📘|× حذف و ایجاز، باعث اختصار و فشردگی کلام میشه. به نمونهی زیر توجه کنید:
اگر نبوسم حسرت، اگر ببوسم شرم
شب خجالت من از لب تو در راه است
- فاضل نظری
این بیت در نهایت ایجازه؛ چون اگه بخوایم قسمتهای حذف شدهش رو توی ذهن خودمون بازسازی کنیم معنی بیت همچین چیزی میشه:
«اگر تو را نبوسم، نصیبم حسرت است و اگر ببوسم، شرمگین خواهم شد؛ اما من انتخاب خود را کردهام و شرمگینی را –در مقابل حسرت– برمیگزینم، پس تو را خواهم بوسید و شبی را که در راه است با خجالت کشیدن از تو سر میکنم.»
📗|× گاهی ایجاز فقط با حذف یک یا دو کلمه یا حتی یک حرف به وجود میآد، برای نمونه:
چون بمیرم -ای نمیدانم که!- باران کن مرا
در مسیر خویشتن از رهسپاران کن مرا
- شفیعی کدکنی
شاعر «با تو هستم ای کسی که نمیدانم کهای» رو به «ای نمیدانم که» تبدیل کرده بدون اینکه با این ایجاز جمله دچار کاستی و اختلال بشه.
📕|× میبینید که ایجاز باعث میشه ذهن مخاطب هم به تکاپو بیفته و چیزی رو که
شاعر عمدا پنهان کرده، پیدا کنه.
#تمرین 📝
حذف و ایجاز رو توی شعرهای زیر بررسی کنید.
دیدم و آن چشم دل سیه که تو داری
جانب هیچ آشنا نگاه ندارد
- حافظ
اینجا به خاک خفته هزار آرزوی پاک
اینجا به باد رفته هزار آتش جوان
دست هزار کودک شیرین بیگناه
چشم هزار دختر بیمار ناتوان
- هوشنگ ابتهاج
اکنون رعیتی به در پادشاه خویش
این خسته را بگیر دمی در پناه خویش!
- سید ابوالقاسم حسینی (ژرفا)