دانستنی فهرست جنگ های ایران

[خانوم ماه]

فهرست جنگ های ایران
دلایل
حکومت ها
پایان


اولین جنگ هایی که درباره ش اطلاعات است به دوران قبل از آریایی ها بر می گرده اما ما از جنگ های بعد از جایگیری آریایی ها شروع می کنیم

اولین جنگ حمله آشور به ماد قرن ۷ قبل از میلاد که ماد شکست خورد و آشوریان، پادشاهی‌ها و دولت-شهرهای غرب ایران را تصرف کردند.

 

[خانوم ماه]

ساگون دوم دیاکو را زیر نظر گرفت و در طی جنگ خود با منئان— که از خویشاوندان نژاد مادی بودند و در آذربایجان و جنوب دریاچه ارومیه سکونت می‌کردند — بار دیگر وارد ماد شد تا چنان‌که مدعی بود، به «هرج‌ومرج» آن‌جا پایان دهد. وی در آن‌جا توانست دیاکو را اسیر کند ولی برخلاف عادت همیشگی آشوریان جانش را به او بخشید و در نبشته‌ای تشریفاتی در کاخ خود در خُرس‌آباد اعلام می‌کند: «دیاکو را به‌همراه قبیله‌اش به حمات تبعید کردم.

 

[خانوم ماه]

جنگ فروتیش با پارس ها

هرودوت می‌گوید: «فرورتیش پس از به‌دست گرفتن قدرت، به حکمرانی بر مادها بسنده نکرد و به سرزمین پارس حمله برد و توانست آن‌ها را شکست دهد که موجب نیرومندی بیشتر مادها شد و به او این امکان را داد تا آسیا را نیز مطیع خویش سازد؛ از این روی سرزمین‌های مشرق و جنوب ماد را تصرف کرد و به همهٔ ملل و اقوام، یکی پس از دیگری حمله کرد و اقوام بسیاری را فرمانبردار و همراه مادها کرد و زمینه را برای حمله به حکومت‌های نیرومندی از جمله سرزمین آشور و امپراتوری قدرتمند و گستردهٔ آن فراهم نمود.»

برخی از مورخان، امر انقیاد پارس‌ها توسط فرورتیش را نادرست می‌دانند و آن را به هووخشتره نسبت می‌دهند. با این‌حال فرورتیش برای جنگ با آشور ابتدا می‌بایست اظهار انقیاد یا حداقل اتحاد پیشوایان پارس را هم کسب کرده‌باشد. وی با استفاده از گرفتاری‌ها آشور و ایلام و همچنین به یاری دسته‌هایی از سکاها که متحد وی شده‌بودند، توانست چیش‌پیش پسر هخامنش و سایر پیشوایان پارس را نسبت به فرمانروایی ماد به اظهار انقیاد یا اتحاد وادارد

 

[خانوم ماه]

جنگ فروتیش با آشور

فرورتیش با آنکه سرنوشت اسارت پدرش دیاکو را دیده بود، همان راه پدرش را دنبال کرد و به آشور اعلان جنگ داد. وی که *خداوند ده* کار-کشی بود، توانست با جلب یاری مامی‌تیارشو خداوند پیشین‌ده ایالت مادای و دوساننی خداوند پیشین‌ده ایالت ساپارد واقع در جنوب خط زنجان_ قزوین کنونی که پیشوایان آن ایالات از جانب آشور بودند، پیرامون نوروز آشوری قیامی را علیه آشور ترتیب دهد و ریاست این قیام را برعهده بگیرد.

از آن‌جا که این سه نفر در آن واحد وارد عمل شدند و با پادشاهی سکاها و منا متحد بودند، قیام به سرعت گسترش یافت و از مرز سه ایالت اولیه هم گذشت، به‌طوری‌که لشکریان فرورتیش توانستند به ایالت مجاور کیشه‌سو برسند و دژ اصلی آن ایالت را که به همان نام «کیشه‌سو» معروف بود، محاصره کنند. در این رویداد، کمیری‌ها و افراد مامی‌تیارشو هم متحد فرورتیش بودند.

