روان شناسی قانون مورفی×

[tor_anj.kh]

قانون مورفی چیه؟!
تاحالا اسمش به گوشتون خورده؟!
اگه یادتون باشه فیلمی به همین اسم ساخته شده.
"قانون مورفی"​

 

[tor_anj.kh]

تصور کنید در ترافیکی با ۸ ردیف از اتومبیل‌هایی گرفتار شده‌اید که سپربه‌سپر یکدیگر ردیف شده‌اند. عجله دارید که هرچه زودتر به خانه برسید، ولی در کمال ناامیدی متوجه می‌شوید که اتومبیل‌ها در تمام لاین‌ها حرکت می‌کنند، به‌جز لاین شما. لاین خود را عوض می‌کنید، ولی پس از آن اتومبیل‌ها در لاین جدیدتان از جای‌شان حرکت نمی‌کنند. در وضعیتی که بدون حرکت و ثابت مانده‌اید متوجه می‌شوید که اتومبیل‌ها در تمام لاین‌های بزرگراه (ازجمله لاینی که تازه از آن خارج شده‌اید) درحال حرکت هستند.
​

 

[tor_anj.kh]

به دنیای آزار دهنده ی قانون مورفی خوش آمدید!
به دنیای آزاردهنده‌ی قانون مورفی خوش آمدید. براساس قانون مورفی هر خطایی که بتواند رخ دهد، رخ می‌دهد. این گفته می‌تواند کاملا درست باشد. البته این مسئله به‌خاطر وجود قدرتی اسرارآمیز در این قانون نیست. درواقع این ما هستیم که قانون مورفی را به مشکلات خود ربط می‌دهیم. وقتی زندگی خوب پیش می‌رود، کاری با این قانون نداریم. همیشه انتظار داریم که همه‌چیز طبق میل ما پیش برود، ولی وقتی کارها آن‌طور که می‌خواهیم پیش نمی‌رود، به‌دنبال دلیلی می‌گردیم.

مثلا راه رفتن را در نظر بگیرید. تابه‌حال چند بار وقتی به مقصدی رسیده‌اید با خود فکر کرده‌اید: «وای! من واقعا خوب راه می‌روم»؟ ولی وقتی زمین می‌خورید و زانوی‌تان زخمی می‌شود، از خودتان می‌پرسید چرا این اتفاق برای شما افتاده است.​

 

[tor_anj.kh]

قانون مورفی از تمایل ما به تمرکز کردن روی اتفاق‌های منفی و نادیده گرفتن رویدادهای مثبت ناشی می‌شود. این قانون از عجول بودن ما سرچشمه می‌گیرد و برای اثبات خود از قوانین احتمالات (احتمالات ریاضی رخ دادن اتفاق‌ها) استفاده می‌کند.

این قانون تخیل ما را درگیر می‌کند. مطالب فراوانی درمورد قانون مورفی و شاخه‌های آن در کتاب‌ها و وب‌سایت‌ها ارائه شده است. چند گروه موسیقی نام قانون مورفی را روی خود گذاشتند و این قانون از نام‌های پرطرفدار برای میخانه‌ها و رستوران‌های ایرلندی درسراسر جهان است. نام این قانون را روی یک فیلم اکشن نیز گذاشته‌اند.

ولی قانون مورفی مفهومی نسبتا جدید است که پیدایش آن به اواسط قرن گذشته بازمی‌گردد. جادوگری به‌نام آدام هیل شیرک (Adam Hull Shirk) در سال ۱۹۲۸ در مقاله‌ای با عنوان «اجتناب از اتفاق‌های ناخواسته» (On Getting Out of Things) نوشت که به‌شکلی جادویی، معمولا هر ۹ مورد از ۱۰ کاری که می‌تواند با شکست مواجه شود، در عمل نیز به شکست منتهی می‌شود. حتی پیش از آن نیز این قانون، قانون سود (Sod’s Law) نامیده می‌شد. طبق قانون سود هر چیز بدی که می‌تواند برای فرد بیچاره‌ای اتفاق بیفتد، اتفاق می‌افتد. درواقع قانون مورفی هنوز هم در انگلستان قانون سود نامیده می‌شود.

 

[tor_anj.kh]

سایر حقایق فراگیر و جهان‌شمول​

گرچه قانون مورفی نگرشی منفی و بدبینانه نسبت‌به جهان را نشان می‌دهد، ولی مورفی تنها قانون نیست. از زمان محبوبیت قانون مورفی پس از آزمایش‌های واگن موشکی در پایگاه نیروی هوایی ادواردز، ناظران زیرک و باهوش نیز قوانین خود را ساخته و ارائه داده‌اند.

