- شناسه کاربر
- 366
- تاریخ ثبت‌نام
- 2021-02-14
- موضوعات
- 223
- نوشته‌ها
- 1,854
- راه‌حل‌ها
- 5
- پسندها
- 10,675
- امتیازها
- 452
علم دینی؛ امکان و چگونگی
129
شکلگیري ادراك ملاحظه شد، میتوان قدمی فراتر از این گذاشت و تأثیر نگرشهاي ذهنی
را نیز بر توصیف و صورتبندي ما از طبیعت بررسی کرد. آیا اگر نگرش مـا بـه هسـتی و
خودمان از آنچه که امروز هست، متفاوت میبـود، علمـی کـه بـه دسـت ایـن نگـرش هـا
دستچین، صورتبندي، و خلاصه میشد نیز، متفاوت از علـم امـروز نبـود؟ در ایـن جـا
میتوان نقش این اصول متافیزیکی را درباره انسان و هستی در تولید پیشفرضهایی بـراي
حوزههاي مختلفی از علوم به روشنی نشان داد. از آنجا که دغدغه اصلی مـا در ایـن مقالـه
نشان دادن میزان تأثیر آموزههاي اسلام بر علم است. سعی میکنیم با مثالهاي زیر به نوعی
میان آموزههاي دینی و پیشفرضهاي مؤثر در شکلگیري علم ارتباط برقرار کنیم. البته ذکر
این مثالها بدان معنا نیست که مسیر آینده علم در صورت دخالت پـیش فـرض هـاي دینـی
لزوماً به همین شکل خواهد بود.
الف – علم اقتصاد
این علم در پیشفرضهاي خود صحنه حیان انسان را همچون میدان رقابتی براي کسب
درآمد بیشتر با مشقت کمتر میانگارد. بنابراین مفهوم «رقابت» و «رفاه» در شکل دادن بـه
دیگر مفاهیم این قلمرو نظیر مفهوم بازار، مزیت، تولیـد اقتصـادي، صـرفه جـویی، رشـد و
توسعه و نظایر آن و همینطور توصـیف، تبیـین و تجـویز سیاسـت هـاي اقتصـادي نقـش
محوري را برعهده دارد؛ آن چنان که بدون در نظر گرفتن آن، اقتصاد ساختار یکپارچه خود
را از دست داده، به مجموعهاي از حرفهاي پراکنده و ناقص بدل خواهد شد.
نویسنده کتاب «کوچک زیباست» پس از آن که اقتصاد امروز را به دلیل آن که بـر پایـه
رذیلتهاي اخلاقی نظیر حرص و طمع بنا شده است، نکوهش میکند، یـادآوري مـی کنـد
کشورهایی که از زیربناي تئوريهاي اقتصاد – که اموري «ماوراء اقتصاد» هسـت ند، ـ غفلـت
میکنند، ناچار میشوند به نوعی التقاط در باورها و رفتارها تن دهند و بـه عنـوان مثـال از
ویژگیهاي اقتصادي خیالی یاد میکند که بر پایه تعالیم بودا پیریزي شده و در بسیاري از
زمینهها از تعیین سیاستهاي رشد و اقتصادي گرفته تا شاخصهاي توصیف کننده رشد و
توسعه یافتگی جوامع با اقتصاد رایج تفاوت دارد.
om
129
شکلگیري ادراك ملاحظه شد، میتوان قدمی فراتر از این گذاشت و تأثیر نگرشهاي ذهنی
را نیز بر توصیف و صورتبندي ما از طبیعت بررسی کرد. آیا اگر نگرش مـا بـه هسـتی و
خودمان از آنچه که امروز هست، متفاوت میبـود، علمـی کـه بـه دسـت ایـن نگـرش هـا
دستچین، صورتبندي، و خلاصه میشد نیز، متفاوت از علـم امـروز نبـود؟ در ایـن جـا
میتوان نقش این اصول متافیزیکی را درباره انسان و هستی در تولید پیشفرضهایی بـراي
حوزههاي مختلفی از علوم به روشنی نشان داد. از آنجا که دغدغه اصلی مـا در ایـن مقالـه
نشان دادن میزان تأثیر آموزههاي اسلام بر علم است. سعی میکنیم با مثالهاي زیر به نوعی
میان آموزههاي دینی و پیشفرضهاي مؤثر در شکلگیري علم ارتباط برقرار کنیم. البته ذکر
این مثالها بدان معنا نیست که مسیر آینده علم در صورت دخالت پـیش فـرض هـاي دینـی
لزوماً به همین شکل خواهد بود.
الف – علم اقتصاد
این علم در پیشفرضهاي خود صحنه حیان انسان را همچون میدان رقابتی براي کسب
درآمد بیشتر با مشقت کمتر میانگارد. بنابراین مفهوم «رقابت» و «رفاه» در شکل دادن بـه
دیگر مفاهیم این قلمرو نظیر مفهوم بازار، مزیت، تولیـد اقتصـادي، صـرفه جـویی، رشـد و
توسعه و نظایر آن و همینطور توصـیف، تبیـین و تجـویز سیاسـت هـاي اقتصـادي نقـش
محوري را برعهده دارد؛ آن چنان که بدون در نظر گرفتن آن، اقتصاد ساختار یکپارچه خود
را از دست داده، به مجموعهاي از حرفهاي پراکنده و ناقص بدل خواهد شد.
نویسنده کتاب «کوچک زیباست» پس از آن که اقتصاد امروز را به دلیل آن که بـر پایـه
رذیلتهاي اخلاقی نظیر حرص و طمع بنا شده است، نکوهش میکند، یـادآوري مـی کنـد
کشورهایی که از زیربناي تئوريهاي اقتصاد – که اموري «ماوراء اقتصاد» هسـت ند، ـ غفلـت
میکنند، ناچار میشوند به نوعی التقاط در باورها و رفتارها تن دهند و بـه عنـوان مثـال از
ویژگیهاي اقتصادي خیالی یاد میکند که بر پایه تعالیم بودا پیریزي شده و در بسیاري از
زمینهها از تعیین سیاستهاي رشد و اقتصادي گرفته تا شاخصهاي توصیف کننده رشد و
توسعه یافتگی جوامع با اقتصاد رایج تفاوت دارد.
om
