اگر رویای گوینده شدن را درسر می‌پرورانید باید برای بهتر شدن در این زمینه صدایتان را تقویت کنید.
حرفه‌ای شدن در هر کاری نیازمند تمرین است. گویندگی نیز از این قاعده مستثنا نیست. شما برای یک اجرای ایده‌‌آل حتی با وجود تجربه کافی نیز به تمرین و تقویت صدا نیازمندید.
در این مقاله در رابطه با تقویت صدا و تمرین برای گویندگی صحبت می‌کنیم.
پس از تمرین و تقویت صدا نکته بسیار مهم مراقبت از حنجره و صداست. اگر یک گوینده‌ی حرفه‌ای هستید، حنجره شما تنها وسیله ای برای صحبت کردن نیست، بلکه ابزار کار شماست. برای آشنایی با اصول تربیت صدا برای گویندگی در ادامه با ما همراه باشید.
حنجره‌ی قوى و صداى قوى چیست؟
صدای قوی، صداى بلند یا توان فریاد زدن نیست بلکه حنجره و صدایى است که داراى بنیه‌ای بالا و قدرتى است.
یعنی بعد از اجراى یک برنامه، توانایى خود را از دست ندهد و به‌اصطلاح «زود نگیرد».
بعضى افراد صداى پرطنین، پرحجم و بلندی دارند اما پس از مدتى استفاده از حنجره، تارهاى صوتى‌شان خسته می‌شود و توانایی ادامه اجرای برنامه را ندارند.
بالعکس افراد دیگری نیز هستند که صداى کم‌حجم و نازکى دارند اما حنجره‌ا‌ی قوی دارند و تارهاى صوتى‌شان زود خسته نمی‌شود.
آنچه اهمیت دارد توانایی یک گوینده در حفظ قدرت حنجره از ابتداى یک برنامه تا انتهاى آن است. گوینده باید قدرت انجام یک برنامه کامل را به تنهایی داشته باشد.
البته باید گفت که این خصوصیت بعد از سال‌ها تجربه و اجراى برنامه بدست می‌آید.
همچنین داشتن حنجره قوی به عوامل زیر نیز وابسته استُ ازجمله:
بنیه جسمانى، حالت جمجمه، بزرگى قفسه سینه، بزرگى حفره‌های بینى و دهان و… .
یکی از ابتدایی‌ترین اصول تربیت صدا برای گویندگی تمرین تنفس صحیح است.
بالا رفتن کیفیت صدا، رابطه مستقیم با کیفیت تنفس دارد.
تنفس صحیح و اصولی صدا را دل‌نشین‌تر می‌کند.
همانطور که می‌دانید تارهاى صوتى که صدا تولید می‌کنند، در واقع عضله‌های کوچکی هستند.
این عضلات هم مانند سایر عضلات بدن می‌تواند با ورزش کردن تقویت شود.
با ورزش دادن به عضلات گلو و حنجره می‌توان صدا را قوی‌تر کرد.
اگر ورزش عضلات بازو ، دمبل زدن است ورزشِ عضلاتِ حنجره، خواندن است.
برای شروع این تمرین عجله نکنید و از پایین‌ترین حالت تمرین را شروع کنید.
اگر حس می‌کنید حنجره شما خوب گرم شده است، حال حرف «آ» را در یک پرده بالاتر، اجرا کنید.
به همین ترتیب این تمرین را در پرده‌های بالاتر ادامه دهید.
باید با حوصله و دقت این تمرین را انجام دهید، زیرا پختگى و تربیت صدا به تمرین در پرده‌های پایین بستگی دارد.
بعد از یک ربع تمرین که حنجره شما به خوبى گرم شد، حال می‌توانید یک اجرای عالی داشته‌باشید بدون این‌که آسیبى به حنجره شما برسد.
اگر هنگام تمرین، با بالا بردن پرده‌ها گلویتان دچار خارش، سوزش یا سرفه شد، مطمئنا عجله کرده‌اید!
در چنین مواقعی به پرده قبلى بازگردید و دوباره تکرار کنید.
اگر شدت سوزش و سرفه بالاست، تمرین را براى لحظاتی متوقف کنید.
هرگز در پر کردن ریه‌ها از هوا عجله نکنید.
ابتدا شکم و پس از آن سینه را از هوا پر کنید دقت کنید بسیار آهسته این کار را انجام دهید.
سپس تا جایى که می‌توانید شکم و سینه‌تان را از هوا پر کنید.
سعی کنید پرده‌های پایین را در فضاى بسته و پرده‌های بالا را در فضای باز مانند کوه و دشت تمرین کنید.
اگر بتوانید تمرین پرده‌های بالا را بعد از یک برنامه کوه‌نوردی قرار دهید، بسیار مفید خواهد بود، زیرا کوه‌نوردی ظرفیت هوایى شش‌ها را افزایش می‌دهد.
این تمرین را حداقل یک تا دو ماه به‌صورت پیوسته انجام دهید، تا صدایتان صاف شود و به اصطلاح از حالت نخراشیدگی خارج شود.
