پزشکی آریتمی قلبی: انواع، علائم، علل و درمان

[DELVIS♧]

فیبریلاسیون بطنی چیست؟​

فیبریلاسیون بطنی یکی از انواع کشنده آریتمی قلبی می باشد. این اختلال زمانی به وجود می آید که قلب با پیام های الکتریکی سریع و نامنظم دچار تپش می شود. این موضوع منجر به انقباض ناکارآمد و بی فایده حفرات پایینی قلب (یعنی بطن ها) می شود.


بدون وجود یک ضربان موثر، فشار خون کاهش پیدا کرده و جریان خون ارگان های حیاتی مختل می شود. فرد مبتلا به فیبریلاسیون بطنی در عرض چند ثانیه بی هوش و بدون ضربان شده و به دنبال آن توان تنفس خود را از دست می دهد.

 

[DELVIS♧]

در صورت مشاهده این وضعیت بهتر است بلافاصله با اورژانس تماس بگیرید. اگر هیچ فرد آموزش دیده ای در زمینه احیای قلبی ریوی (CPR) در اطرافتان نیست، از CPR دستی استفاده کنید. در این نوع CPR در هر دقیقه ۱۰۰ تا ۱۲۰ بار فشار بی وقفه بر روی قفسه سینه اعمال می شود و این کار تا رسیدن آمبولانس ادامه پیدا می کند‌.


برای انجام CPR دست خود را به سرعت بر مرکز قفسه سینه بفشارید. در این روش نیازی به دادن تنفس دهان به دهان نیست. اگر در اطراف تان یک فرد آشنا با CPR وجود دارد می توانید از او برای تنفس دهان به دهان نیز کمک بخواهید. CPR می تواند جریان خون ارگان های حیاتی را تا زمان اعمال شوک الکتریکی حفظ کند.

 

[DELVIS♧]

در این شرایط همچنین می توانید در صورت دسترسی، از یک دفیبریلاتور خودکار خارجی (AED) نیز استفاده کنید. این دفیبریلاتور های قابل حمل می‌توانند با وارد کردن شوک الکتریکی به قلب، باعث آغاز مجدد ضربان آن شوند.


دفیبریلاتورهای قابل حمل در بسیاری از مکان ها نظیر هواپیماها، خودروهای پلیس و مراکز خرید در دسترس هستند. حتی می توان آن ها را برای خانه نیز تهیه کرد. برای کار با این ابزار هیچ آموزشی نیاز نیست. AED خود به شما نحوه کار را خواهد آموخت و به نحوی برنامه ریزی شده است که در زمان مناسب به فرد شوک وارد کند.

 

[DELVIS♧]

علل آریتمی قلبی​

شرایط خاصی می توانند باعث ایجاد آریتمی قلبی شوند؛ از جمله این شرایط می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• حمله قلبی در حال وقوع
• تشکیل اسکار در قلب در اثر حمله قلبی
• تغییرات بوجود آمده در ساختار قلب، به عنوان مثال در اثر کاردیومیوپاتی
• گرفتگی عروق قلب (بیماری عروق کرونر)
• فشار خون بالا
• پرکاری غده تیروئید (هایپرتیروئیدیسم)
• کم کاری غده تیروئید (هایپوتیروئیدیسم)
• دیابت
• آپنه خواب
• مصرف سیگار
• مصرف بیش از حد الکل یا کافئین
• سوء مصرف مواد مخدر
• استرس و اضطراب
• برخی داروها و مکمل های خاص نظیر داروهای ضد سرماخوردگی، ضد آلرژی و مکمل های بدون نسخه
• عوامل ژنتیکی

 

[DELVIS♧]

ریسک فاکتورهای آریتمی قلبی​

برخی شرایط و بیماری‌ها ممکن است احتمال ابتلا به آریتمی قلبی را افزایش دهند. از جمله این شرایط می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• بیماری عروق کرونر
• مشکلات قلبی و سابقه عمل جراحی قلب
• تنگی عروق قلب
• حمله قلبی
• وضعیت غیر طبیعی دریچه‌ها
• نارسایی قلبی
• کاردیومیوپاتی و دیگر آسیب های قلبی

