مذهبی برخی از احکام مهم روزه

[راضیه]

1. روزه رمضان رکن مهم مسلمانی است که منکر آن کافر و تارک آن فاسق و گناه‌کار است.
2. روزه بر هر فرد مسلمان که توانایی بر روزه‌داری داشته باشد واجب و فرض عین است.
3. روزه بر زن در حالت حیض و نفاس واجب نیست و در آن حالت روزه درست نیست و حرام است و بعد از رمضان در حالت پاکی قضای آن واجب است.
4. حدوث حیض و نفاس، چنانکه در مفطرات روزه در بند 17 می‌آید، روزه را باطل می‌سازد.
5. اگر به وسیله قرص ضد حاملگی که برای زن ضرر نداشته باشد و تجویز شود و حیض زن از موعد مقرر به تأخیر افتد، روزه گرفتن در چنین روزهایی که عادتش به تأخیر افتاده، واجب و درست است.
6. روزه بر بیماری که قدرت روزه گرفتن را ندارد واجب نیست، اگر امید به بهبودی دارد، پس از شفا یافتن قضا می‌گیرد و اگر بیماری مزمن است و امید به بهبودی ندارد، باید در برابر هر روز فدیه «طعام به مسکین» دهد. (650 گرم برنج)
7. مریضی که بیماری مزمن دارد و یا سالمندی که توانایی بر روزه گرفتن را ندارد در حکم برابرند، یعنی از روزه معاف شرعی‌اند و در اِزی هر روز فدیه می‌دهند.
8. زن باردار و زن شیرده در حکم روزه چهار حالت دارند:

الف: هرگاه هیچ نوع زیانی در اثر روزه‌داری به ایشان و فرزندشان نرسد، لازم است روزه بگیرند و رخصتی در ترک روزه را ندارد.


ب: هرگاه زیان متوجه خود زن شود و جنین یا طفل زیان نبیند، حق افطار را دارد و قضا لازم می‌گردد.


ج: هرگاه در اثر روزه‌داری جنین یا طفل زیان ببیند، حق افطار دارد و علاوه بر قضا، فدیه نیز لازم می‌گردد.


د: هرگاه «مادر و فرزند» هر دو زیان ببینند، فقط قضا لازم می‌گردد و فدیه لازم نمی‌شود.

1. مسافری که سفرش 16 فرسنگ[14] یا بیشتر باشد و سفر او برای معصیت نباشد، می‌تواند از رخصت فطر استفاده نماید، مشروط به اینکه پیش از اذان صبح، سفر خود را آغاز نموده باشد و با وجود این، روزه گرفتن بهتر است، مگر اینکه روزه او را بی‌تاب سازد، که در این صورت می‌تواند افطار نماید، و قضا لازم می‌گردد.

10. روزه بر کسی که تمام روز بی‌هوش باشد، یا بر شخص دیوانه واجب نیست.


11. اگر شخص بی‌هوش لحظه‌ای در روز به هوش آمد، روزه‌اش درست است.


12. اگر فرض شود، کسی تمام روز خواب رود و شب نیت روزه نموده باشد، روزه‌اش درست است.


13. روزه بر کودک نابالغ واجب نیست، ولی وظیفه والدین است که فرزندان خود را از سن هفت سالگی به روزه‌داری تشویق نمایند و چون احتمال بلوغ از سن نه سالگی است، لذا احتیاط آن است که کودکان را از سنّ هفت سالگی به روزه گرفتن عادت دهند.


14. رکن روزه دو تاست و یا به عبارت دیگر دو چیز در روزه واجب است:


الف: نیت.


ب: امساک و خودداری از مفطرات.


15. روش نیت: نیت به معنای عزم و اراده قلبی بر انجام دادن عبادت است و لفظ آن که مؤکّد نیت قلبی باشد عبارت است از: نیت کردم فردا روزه باشم، روزه ادای فرض ماه مبارک رمضان امسال برای خداوند بلند مرتبه.


16. امساک به معنای خودداری از تمام چیزهایی است که روزه را باطل می‌کند، از صبح صادق تا مغرب شرعی.


17. آنچه از مفطرات روزه می‌باشد و روزه را باطل می‌کنند عبارتند از:


17.1. خوردن و آشامیدن و رسیدن هر ماده‌ای به جوف «خالی گاه» که ورود آن از راه‌های باز طبیعی بدن باشد، حتی استنشاق بخور و دود سیگار و...


17.2. جماع و نزدیکی زناشویی.


17.3. استمنا (خودارضایی: آوردن منی و %%%% به طریق مشروع و غیر مشروع).


17.4. حدوث حیض، نفاس و زایمان.


17.5. جنون و دیوانگی.


17.6. بی‌هوشی مطلق تمام روز که لحظه‌ای به هوش نیاید.


17.7. استفراغ به عمد.


17.8. سرم و آمپولی که رفع تشنگی و گرسنگی نماید.


17.9. حُقنه و اماله (شیاف گذاشتن) روزه را باطل می‌کند.