محاصرهٔ این دژها از جانب مادها بسیار مهم است چرا که علاوه بر این‌که نمایان‌گر یک روش جنگی جدید مادها است، از تحول و انقلابی بزرگ در زمینهٔ استراتژی و فنون جنگی مادها حکایت می‌کند و بی‌شک مادها در طی سالیان جنگ‌های پیوسته با آشوری‌ها، این تجربیات را آموخته بودند

از اوایل سال ۶۷۲ پیش از میلاد آشوریان کوشیدند تا با فرورتیش مذاکره کنند و بدین ترتیب چندین پیک را به نزد رهبر قیام‌کنندگان فرستادند. آن‌ها همچنین با سکاها که اتحاد بعضی از طوایف آن‌ها با فرورتیش موجب تهدید قلمرو آشور شده بود، وارد مذاکره شدند. پارتاتوآ پادشاه سکاها هم مذاکرات را پذیرفت و اسرحدون پادشاه آشور هم ناچار شد دختر خود را با وی نامزد کند. بدین ترتیب و با خارج شدن سکاها از اتحاد با مادها، قیام مادها ناتمام ماند.

 

[خانوم ماه]

حمله مجدد به آشور و مرگ

روایت هرودوت از مرگ فرورتیش هم گویای همین مطالب است، وی می‌نویسد: فرورتیش سرگرم مطیع ساختن آسیا گشت و قومی را بعد از قوم دیگر منقاد خویش ساخت، تا این‌که علیه آشوریان لشکر کشید و (همان) آشوریانی که در نینوا مسکن داشتند و پیش‌تر بر همه حکمروا بودند، تنها مانده بودند زیرا که متحدان از ایشان جدا شده‌بودند ولی با این حال وضعشان (از هر حیث) خوب بود. فرورتیش بعد از آن‌که ۲۲ سال سلطنت کرد در طی لشکرکشی علیه ایشان کشته شد و اکثر لشکریان وی نیز با او از پای درآمدند.

 

[خانوم ماه]

حملهٔ سکاها به ایران
(۶۲۵–۶۵۳ پیش از میلاد)
سکاها در تصرف ایران ناموفق بودند و مادیا پادشاه سکاها کشته شد.

تسخیر امپراطوری آشور

پادشاه جدید آشور با موفقیت در مقابل برادرش توانست بر تخت پادشاهی تکیه بزند اما طولی نکشید که با شورش یکی از سرداران ارشد برادرش، روبرو شد، که تلاش کرد تاج و تخت را برای خود غصب کند. هر چند این تهدید نسبتاً به سرعت پاسخ داده شده و به آن رسیدگی شد، اما بی‌ثباتی ناشی از جنگ داخلی این امکان را برای یکی دیگر، آماده می‌کند برای برخاستن و به دست گرفتن قدرت در بابل. ناتوانی سین-شر-ایشکون در شکست دادن نبوپلسر، علی‌رغم تلاشهای مکرر در طول چندین سال، به نبوپلسر اجازه داد تا قدرت را تحکیم و امپراتوری بابل نو را تشکیل دهد و استقلال بابل را پس از بیش از یک قرن حکومت آشور بازگرداند. امپراتوری بابل نو با پادشاهی ماد تحت پادشاهی هوخشتره متحد شده و سپس به قلب آشور حمله کرد. پادشاهی ماد، آشور قلب تشریفاتی و مذهبی امپراتوری آشور را تصرف و اشغال کرد. ارتش‌های متحد آنها به نینوا پایتخت آشور حمله کرده و آنرا با خاک یکسان کردند. سرنوشت سین-شر-ایشکون مشخص نیست اما فرض بر این است که وی در دفاع از پایتخت خود درگذشت. برادرش جانشین وی شد که آخرین چیزی را که از ارتش آشور باقی مانده بود در شهر حران جمع کرد و با اتحاد با خراجگزار سابق آشور یعنی مصر تقویت شد، به مدت سه سال در آخرین تلاش برای مقاومت در برابر حمله مادها و بابلی ها در قلمرو خود حکومت کرد.

 

[خانوم ماه]

سقوط حران
آشور نو از کاهش قدرت خود رنج می‌برد و در نهایت با حمله بابل و مادها به سرزمین‌های خود مواجه شد. شهر آرافا در ۶۱۵ پ.م و پس از آن آشور پایتخت مذهبی و قدیمی امپراتوری در ۶۱۴ پ.م، و سرانجام نینوا معروف، جدیدترین پایتخت آشور ، در ۶١٢ پیش از میلاد سقوط کرد. علی‌رغم کشتارهای وحشیانه پس از آن، آشوریان به عنوان یک نهاد سیاسی دوام آورده و تحت سلطنت پادشاه جدید خود، آشور-اوبالیت دوم، به حران فرار کردند. ایجاد حران به عنوان پایتخت جدید آشوری‌ها توجه پادشاه بابل، نبوپلسر و پادشاه مادها، هُووَخْشَتْرَه را جلب کرد که مصمم بودند برای همیشه خطر تهدید دوباره آشور را از بین ببرند.