 

[DELVIS♧]

علاوه بر موارد بالا برخی دیگر از ریک فاکتورها هستند که می‌توانند علت آریتمی قلبی باشند:

• فشار خون بالا
  فشار خون بالا باعث افزایش احتمال ابتلا به بیماری عروق کرونر می شود. همچنین با افزایش ضخامت و سفتی دیواره بطن ها می تواند انتقال پیام های الکتریکی در قلب را تغییر دهد.
• بیماری قلبی مادرزادی
  وجود مشکلات قلبی از بدو تولد ممکن است ریتم قلب را دستخوش تغییر کند.
• مشکلات تیروئیدی
  پرکاری یا کم کاری تیروئید باعث افزایش خطر آریتمی می شود.
• دیابت
  احتمال ابتلا به فشار خون و بیماری عروق کرونر در دیابت کنترل نشده افزایش می یابد.
• آپنه انسدادی خواب
  در این حالت، تنفس فرد در هنگام خواب به مدت چند ثانیه متوقف می شود که این موضوع می تواند باعث ایجاد برادیکاردی، فیبریلاسیون دهلیزی و دیگر انواع آریتمی ها شود.
• اختلال آب و الکترولیت
  الکترولیت های موجود در خون نظیر سدیم، پتاسیم و منیزیم به تولید و انتقال پیام های الکتریکی در قلب کمک می کنند. سطوح بسیار بالا یا بسیار پایین این الکترولیت ها بر پیام های الکتریکی قلب تاثیر گذاشته و باعث ایجاد آریتمی قلبی می شود.

 

[DELVIS♧]

چه عواملی باعث افزایش احتمال آریتمی قلبی می‌شوند​

• داروها و مکمل ها
  برخی از داروهای ضد سرفه و ضد سرماخوردگی بدون نسخه می توانند باعث ایجاد آریتمی شوند.
• مصرف بیش از حد الکل
  مصرف بیش از حد الکل با تاثیر بر پیام های الکتریکی قلب باعث افزایش احتمال فیبریلاسیون دهلیزی می شود.
• کافئین، نیکوتین و مواد مخدر
  کافئین، نیکوتین و دیگر مواد محرک باعث افزایش ضربان قلب شده و آریتمی های خطرناک تری را بوجود می آورند. مواد مخدر غیر قانونی با تاثیر شدیدی که بر قلب می گذارند باعث ایجاد انواع آریتمی ها و گاهی مرگ ناگهانی ناشی از فیبریلاسیون بطنی می شوند.

 

[DELVIS♧]

عوارض آریتمی قلبی​

انواع خاصی از آریتمی ها ممکن است با عوارض زیر همراه باشند:

• سکته مغزی
  آریتمی قلبی باعث افزایش احتمال تشکیل لخته خونی می‌شود. در اثر شکسته شدن این لخته و انتقال آن از قلب به مغز، جریان خون این ارگان حساس و حیاتی مختل شده و سکته مغزی اتفاق می افتد.
  خطر سکته مغزی در بیماران قلبی بالای ۶۵ سال که مبتلا به آریتمی هستند افزایش می یابد. داروهای خاص نظیر داروهای ضد انعقاد می توانند خطر سکته مغزی و یا آسیب دیگر ارگان های حیاتی در اثر تشکیل لخته خونی را کاهش دهند. پزشک امکان تجویز این داروها را بسته به نوع آریتمی و خطر تشکیل لخته خونی بررسی خواهد کرد.
• نارسایی قلبی
  عدم پمپاژ موثر خون توسط قلب دچار برادیکاردی یا تاکیکاردی (نظیر فیبریلاسیون دهلیزی) در دراز مدت باعث نارسایی می شود. گاهی مواقع، کنترل سرعت ضربان قلب می تواند به بهبودی نارسایی و عملکرد قلب کمک کند.

