فرهنگ انواع جامعه

[Maedeh]

انواع جامعه
اندیشمندان مختلف بر اساس هدفی که دنبال می‌کنند تقسیم‌بندی‌های متفاوتی از انواع جامعه به‌عمل آورده‌اند. فارابی انواع جامعه را به بزرگ، متوسط، کوچک و غیرکامل تقسیم کرد و سپس به تقسیمات جامعه‌های سالم و ناسالم پرداخت. ژرژ گورویچ (Georges Gurvitch: 1894-1965) جامعه‌ها را به ساده و ابتدایی تطور یافته، صنعتی و پیشرو (آورنده افکار نو و اختراعات) تقسیم کرد. مسعودی در "التنبیه و الاشراف"جامعه‌ها را به ابتدایی و پیشرفته تقسیم کرد و تفاوت اقوام را ناشی از اخلاق، زبان و اندام دانست.

همچنین اندیشمندان جامعه‌ها را از نظر تحرک اجتماعی به سه دسته تقسیم‌بندی کرده‌اند:

- جامعه باز (Open Society) که در آن تحرک اجتماعی دشواری چندانی ندارد. جامعه باز چون دارای تحرک بسیار است جامعه پویا نیز خوانده می‌شود.

- جامعه بسته (Closed Society) که تحرک اجتماعی در آن بسیار مشکل است و جامعه ایستا نیز نامیده می‌شود.

 

[Maedeh]

- جامعه کاستی (Cast Society) که در آن تحرک اجتماعی تقریبا محال است .

جامعه‌های انسانی در جریان تاریخ خود به‌تدریج از صورت جامعه کاستی و جامعه بسته در می‌آیند و جامعه باز می‌گردند. به‌عبارتی انسان‌ها از جامعه باطبقه به جامعه بی‌طبقه می‌گرایند.

وسیع‌ترین تقسیم‌بندی را گرهارد لنسکی انجام داده است که از نظر زمانی و بر اساس تکنولوژی تامین معیشت جوامع را به چند دسته زیر تقسیم کرده است :

1) جامعه شکارچی و گردآورنده خوراک: از نخستین مراحل ظهور انسان‌ها تا 8000 سال قبل از میلاد.


2) جامعه بوستان‌کار ساده: از 8000 ق.م تا 4000 سال ق.م

3) جامعه بوستان‌کار پیشرفته: از 4000 ق.م تا 3000 ق.م

4) جامعه کشاورز ساده

5) جامعه کشاورز پیشرفته

6) جامعه صنعتی: از تقریبا 1800 تا کنون.

 

[Maedeh]

جامعه‌ای را در رده جوامع شکارچی و گردآورنده خوراک قرار می‌دهیم که شکار جانوران وحشی و استفاده از رستنی‌های کاشته نشده، اصلی‌ترین وسیله معیشت و بقای اعضای آن باشد. جامعه‌های بوستان‌کار، جامعه‌هایی هستند که به کشت گیاهان می‌پردازند ولی از خیش استفاده نمی‌کنند. جامعه‌های بوستان کار پیشرفته از افزارهای فلزی و چوبی استفاده می‌کنند، حال آنکه جامعه‌های بوستان‌کار ساده فقط از افزارهای چوبی و سنگی کمک می‌گیرند. جامعه‌های کشاورز پیشرفته سلاح‌ها و افزارهای آهنی به‌کار می‌برند اما جامعه‌های کشاورز ساده فقط با مس و مفرغ آشنایی دارند که فلزهای چندان فراوانی نیستند. جامعه‌های صنعتی تازه‌ترین نوع جامعه و از نظر تکنولوژی پیشرفته‌تر از دیگر انواع جامعه است. ویژگی عمده این نوع جامعه‌ها وابستگی شدید آن‌ها به ماشین آلات و منابع انرژی غیرجاندار است. این نوع جامعه به‌علت تکنولوژی بسیار پیشرفته‌شان، نیرومندترین و مولدترین جامعه‌هایی هستند که تاکنون دیده شده است.

 

[Maedeh]

البته گروه‌هایی از مردم در جامعه‌هایی زیسته‌اند که به‌طور دقیق با موارد بالا منطبق نیستند بلکه ممکن است خصوصیاتی از دو یا چند جامعه را دارا باشند مثل بسیاری از مردم در آسیا، آفریقا و امریکای لاتین که با عنوان جامعه‌های توسعه‌نیافته یا توسعه‌یابنده نامیده می‌شوند و در واقع جامعه‌هایی دورگه هستند که عناصری از زندگی صنعتی امروزی و تکنولوژی کشاورزی یا بوستان‌کاری سنتی را به‌طور آمیخته باهم دارند.