آموزش نحوه نوشتن فلش بک (گذشته نمایی flashback) در داستان

[Thumbelina]

فلش بک ها می توانند در هر داستانی نقشی محوری ایفا کنند. برخی از افراد فلش بک را با پیشینه داستان شخصیت ها (backstory) اشتباه می گیرند، در حالی که محدودیت زمانی یک فلش بک اجازه نمی دهد که ما جزئیات زیادی را به اشتراک بگذاریم و تنها می توانیم جزئیات اندکی را برای مخاطب فاش کنیم.

فلش بک چیست؟
فلش بک یک انتقال ناگهانی و کوتاه به زمانی در گذشته و بازگشتی با همان غافلگیری به زمان حال داستان است. فلش بک ها می توانند اشاراتی به گذشته شخصیت ها داشته باشند، اما در آن ها پیشینه داستان شخصیت ها در نظر گرفته نمی شوند. پیشینه داستان سفر طولانی تری است (در واقع، گاهی اوقات پیشینه داستان بیشتر داستان یا حتی یک رمان را تشکیل می دهد).

در یک فلش بک، معمولاً یک شخصیت، چیزی یا فردی از گذشته اش را به یاد می آورد. بوی یک غذا ممکن است باعث شود او آشپزخانه ای را ببیند که سالیان سال ندیده است. یا ممکن است شخصیت داستان در حالی که نور آفتاب بر صورت همسر 50 ساله اش افتاده است، به یاد دختر جوانی بیافتد که 30 سال پیش با او ازدواج کرده است.

استفاده از فلش بک ها زمانی می توانند مفید واقع شوند که می خواهید به سرنخی در یک داستان معمایی اشاره کنید یا توضیحی برای برخی ویژگی های شخصیتی ارائه دهید. به عنوان مثال شخصیتی در داستان خود دارید که از سگ ها هراس دارد. خواننده شما مایل است دلیل آن را بداند، بنابراین شما بعد از مدتی فلش بکی را در داستان ارائه می دهید، که در آن شخصیت داستان به یاد می آورد که در بچگی مورد حمله یک سگ قرار گرفته است.

فلش بک باید کوتاه باشد در حالی که پیشینه داستانی، طولانی تر است.

هنگامی که پیشینه داستانی به طور موثری لایه بندی شود، می تواند روشی مناسب برای فضاسازی و ارائه توضیحات باشد. منحرف کردن توجه خوانندگان خود از زمان حال داستان به شما این امکان را می دهد تا بر زمان ها و مکان هایی تمرکز کنید که بینش عمیق تری را نسبت به یک شخصیت یا یک موقعیت ارائه می دهند.

فلش بک یا گذشته نمایی از جمله صحنه هایی هستند که نوشتن آن ها دشوار است.

صحنه های فلش بک اگر بطور تأثیرگذاری نوشته شوند، داستان های مهمی را از گذشته شخصیت ها منتقل می کنند که مستقیماً هسته عاطفی یک روایت را هدف قرار می دهند. از فلش بک تنها زمانی استفاده کنید که مطمئن هستید هیچ شیوه بهتری برای افشای آن اطلاعات وجود ندارد و در نتیجه وجود چنین صحنه ای در داستان شما ضرورت می یابد.

چرا نوشتن فلش بک کار دشواریست؟
فلش بک فقط آن لحظه ای نیست که شخصیتی که داستان از زاویه دید او نقل می شود، به گذشته بر می گردد. بلکه این صحنه که در گذشته تنظیم شده است، جریان وقایع داستان را مختل می کند. این اختلال همان چیزی است که نوشتن فلش بک را بسیار دشوار می کند.

داستانهای تأثیرگذار، خوانندگان را در خود غوطه ور می کنند و آنها را برای خواندن ادامه داستان تشویق می کنند. صحنه های فلش بک برای آشکار کردن رویدادی در گذشته، این حس تعلیق را مختل می کنند. اگر این رویداد برای درک خوانندگان از داستان حاضر ضروری نباشد، روایتی را که برای ساختن آن بسیار تلاش کرده اید، خراب می کند.

فلش بک خوانندگان را وادار به ترک و سپس بازگشت دوباره به روند داستان می کند. اگر این صحنه ها با احتیاط و دقت فراوان نوشته نشوند، این فلش بک ها خوانندگان را نسبت به خواندن ادامه داستان بی علاقه می كند.

چگونه می توانید یک صحنه فلش بک کارآمد بنویسید؟
هنگام نوشتن یک فلش بک، مهمترین فاکتور در نظر گرفتن هدف است. فلش بک ها برای فاش کردن بخش هایی ضروری که هسته عاطفی یک داستان اند، نوشته می شوند. اینکه مثلاً در آن روز سرنوشت ساز واقعاً چه اتفاقی افتاد؟ چه چیزی باعث ایجاد اختلاف بین دو دوست قدیمی شد؟ چرا ویژگی های شخصیتی این فرد به شدت تغییر کرد؟

فلش بک زمانی کارآمد است که با قدرت صحنه پردازی، لحظه ای را برای خواننده ارائه می دهد. اگر در حال نوشتن فلش بکی هستید که از طریق گفتگو، روایت درونی و موارد دیگری نیز می تواند بازگو شود حتماً گزینه دوم را انتخاب کنید و به سراغ فلش بک نروید. احتمال اینکه مخاطبان خود را در حین خواندن داستان با یک فلش بک ناکارآمد از فضای داستان بیرون بکشید ریسک بزرگیست.