 

[خانوم ماه]

نبرد هالیس
به نبرد خورشید گرفتی معروف است و این اولین خورشید گرفتی ثبت تاریخ شده است. این نبرد از درگیری بین ماد و سکاها نشات می گیرد. پیش زمینه نبرد به زمانی بر می گردد که حاکم ماد ها تصمیم می گیرد برای آموزش سربازان خود از افسران سکا کمک بگیرد. افسران سکایی به دلیل سبک زندگی و حکومتی پیشرفته تر از ماد به خود غره بودن و به سربازان ماد فخر می فروختن و بد رفتاری می کردن. سربازان ماد که از این رفتار خشمگین بودن به حاکمشان اعتراض کردن.
حاکم ماد مردان سکایی را مجازات کرد و آنان خشمگین از این مجازات شبانه به چادر سربازانی که آنان را لو داده بودن رفتن و به قتل رساندنشان و شبانه به سوی اردوگاه سکا فرار کردند. حاکم ماد بعد از اطلاع از ماجرا به حاکم سکاها پیغام فرستاد که قاتلان را برگردانید اما حاکم سکاها قبول نکرد و جنگی پیش آمد که شش سال به طول انجامید. در سال ششم خورشید گرفتگی اتفاق افتاد که باعث ترس سربازان و حاکمان شد.
_ این خشم خورشید و الهگان به جنگ ماست.
و اینچنین بود که جنگ به پایان رسید.

 

[خانوم ماه]

شورش پارس ها
با اعلام استقلال پارس از شاهنشاهی ماد شروع شد. طغیان پارس آغازگر جنگ‌های کوروش بزرگ با ایشتوویگو بود. سبب این انقلاب اعمال حاکم ماد آخرین شاهنشاه ماد بود که باعث متحد شدن استان‌های دیگر با پارس شد.
کوروش نوه دختری حاکم ماد و پسری حاکم پارس به حکومت پارس ها رسیدن و همچون اجدادش به حکومت ماد وفادار بود. در این دوره ماد خود را برای جنگ با بابل آماده می کرد.
آغاز شورش کوروش را می‌توان به تاریخ ۵۵۳ پ. م دانست و ظاهراً ایشتوویگو مجبور گردید که سپاهیانش را از ناحیه حران به عقب ببرد، حران که پس از سقوط آشور به مادها تعلق داشت. بابلی‌ها با مشاهده گرفتاری آستیاک در تاریخ ۵۵۲ پ. م، حران را اشغال کردند. باز هم چنین به نظر می‌رسد که در آن زمان نبونعید کوروش را متحد و هم‌دست خود می‌دانست. تعدادی از دانشمندان (برن، کامرون، ولوِی) معتقدند که موافقت‌نامه‌ای بین این دو منعقد شده بود، ولی شواهدی که این موضوع را تأیید کند در دست نیست
هنگامی که آستیاک شنید که کوروش برای جنگ آماده می‌شود، قاصدی را نزد وی فرستاد و او را به دربار احضار نمود. کوروش پاسخ داد خیلی زودتر از آنچه انتظار می‌رود، در آنجا حاضر خواهم شد. این سرپیچی کوروش از آستیاک نشان از یک طغیان بود. نتیجه این طغیان در دو جنگ به ثمر رسید. در نخستین برخورد، آستیاک شخصاً در نبرد شرکت نکرد. سردارش هارپاگ با قسمت عمده‌ای از سپاه به طرف مقابل (یعنی کوروش) پیوست. پس از آن آستیاک فرمان داد تا جادوگران و کاهنان (که خواب وی را غلط تعبیر کرده بودند) را به چهارمیخ بکشند و تمام مادها (چه پیر و چه جوان) باید در مقابل کوروش مسلح می‌شدند. شاه ماد شخصاً در جنگ دوم فرماندهی را به عهده کرفت ولی مادها شکست خوردند و شاه اسیر شد. کوروش به هیچ وجه به آزار و اذیت آستیاک نپرداخت و با وی به وجه مطلوبی رفتار نمود. بدین ترتیب بنا به آنچه هرودوت گفته، سلطنت ۳۵ ساله ایشتوویگو و فرمانروای ۱۲۸ ساله مادها در آسیا به پایان رسید