مذهبی شب برات چه است و چه سنن دارد؟

[راضیه]

بزرگداشت و تجلیل از شب برات که مصادف میشود به شب پانزدهم ماه شعبان؛ یکی از سنن مروجۀ اهل سنت پیامبر اسلام محمد(ص) میباشد. درین شب، مهتاب خوب و سفید می درخشد که یکی از فضایل این شب است.این سنن، در میان سنی مذهبان و صوفیان افغانستان، پاکستان بنگلۀ هندوستان، کردستان کشورهای شرق میانه و مصر مروج است، ولی در هند افغانستان پاکستان و کردستان و بلوچستان زیاده مروج بوده، در آن فرهنگ خودرا علاوه نموده اند. معمولاً پیروان اهل تشیع، درین شب دعا و نماز میخوانند، محلات را چراغان می کنند. خوش بختانه شیعه های کابلی، مانند مردم کابل؛ از سنن این شب تجلیل به عمل آورده و درین شب نماز نفل ادا می نمایند، نذر مشکل کشا را ايفا می نمایند، و برای نامزدها براتی میبرند.

تاریخچۀ وقایع شب برات

در زمان پیامبر(ص)، گروهى مقرر بود که آیات و احادیث را به سمع سایر مسلمانان برسانند. روایاتى است که 10 نفر از اصحاب پیامبر(ص) که حدیث نقل می کردند، از فضیلت این شب احادیثی را بیان کرده اند. البته در بین آن احادیث، بعضی‌ احادیث از این شب، ضعیف السند هستند و برخى‌ علمای دینی، فضیلت این شب را بی‌ اساس می‌دانند. ولی اکثر علماى دین، در فضیلت این شب شک نداشته بی‌ اساس گفتن کلام از 10 نفر از اصحاب پیامبر را رد می نمایند. امّت مسلمان از زمان پیامبر(ص) تا امروز، از فضیلت این شب بهره می گیرند.

سنن و فرهنگ شب برات در کابلستان

مردم کابل؛ مردمان پایتخت بوده، همیشه سنن و فرهنگ مذهبی خویش را با رهنمايی علماى دین مقیم کابل، بطور درست وکامل پیش برده سپس از این فرهنگ، مردمان ولایات بالاخره ده و قشلاق پشتيبانی نموده اند. مردم کابل در شب برات، خانه های خود را چراغان می نمایند. در یک غوری بزرگ میوه جات خشک تهیه نموده در میان کاسه، خینه را می گذارند . همه فامیل دور غوری نشسته، اولا بسم الله بعداً سپاره الحمد را میخوانند؛ پس از آن یکی از بزرگان دعاى خیر روزی وبرکت و طول عمر برای خانواده ادا نموده دیگران آمین می گویند. سپس همه کف دست خودرا خینه نموده، میوه خشک را مساویانه تقسیم می کنند و برای غیرحاضران نیز نگاه می دارند. مردم کابلستان درین شب، کوشش می کنند خوش باشند، شک نکنند، دروغ نگویند و خودرا خوب سیر کنند تا به آخر سال، سیر، خوش و پاک باشند. اگر کسی نامزد است، برای نامزد خود کالا و میوه خشک براتی می برد. بزرگان کوشش می نمایند درین روز از مردگان خود احوال بگیرند.

ریشه برات

برات، به معنای اعمال نیک است. هکذا برات، بی گناهی، منزه و پاک از گناه را نیز گویند.

فضیلت این شب

1-.شب برات شب پر فضیلت بوده و درین شب، همه جا توسط مهتاب روشن میباشد. بعضی مردم روز 13-14-و15 ماه رجب شعبان و رمضان را روزهای البیض یا سفید می دانند؛ زیرا شبهای مهتابی روشن دارد و این سه روز را سفید با فضیلت می دانند. در حدیثی از پیامبر اسلام آمده است هنگامی که آدم علیه السلام خطا انجام داد، بدنش سیاه شد. پس از آن بر قلبش الهام شد که روزهای 13 و 14 و 15 را روزه بگیرد. هر روز از این روزها را که روزه گرفت، بخشی از بدنش سفید شد، وقتی سه روز تمام شد، تمام بدنش دوباره سفید شد. به همین دلیل، این روزها را روزهای سفید گفته‌اند. بعضی ها هم در روز 15 روزه می گیرند.

2. درین شب، رزق و روزی و تقدیرو عمر برای مسلمانان در سال تعیين میشود.

3. هر کس که درین شب عبادت کند، شک نبرد، راست گوید و نیکی به جای آرد، بیزاری می یابد از دوزخ. بدین ترتیب، در این شب، آمرزش یافتگان مجازات نمی بینند و به تعبیر مجازی، سند آزادی آنان از کیفر دوزخ از طرف خداوند صادر می‌شود.

عبادت در شب برات

عبادت در این شب؛ موجب ثواب اخروی و دارای اهمیّت خاصی‌ است. البته هیچ روش خاصی‌ از عبادت برای این شب مقرر نشده است و مردم به روش‌ و سنن خود، در این شب عبادت می کنند و عبادت‌هایی‌ از قبیل خواندن نماز نفل، تلاوت قرآنکریم، ذکر گفتن، تسبیح نمودن و دعا کردن و رفتن بالای قبر نزدیکان میباشد. بعضی مردمان، این شب را پس از شب قدر، مقدس شمرده سه روز را روزه گرفته، روز 15 شعبان را عید برات می نامند.

قبرستان رفتن در شب برات

روایت است که در این شب، پیامبر اسلام(ص) به قبرستان بقیع مشرف می شدند. برای همین منظور درین شب، بعضی از فامیل ها به دیدن قبرستان مردگان خود رفته و این رسم را سنن پیامبر می دانند. بعض مردم کشورها درین شب تلاش می کنند که بالای قبرستان بقیع بروند. چون این کار را سنتی‌ از پیامبر و از ارکان شب برات می دانند.