اگر با این حال یقین دارید که فلش بک در زمینه داستان شما یک هدف قدرتمند را ایفا می کند، در اینجا شش نکته آورده شده است که به شما برای نوشتن یک فلش بک کارآمد کمک می کند:

1. فلش بک باید دارای قدرت عاطفی باشد.
از آن جایی که فلش بک ها باید به هسته عاطفی یک داستان بپردازند، این رویداد باید یک کشمکش مهم درونی یا بیرونی را که در داستان حاضر اتفاق می افتد توضیح دهد.

2. فلش بک باید خواننده را در خود غوطه ور کند.
فلش بک های کارآمد به همان اندازه روایت های کنونی خواننده را در خود غوطه ور می کنند. با وجود اینکه این رویدادها در گذشته اتفاق می افتند، اما باید در خواننده احساس فوریت ایجاد کنند. شما می توانید این کار را با استفاده از محرک ها انجام دهید یعنی یک واقعه یا شرایطی در داستان زمان حال وجود دارد که شخصیت شما را وادار به یادآوری رویدادی در گذشته می کند. این فلش بک نشان می دهد که این خاطره هنوز هم شخصیت داستان شما را آزار می دهد.

شما می توانید با استفاده از یک محرک ثانویه، جریان روایت خود را حفظ کرده و شخصیت داستان را از فلش بک خارج کنید. به عنوان مثال:

شخصیت داستان شما ممکن است مرگ عزیزی را در خواب ببیند و با ساعت زنگ دار از خواب بیدار شود.
بوی چای نعناع ممکن است یادآوری کننده روز ازدواج شخصیت داستان شما باشد، و با صدای بسته شدن درب منزل به واقعیت کنونی خود بازگردد.
یک آهنگ قدیمی ممکن است خاطرات آزار دهنده ای را از دوران کودکی برانگیزد، و صدای دوستش او را به زمان حال برگرداند.
سعی کنید از زبان بیش از حد تحت اللفضی خودداری کنید. عباراتی مثل "به آن روز فکر کردم ..." و "یادم آمد که آن روز ..." چندان جالب نیستند. درعوض، با استفاده از محرکها بین حال و گذشته این انتقال را انجام دهید.

3. فلش بک را واضح بنویسید.
خواننده باید از همان چند سطر اول درک کند که صحنه ای از یک فلش بک را دارد می خواند. عدم شفافیت می تواند منجر به سردرگمی شود، در حالی که پنهان کردن هدفمند واقعیت فلش بک برای ایجاد شوک باعث می شود خوانندگان احساس کنند فریب داده شده اند. هر دوی اینها برای خواننده داستان تجربه های لذت بخشی نیستند.

4. فلش بک را مختصر بنویسید.
در نوشتن فلش بک های کارآمد زیاده روی نمی شود. آنها فقط برای خدمت به داستان حاضر وجود دارند و هر چه زودتر خوانندگان را به داستان برگردانید، بهتر است.

5. فلش بک باید متمایز باشد.
اگر فکر می کنید نوشتن با سبکی متفاوت برای اختصار مناسب تر است، از استفاده از این سبک در فلش بک خود نترسید. انجام این کار می تواند در عین مختصر نگه داشتن صحنه، آن را متمایز از صحنه زمان حال کند.

نوشتن فلش بک با زاویه دید متفاوت نیز می تواند به تمایز آن از روایت اصلی شما کمک کند و مانع از سردرگمی خواننده شود.

6. فلش بک باید عواقب و نتایجی داشته باشد.
فلش بک های کارآمد لحظه های قدرتمندی هستند، نه فقط به دلیل رویدادی که فاش می کنند بلکه به دلیل تأثیر احساسی و عاطفی که روی شخصیت های داستان شما دارند. وقتی کسی خاطره ای ناخوشایند را به یاد می آورد یا به غم و اندوه زندگی خود فکر می کند مسلماً این تجربه بر اعمال و احساسات آنها در زمان حال تأثیری خواهد گذاشت.

هرچه فلش بک باعث ایجاد عواقب و اتفاقاتی در داستان حاضر شود، صحنه هدفمندتر خواهد بود.

نوشتن فلش بک های موثر می تواند دشوار باشد. اما وقتی خوب نوشته شوند، می توانند یک عنصر داستان پردازی قدرتمند باشند. اگر مایل به استفاده از فلش بک ها در داستان های خود هستید، نکات ارائه شده را در نظر داشته باشید تا بتوانید صحنه هایی را بسازید که در خوانندگان شما کشش احساسی بوجود آورد و در ذهن آن ها ماندگار شود.