نویسی با هدف انتقال مجموعه‌ای از مطالب مهم و خلاصه شده از متنی که شما مطالعه کرده‌اید انجام می‌شود. در حاشیه‌نویسی می‌توانید کلیدی‌‌ترین جمله‌ی هر پاراگراف را استخراج کرده و به زبان خودتان در حاشیه‌ی کتاب یا جزوه یادداشت کنید. برای این کار در پایان هر پاراگراف از خودتان بپرسید که این پاراگراف قصد داشت چه مطلبی را به من بیاموزد و آن را در یک جمله و با زبان خودتان، نه به صورت کتابی، بیان کرده و یادداشت نمایید. به علاوه می‌توانید سؤال، انتقاد یا هر مطلب دیگری را که مربوط به همان موضوع باشد و در جای دیگری خوانده‌اید، حاشیه‌نویسی کنید. این فرآیند به تمرکز، دقت و یادگیری بهتر شما کمک می‌کند.

4.دسته‌بندی

یکی دیگر از روش‌‌های مهم خلاصه‌‌نویسی «دسته‌بندی» است. این روش برای مباحثی مانند تاریخ‌ ادبیات یا احادیث درس دین ‌و زندگی که شامل دسته‌ها و طبقه‌‌بندی‌‌های مختلف هستند، بسیار مفید است. روش کار نیز به این صورت است که مطالب مختلفی را که بتوان در یک دسته قرار داد، یک جا نوشته و آن‌ها را دسته‌‌بندی می‌کنند. به عنوان مثال می‌توان شاعران را بر حسب قرن یا احادیث را بر اساس اشخاص دسته‌ بندی نمود.

5. یادداشت‌ برداری

اصلی‌‌ترین نوع خلاصه ‌نویسی، یادداشت ‌برداری است که می‌تواند کمک بسیار مؤثری به یادگیری طولانی مدت شما و همین‌طور صرفه‌جویی در وقت شما نماید. یادداشت برداری، عبارت است از برداشت کلیدی‌‌ترین مفاهیم هر مطلب و ثبت آن در دفترچه‌ای جداگانه به شیوه‌ای خاص که در مرورهای آتی کارایی داشته باشد.

هر برگه‌ی یادداشت‌‌برداری شده باید دارای دو ویژگی مهم باشد:

اول این‌که باید خلاصه و کلیدی باشد. یعنی آن‌چه را که یادداشت می‌کنید باید حجمی بسیار کمتر از آن‌چه که در متن اصلی موجود است، داشته باشد.

دومین ویژگی یادداشت‌‌برداری، تداعی‌گر بودن یادداشت‌‌هاست؛ یعنی همه‌ی آن‌چه را که پاراگراف و متن قصد انتقال آن را داشت به شما انتقال داده و یادآوری ‌نماید. به بیان ساده، یادداشت‌‌ها باید مفید، اما مختصر باشند.

ممکن است که در ابتدا، شما در انجام هر یک از این روش‌های خلاصه‌نویسی ها با مشکل مواجه شوید، اما اگر بخواهید و اراده کنید که مطالعه‌ی خوبی برای کنکور داشته باشید، حتما می‌توانید به‌تدریج، مطالب را به بهترین شکل ممکن خلاصه برداری کنید. حتما به خاطر داشته باشید که یک مطلب، بسته به اهمیت و تستی بودن آن، می‌تواند به همه‌ی اشکال یا یک شکل خلاصه‌نویسی شود. در خلاصه‌نویسی، نکات زیر را باید رعایت کنید تا در وقت خود صرفه‌جویی کرده و از زحمت خودتان هم بهترین نتیجه را بگیرید:

1- در خلاصه‌نویسی، ابتدا باید کلیات موضوع مورد توجه قرار گیرد و موضوعات به صورت نمودار درختی رسم شود و سپس به جزییات پرداخته شود. در خلاصه‌نویسی باید دقت کرد که معمولا ایده و نکته‌‌ی اصلی در دو جمله‌‌ی اول پاراگراف بیان شود و بقیه‌‌ی پاراگراف، شامل توضیحات این مطلب باشد؛ اما این بدان معنی نیست که بقیه‌ی‌ متن، مهم نیست. بلکه در ادامه‌ی‌ متن باید به کلمات کلیدی مانند: «نخستین»، «مهم‌ترین عامل»، «بیشترین تاثیر»، «نکته‌ی‌ اساسی»، «در نتیجه» و ایجابی بودن یا نبودن افعال نیز توجه کرد.

2- یکی از کارهایی که می‌توانید در خلاصه‌نویسی انجام دهید این است که طرز ارتباط موضوعات اصلی و فرعی را به کمک نمودار درختی نمایش دهید تا به درک بهتر مطالب کمک کند.

۳- در هنگام مطالعه‌ی‌ مباحث درسی، ابتدا به کشیدن خط در زیر مطالب اصلی و با اهمیت بپردازید و سپس خلاصه‌نویسی کنید. زیرا انجام دو فعالیت مجزا، یادگیری و خلاصه‌نویسی در یک زمان واحد، باعث ایجاد اخلال و عدم تمرکز در انجام هر دو عمل می‌شود.

امیدوارم برات مفید بوده باشه. اگه به دردت خورد لایک فراموش نشه