پس از انجام تمرینات تقویت و تربیت صدا ، باید تمرین‌های پُرحجم کردن و پُرطنین کردن صدا را انجام دهید.
صدای پرحجم یعنی صدایی که بر فضاى خود احاطه کامل داشته باشد و از هر طرف به‌صورت مستقیم و یکنواخت شنیده شود.
به چنین صدایی اصطلاحا زنگ‌دار می‌گویند که گرفتگى ندارد.
ابتدا راحت بنشینید و عضلات خود را شل کنید.
سپس بصورت تودماغی کلماتى مانند ((مَنگ، هَنگ، زَنگ،…)) که به «نْگ» ختم می‌شوند را ادا کنید.
دقت کنید که دهانتان را با زبان مسدود کنید و کلمات را با کشیدگى ادا کنید.
یک شعر بیست بیتى را با زیرترین صدای ممکن بخوانید و پس از دقایقی استراحت دوباره تکرار کنید.
حرف «ر» را به صورت تشدیددار و کشیده «ررررر…» اجرا کنید.
علاوه بر تمرین‌های گفته شده برای پرطنین شدن صدا کارهای زیر را نیز انجام دهید:
نفس عمیق بکشید و ریه‌ها و شکمتان را از هوا پر کنید به‌طوری‌که کاملاً متورم شود.
سپس درحالی که به آهستگی بازدم می‌کنید، آهسته و پیوسته بگویید: «آه،آه، اوه، اوه، ایه …».
بهتر است تا می‌توانید هوا را آهسته‌تر از شش‌ها خارج کنید.
فک پایین خود را شُل کنید و از راه دهان نفس‌های کوتاه و سریع بکشید، به‌صورت آهسته سرعت تنفس را بالا ببرید. طوری که صداى برخورد نفس‌ها را به سقف دهانتان بشنوید. دقت کنید که از پرده دیافراگم نفس بکشید، مانند تلمبه‌ای که هوا را از شکم بیرون و داخل می‌کشد.
با این تمرین عضلات زیر فک، گلو و شکم تقویت می‌شود.
عضلات بدنتان را شل کنید و دم عمیق بکشید، تا سینه از هوا پر شود (بدون ایجاد فشار بر سینه). سپس یک شمع یا یک کاغذ نازک را جلوى دهان خود بگیرید و هوای درون سینه را یکنواخت خارج کنید، طوری‌که شعله شمع یا کاغذ تکان نخورد.
با این تمرین ظرفیت هوایى ریه‌ها افزایش می‌یابد و صدایتان یکنواخت می‌شود. این کار را چهار مرتبه در روز انجام دهید و با یک فوت قوى، تمام کنید.
برای این تمرین چانه خود را به سینه بچسبانید به‌صورتی‌که وزن سر، روى چانه بیفتد.
دهان خود را بازوبسته کنید تا با این کار سرتان بالا و پایین رود. دقایقی استراحت کنید و دهان را به حالت نیمه باز راحت بگذارید.
دست خود را زیر چانه بزنید (حالتى که چیزى را تماشا می‌کنید) و تصور کنید که چیزى می‌جوید و دهانتان را باز و بسته کنید. چنیدن مرتبه این کار را تکرار کنید و در حین انجام به خود استراحت دهید.
این کار و تمرین قبل، عضلات چانه، شقیقه و گلو را تقویت می‌کند. این تمرین باعث می‌شود تا موق خواندن حروف را بهتر ادا کنید.
ضعیف بودن عضلات فک و گلو مانع تلفظ واضح حروف می‌شود و خستگى زودرس فک و دهان را بهمراه دارد.
یک شعر یا متن را ابتدا با صداى زیر و از نوک زبان و سپس با صداى بم و از ته زبان بخوانید. دهانتان را مانند یک حفره کنید و صدا را با حجم بیرون دهید.
این باعث تقویت عضلات زبان و پرحجم شدن صدا در پی آن می‌شود.
بخشی از خواندن و گویندگی به زبان بستگى دارد و با تغییر دادن فضاى دهان، موجب ایجاد صداى مناسب و حجم موردنظر می‌شود.
تمریناتى که تا اینجا گفته شد، باعث تغییرات محسوسى در تقویت و بهبود صدا می‌شود.
توصیه اول، پرهیز از عجله و دقت کردن در انجام تمرین‌ها است.
توصیه دیگر پیوستگی و استمرار انجام تمرینات است.
تداوم تمرین و تربیت صدا باعث پختگی حنجره می‌شود.
به‌طورکلی حتی یک گوینده‌ی حرفه‌ای هم باید تمرین را پیوسته انجام دهد تا حنجره انعطاف خود را از دست ندهد. همیشه به‌یاد داشته‌باشید که بهترین تجویز براى حنجره، تمرین و جلوگیرى از تنبلى آن است.
البته از استراحت دادن به خود غافل نشوید.
برای استراحت فک پائین را شُل کرده و با زبان کوچک راه حلق را مسدود نمایید، مانند زمانی که می‌خواهید خمیازه بکشید.
به‌صورتی‌که صداى آن را در گوش خود حس کنید.
این کار باعث استراحت کوتاه مدت حنجره می‌شود
