پزشکی حس نوک زبان بودن کلمات ممکن است توهم باشد

[HELMET]

وقتی نمی‌توانید کلمه‌ای را به خاطر بیاورید، ممکن است احساس کنید آن کلمه در نوک زبان شما وجود دارد. اما آیا این احساس واقعی است؟

گاهی اوقات می‌دانید کلمه مناسب برای چیزی وجود دارد، اما مغز شما نمی‌تواند آن را پیدا کند. این احساس ناامیدکننده «نوک زبان بودن» نامیده می‌شود و دهه‌ها روانشناسان فکر می‌کردند نتیجه‌ی یادآوری نسبی پاسخ است. اما پژوهش جدیدی نشان می‌دهد این تجربه ممکن است تا حدود زیادی توهم باشد. اطمینان از اینکه چیزی را می‌دانید، به این معنا نیست که واقعا می‌دانید.
به‌گزارش ساینتیفیک آمریکن، در مجموعه‌ای از آزمایش‌های منتشرشده در مجله‌ی رونشناسی تجربی عمومی، دانشجویان شرکت‌کننده در مطالعه سعی کردند به ۸۰ سوال دانش عمومی با پاسخ‌های تک واژه‌ای پاسخ دهند.
اگر دانشجویان پاسخ صحیح نمی‌دادند، از آن‌ها سوال می‌شد که آیا احساس می‌کنند پاسخ نوک زبانشان است یا خیر و از آن‌ها خواسته شد اطلاعات جزئی درمورد حرف اول، تعداد هجاها یا صدای آن کلمه ارائه دهند. افرادی که حالت مذکور را تجربه می‌کردند، احتمال بیشتری وجود داشت که اطلاعات جزئی را ارائه کنند. اما این اطلاعات معمولا اشتباه بود. حدس آن‌ها درمورد صداها و تعداد هجاها در وضعیتی که احساس می‌کردند کلمه مورد نظر نوک زبانشان است، نسبت‌به حالت دیگر درست‌تر نبود.
درحالی‌که برخی از پژوهش‌های گذشته نشان داده است حالت‌ نوک زبان بودن کاملا غیرواقعی نیست، پژوهش جدید نشان می‌دهد که نمی‌توان به‌طور کامل به این موارد اعتماد کرد.
شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد به جای اینکه یادآوری نسبی موجب حالت احساس نوک زبان بودن شود، ممکن است فرایند معکوسی در جریان باشد: چیزی موجب این احساس می‌شود و سپس کاری می‌کند که فرد خاطرات خود را مورد جستجو قرار داده و اطلاعات جزئی (و اغلب نادرست) را بازیابی کند.
جانت متکالف، روانشناسی از دانشگاه کلمبیا که پژوهش‌های او نشان داده است احساس نوک زبان بودن با کنجکاوی برای یادگیری پاسخ واقعی مرتبط است، می‌گوید: «مطالعه جدید این حالت را ابهام‌زدایی کرد.» اما مکانیسم پشت تجربه‌های مذکور همچنان معما است.

آن کلیری، نویسنده ارشد مطالعه از دانشگاه ایالتی کلرادو می‌گوید یک احتمال این است که خود سوال برای مردم آشنا به‌نظر می‌رسد و موجب می‌شود با این تصور که موضوع مرتبطی در حافظه‌ی آن‌ها وجود دارد، اطلاعات درون ذهن خود را مورد جستجو قرار دهند.

کلیری حس نوک زبان را به حالت مشابه یعنی آشناپنداری یا دژاوو تشبیه می‌کند که به‌ویژه در افراد مبتلا به اختلالات عصبی مانند صرع شایع است. در هر دو مورد، احساس آشنایی قانع‌کننده‌ای اتفاق می‌افتد و ما سعی می‌کنیم با گفتن این حرف که باید آن چیز را قبلا دیده باشیم یا درمورد آن بدانیم، آن را معقول جلوه می‌دهیم. به‌گفته‌ی کلیری، افسانه‌سازی رایج‌تر از چیزی است که تصور می‌کنیم.