معرفی مفهوم علوم انسانی

[Paradox]

معنای فلسفه علوم انسانی ما فلسفه علوم انسانی را به چه معنایی به کار می بریم؟ اگر علوم انسانی را معادل Humanism بگذاریم باید انسانیات ترجمه شود نه علوم انسانی. گاهی علوم انسانی معادل Humanism به کار برده می شود و گاهی هم معادلSocial Scienceکه به معنای علوم اجتماعی است. Science علم است و Social Scienceعلوم اجتماعی است. گاهی هم به معنای دیگری به کار برده می شود؛ همان طور که فارابی به علوم عملی، علوم انسانی هم اطلاق می کند. یعنی علوم انسانی همان علومی هستند که موضوع آن ها با اراده و آگاهی انسان موجود می شود، در مقابل، علوم نظری،علومی هستند که انسان فقط می تواند موضوع آن ها را بشناسد و اگر چه می تواند تصرف نیز بکند؛ ولی این تصرف، یک تصرف بیرونی است یعنی مقوم آن موضوعات، اراده و آگاهی و عمل انسان نیست. مثلاً مهندس کشاورزی، گیاهان و درختان را می شناسد و سعی می کند در آن ها تصرف کند، همانطور که فیزیکدان نیز این کار را انجام میدهد. این علوم را علوم ابزاری می نامند؛ زیرا رهاوردش پیش بینی و پیش گیری حوادث واقعی و عینی است.البته این پیش گیری و پیش بینی در حوزه علوم طبیعی و علوم نظری، با تقسیم بندی هایی که حکمای ما همدرباره علوم داشتند راه دارد، اما این تصرف پیش بینی و پیش گیری در الهیات و ریاضیات که عالم تغییر نیستند راه ندارد. ریاضیات و متافیزیک نیز جز علوم نظری هستند.تقسیم بندی علم به عملی و نظری فارابی، بوعلی و صدر المتألهین و غیره همگی این تقسیم بندی را دارند.آن ها در یک تقسیم بندی کلی، علوم را به عملی و نظری تقسیم می کنند. علوم نظری در مورد هستی ها بحث می کنند. گاهی هم گفته می شود در مورد بایستی ها صحبت می کند.