سیرت حضرت رقیه (س)

[ایرما]

رقیه دختر خردسال امام حسین(ع) که در واقعه کربلا حضور داشت و همراه با کاروان اسرا به شام برده شد و در شام درگذشت. زیارتگاهی در دمشق به وی منسوب است. درباره اینکه آیا امام حسین(ع) چنین دختری داشته است یا نه و نیز درباره نام، چگونگی وفات و مزار منسوب به وی اختلاف‌نظر وجود دارد.
اصل ونسب:
رقیه فرزند امام حسین(ع) امام سوم شیعیان است. نام مادر او در منابع نیامده است. در برخی گزارش‌های نسب‌شناسی در میان دختران امام حسین(ع) نام برده شده است. ابن فُندُق بیهقی(م ۵۶۵ق) از نسب‌شناسان معروف قرن ششم، در کتاب لباب الانساب برای امام حسین(ع) چهار دختر با نام‌های فاطمه، سکینه، زینب و ام کلثوم نام می‌برد و می‌افزاید زینب و ام کلثوم در کودکی از دنیا رفتند. اما در جای دیگری می‌نویسد: از فرزندان امام حسین(ع)، جز زین العابدین، فاطمه، سکینه و رقیه باقی نماندند. محمد بن طلحه شافعی (م ۶۵۲ ق) دختران امام را چهار تن دانسته و تنها از زینب، سکینه و فاطمه نام برده‌است و نام دختر چهارم را ذکر نکرده است.نجم الدین طبسی از گزارش ابن فندق و مطالب السئول به این نتیجه رسیده که نام دختر چهارم امام حسین(ع) رقیه و کنیه او ام‌کلثوم است.
گفته شده منابع کهن و معتبری که نام فرزندان امام حسین(ع) را شمرده‌اند، دختری به نام رقیه برای امام ذکر نکرده‌اند و تنها به دو دختر به نام سکینه و فاطمه اشاره کرده‌اند. از جمله شیخ مفید تنها سکینه و فاطمه را به عنوان دختران امام حسین(ع) ذکر کرده است.
برخی از منابع متأخر، رقیه را لقب و نامش را زینب یا فاطمه دانسته‌اند.
حضور در کربلا:
در منابع به حضور وی در کربلا تصریح نشده است. در برخی نسخه‌های کتاب الملهوف که از امام حسین(ع) جملاتی به بازماندگان خود گزارش شده از رقیه نام برده شده است؛ اما اشاره نشده که رقیه دختر امام حسین است.نجم الدین طبسی، با استناد به این جمله درصدد اثبات وجود رقیه دختر امام حسین برآمده است؛ ولی این احتمال را نیز ذکر کرده‌ است که منظور از رقیه، رقیه دختر امام علی(ع) باشد. از نظر وی، دست کم هر دو مورد محتمل است. به خصوص اینکه اسم رقیه، در کنار دیگر خواهران امام حسین(ع) مانند ام کلثوم و زینب آمده و در برخی از نسخه‌های کتاب لهوف نیز این عبارت نیست.
در ینابیع الموده با کمی تفاوت در همین عبارت نام رقیه در کنار نام دختران دیگر امام حسین(ع) آمده است.
گفته شده است دختری سه یا چهار ساله همراه اسیران کربلا در شام بوده است. او شبی پدر را در خواب دید هنگامی که از خواب بیدار شد، بسیار گریه و بی‌تابی می‌کرد و پدرش را می‌خواست. یزید با شنیدن صدای گریه او، دستور داد سر امام حسین را نزد او ببرند. این دختر با دیدن این منظره ناراحتی‌اش بیشتر شد و به سبب همین ناراحتی درگذشت
در منابع گزارش‌هایی از چگونگی وفات دختری منسوب به امام حسین(ع) در شام وجود دارد، این گزارش‌ها چندان هماهنگ نیستند.
گفته شده نخستین منبعی که ماجرای شهادت دختر خردسالی از امام حسین(ع) را در شام مطرح کرده است، کامل بهایی نوشته عمادالدین طبری(۷۰۰ق) است.طبری نام دختر را ذکر نکرده است؛ سن او را چهار سال و وفات او را چند روز پس از دیدن سر پدر در خانه یزید گزارش کرده است.
ملا حسین کاشفی (درگذشت ۹۱۰ق) محل حادثه را کوشْک (کاخ) یزید و زمان آن را روز دیدن سر بریده ذکر کرده است.
فخرالدین طُریحی (درگذشت ۱۰۸۵ ق)؛ نخستین کسی است که کودک را سه ساله و سخنانی از او خطاب به پدر گزارش کرده است.
محمدحسین ارجستانی در اواخر قرن سیزدهم، نام کودک را زُبیده، سن او را سه سال، محلّ حادثه را خرابه شام گزارش کرده است. ارجستانی پیش از ذکر این حادثه، به حضور دختری از امام حسین(ع) به نام رقیه در شام یاد کرده است.
محمدجواد یزدی در اوایل قرن چهاردهم، محل حادثه را خرابه شام دانسته است و گفته نام او زُبَیده یا رُقَیه یا زینب یا سُکَیْنَه و یا فاطمه بوده است.
سید محمدعلی شاه‌عبدالعظیمی (م ۱۳۳۴ق)، برای نخستین بار، نام کودک را رقیه و سنّ او را سه سال آورده است.
شیخ عباس قمی(درگذشت ۱۳۵۹ق) در کتاب منتهی الآمال این ماجرا را از کامل بهائی را نقل کرده است و نامی از آن دختر چهارساله نبرده است.

منبع:
سایت ویکی شیعه
سایت حوزه نت