17.10. معاینه زنان از مفطرات روزه است. خلاصه هر چه از منافذ باز بدن وارد جوف (توخالی) گردد روزه را باطل می‌کند.


18. آنچه روزه را باطل نمی‌کند به شرح زیر می‌باشد:


18.1. استحمام و زیر آب رفتن به شرطی که آب از منافذ طبیعی بدن وارد «جوف» نشود.


18.2. استعمال سرمه در چشم و یا قطره چکانیدن و پماد چشمی.


18.3. تزریق سوزن و آمپول در رگ یا در عضله برای علاج و درمان.


18.4. خوردن و آشامیدن به طریق فراموشی، مشروط بر اینکه به محض متوجه شدن دست بردارد و لقمه را فرو نبرد.


18.5. چیره شدن استفراغ.


18.6. استعمال حنا بر دست یا پا و یا روغن مالی پوست بدن.


18.7. ورود گرد و غبار یا پشه که بدون قصد و اختیار وارد حلق روزه‌دار گردد.


18.8. احتلام (جنب شدن) در حالت خواب در روز رمضان. اما خود را محتلم ساختن روزه را باطل می‌کند.


18.9. موکول کردن غسل جنابت که در شب واجب شده، به بعد از اذان صبح؛ هر چند بهتر است پیش از اذان صبح غسل نماید.


18.10. استفاده از اسپری برای بیمارانی که تنگی نفس دارند، چون ضرورت است روزه را باطل نمی‌کند. (توضیح: اگر روزه گرفتن برای بیماری خطرناک باشد آن فرد بیمار از روزه گرفتن معاف شرعی است و باید به جای هر روز فدیه بدهد).


19. کفاره روزه: مردی که روزه خود را به وسیله جماع عمدی باطل ساخت، علاوه بر گنه‌کاری، امساک بقیه روز و قضای آن، کفاره نیز بر او لازم می‌گردد. کفاره به ترتیب زیر است:


الف: آزاد کردن برده مسلمان.


ب: در صورت نیافتن برده، دو ماه پی‌در‌پی روزه گرفتن.


ج: در صورت عدم توانایی روزه گرفتن دو ماه پی‌در‌پی، شصت مسکین غذا دادن، هر مسکین یک مدّ. (650 گرم برنج)


20. فدیه روزه: فدیه به معنای اطعام مسکین است و در برابر هر روز یک مد طعام واجب می‌گردد.


21. فدیه بر سه قسم است:


21.1. فدیه که موجب اسقاط قضا می‌گردد.


21.2. فدیه که موجب اسقاط قضا نمی‌گردد.


21.3. فدیه تأخیر قضای روزه.


22. فدیه‌ای که قضای روزه را ساقط می‌کند، شامل دو دسته می‌شود:


الف: کسانی که بیماری مزمن دارند.


ب: سالمندان ناتوان.


این دو گروه در اِزی هر روز فدیه می‌دهند و روزه‌شان قضا ندارد.


23. فدیه‌ای که قضای روزه را ساقط نمی‌کند شامل سه گروه می‌شود:


الف: زن باردار که به خاطر ترس از جنین روزه نگرفته است.


ب: زن شیرده که به خاطر ترس از فرزند شیرخوار روزه نگرفته است.


ج: نجات دهنده‌ای که غریقی را نجات داده و موجب شکسته شدن روزه‌اش شده ‌است. در هر سه مورد علاوه بر قضای روزه، فدیه نیز لازم می‌گردد.


24. فدیه تأخیر قضا، مخصوص کسانی است که در قضای روزه سستی کرده‌اند و سال یا سال‌هایی بر آن گذشته است؛ و به تعداد سال‌ها برای هر روز یک فدیه لازم می‌گردد، مثلاً اگر پنج روز قضا دارد و یک سال بر آن گذشته است، پنج مدّ فدیه لازم است و اگر دو سال گذشته است، برای پنج روز، ده فدیه لازم است.


تذکر: فدیه لازم، حتماً باید قوت غالب (برنج) باشد و به هیچ وجه جایز نیست که شخص قیمت فدیه و یا فطریه خود را به مستحق پرداخت کند، مگر این که قیمت آن‌ها را به عاملان توزیع، تسلیم نماید تا به وکالت از او قوت غالب را خریداری و توزیع نمایند، خداوند می‌فرماید:


«وَ عَلَى الَّذینَ یُطیقُونَهُ فِدْیَةٌ طَعامُ مِسْکین


و بر کسانی که توانایی روزه گرفتن ندارند، غذا دادن هر مسکین لازم است».[15]


و طعام شامل قوت و غذای غالب مردم است. والله اعلم.


روزه‌های حرام

1. روزه روز شک، سی‌ام شعبان که صحبت از دیدن هلال رمضان می‌شود، اما به ثبوت شرعی نرسیده است.
2. روز عید فطر.
3. روز عید قربان.
4. سه روز «ایام التشریق» 11، 12و 13 حج.
5. زن در حالت حیض و نفاس.
6. روزه‌داری بیماری که روزه گرفتن برایش خطر جانی دارد و منجر به مرگ یا شدت بیماری‌اش می‌گردد.