 

[DELVIS♧]

عوارض آریتمی قلبی​

انواع خاصی از آریتمی ها ممکن است با عوارض زیر همراه باشند:

• سکته مغزی
  آریتمی قلبی باعث افزایش احتمال تشکیل لخته خونی می‌شود. در اثر شکسته شدن این لخته و انتقال آن از قلب به مغز، جریان خون این ارگان حساس و حیاتی مختل شده و سکته مغزی اتفاق می افتد.
  خطر سکته مغزی در بیماران قلبی بالای ۶۵ سال که مبتلا به آریتمی هستند افزایش می یابد. داروهای خاص نظیر داروهای ضد انعقاد می توانند خطر سکته مغزی و یا آسیب دیگر ارگان های حیاتی در اثر تشکیل لخته خونی را کاهش دهند. پزشک امکان تجویز این داروها را بسته به نوع آریتمی و خطر تشکیل لخته خونی بررسی خواهد کرد.
• نارسایی قلبی
  عدم پمپاژ موثر خون توسط قلب دچار برادیکاردی یا تاکیکاردی (نظیر فیبریلاسیون دهلیزی) در دراز مدت باعث نارسایی می شود. گاهی مواقع، کنترل سرعت ضربان قلب می تواند به بهبودی نارسایی و عملکرد قلب کمک کند.

 

[DELVIS♧]

نحوه تشخیص آریتمی قلبی​

پزشک به منظور تشخیص آریتمی قلبی، ضمن توجه به شرح حال، علائم و نشانه های بیمار به معاینه فیزیکی وی نیز خواهد پرداخت. پزشک ممکن است در خصوص سابقه بیماری قلبی و تیروئیدی از بیمار سوال بپرسد. چرا که این بیماری ها باعث افزایش احتمال ابتلا به آریتمی می شوند.


همچنین ممکن است یک سری آزمایش اختصاصی به منظور پایش فعالیت الکتریکی قلب و شناسایی انواع آریتمی ها توسط پزشک درخواست شوند. از جمله این آزمایش‌ها عبارتند از:

• نوار قلب یا ECG
  در نوار قلبی الکترودهای متصل به قفسه سینه و اندام ها فعالیت الکتریکی قلب را ثبت می کنند. ECG زمان بندی هر یک از بخش های مختلف فعالیت الکتریکی قلب را اندازه گیری می کند.
• مانیتور هولتر
  هولتر در حقیقت یک دستگاه نوار قلب قابل حمل است که به مدت یک روز یا بیشتر به بیمار وصل می شود تا فعالیت های الکتریکی قلب را طی انجام کارهای روزمره ثبت کند.
• ثبت کننده واقعه
  این آزمایش برای آریتمی های منفرد استفاده می شود. به این ترتیب که فرد در هنگام علامت دار شدن، این دستگاه ECG قابل حمل را به بدن خود متصل نموده و با فشردن یک دکمه، فعالیت الکتریکی قلب خود را ثبت می کند. این اقدام به پزشک اجازه می دهد ریتم قلب بیمار را در هنگام بروز علائم مورد بررسی قرار دهد.
• اکوکاردیوگرافی
  در این روش غیر تهاجمی، با قرار دادن یک ابزار دستی (ترانسدیوسر) بر روی قفسه سینه بیمار و با استفاده از امواج صوتی، اندازه و ساختار قلب و حرکت آن مورد بررسی قرار می گیرد.
• واقعه نگر قابل کاشت
  اگر علائم فرد به ندرت اتفاق می افتند، می توان دستگاه واقعه نگر را زیر پوست و در ناحیه قفسه سینه ی بیمار کاشت تا فعالیت الکتریکی قلب به طور مداوم ثبت کند و به کمک آن ریتم های غیرطبیعی قلب شناسایی گردند.