بعضی از این قوانین در حد خود معروف شده‌اند، مانند اصل پیتر (Peter Principle) که براساس آن همه‌ی مردم درنهایت به سطح ناکارآمدی خود خواهند رسید یا تفسیر اوتول (O’Toole) درمورد قانون مورفی که طبق آن مورفی فردی خوش‌بین بوده است. به‌معنای واقعی کلمه از زمان پیدایش قانون مورفی هزاران قاعده، قانون، اصل و نظر ایجاد شده است. بعضی از آنها بامزه‌اند، بعضی عاقله‌اند و بعضی نیز معمولی هستند. بقیه‌ی آنها نظرات و مشاهداتی قدیمی، آزمون‌شده و درست هستند:

• مشاهدهٔ اتوره (Etorre’s Observation): همیشه خط دیگر سریع‌تر حرکت می‌کند.
• تمایز بارت (Barth’s Distinction): انسان‌ها در جهان دو نوع هستند: کسانی که افراد را به انواع مختلف تقسیم می‌کنند و کسانی که این کار را انجام نمی‌دهند.
• قانون آکتون (Acton’s Law): قدرت فاسد می‌کند، قدرت مطلق کاملا فاسد می‌کند.
• قانون حماقت (Boob’s Law): همیشه در آخرین محلی که به آن نگاه می‌کنید، چیزی را که به دنبالش هستید پیدا می‌کنید.
• قانون سوم کلارک (Clarke’s Third Law): جامعه‌ای را که به‌اندازه‌ٔ کافی پیشرفته باشد، نمی‌توان از سحروجادو تشخیص داد.
• قانون فرانکلین (Franklin’s Rule): کسی خوشبخت است که هیچ انتظاری ندارد، چون هرگز ناامید نمی‌شود.
• قانون مسیر پیش‌روی عیساوی (Issawi’s Law of the Path of Progress): میان‌بر طولانی‌ترین فاصلهٔ بین دو نقطه است.
• قانون منکن (Mencken’s Law): آنها که می‌توانند، عمل می‌کنند و آنها که نمی‌توانند، آموزش می‌دهند.
• قانون پاتن (Patton’s Law): برنامه‌ای خوب در امروز بهتر از برنامه‌ای عالی در فرداست.

هر یک از این سخنان جنبه‌ای از جهان را توضیح می‌دهد و آن را به‌شکلی قابل‌فهم (و بامزه) بیان می‌کند. ولی باوجوداین، قانون مورفی همچنان پدربزرگ تمام قوانین است. چه چیزی در این قانون وجود دارد که زندگی را به این خوبی نشان می‌دهد؟

 

[tor_anj.kh]

اعتقاد به سرنوشت و جذابیت قانون مورفی​

چرا قانون مورفی مفهومی جهانی و درست است؟ وقتی با پریز برق و دوشاخه‌ای سروکار داریم که طوری ساخته شده که فقط به یک صورت در پریز قرار بگیرد، ۵۰٪ احتمال دارد که این کار را درست انجام بدهیم و ۵۰٪ هم احتمال دارد که آن را اشتباه انجام بدهیم. شاید بهترین توضیح موجود برای جذابیت قانون مورفی برای ما وجود حس درونی و ذاتی اعتقاد به سرنوشت است.

اعتقاد به سرنوشت تصوری است که طبق آن همه‌ٔ ما در دستان سرنوشت، ناتوان و ضعیف هستیم. براساس این عقیده چیزهایی که برای ما اتفاق می‌افتد (مثلا زخمی شدن زانوی‌مان) اجتناب‌ناپذیر هستند. طبق این عقیده نوعی قانون جهانی وجود دارد که از بازی کردن با ما لذت می‌برد.

اعتقاد به سرنوشت با مفهوم دیگری که ارادهٔ آزاد نام دارد در تناقض است. طبق این عقیده انسان‌ها اراده‌ای آزاد دارند و تمام انتخاب‌ها و پیامدهایی که به‌دنبال آن انتخاب‌ها می‌آید، به خود ما تعلق دارد.

شاید ارتباط ما با قانون مورفی نتیجهٔ برخورد میان ارادهٔ آزاد و اعتقاد به سرنوشت باشد. از یک سو قانون مورفی حماقت انکارناپذیرمان را به ما نشان می‌دهد. اگر فرصتی به ما داده شود تا کاری را اشتباه انجام دهیم، در نیمی از موارد همین کار را می‌کنیم. ولی این از انتخاب‌های خود ما ناشی می‌شود. از سوی دیگر قانون مورفی عدم کنترل ما را نیز نشان می‌دهد، مثلا درمورد اینکه همیشه به‌نظر می‌رسد در آهسته‌ترین لاین در ترافیک گرفتار می‌شویم.

قانون مورفی چیزی را اثبات نمی‌کند، حتی چیزی را هم توضیح نمی‌دهد. این قانون فقط این قاعده را بیان می‌کند که «کارها به‌خوبی پیش نخواهند رفت.» ولی وقتی قانون مورفی را درنظر می‌گیریم، فراموش می‌کنیم که نیروهای دیگری نیز وجود دارد که عمل می‌کنند. نویسنده‌ای به‌نام رودیارد کیپلینگ (Rudyard Kipling) می‌گوید، هرچند بار هم که نان از دست شما روی زمین بیفتد، همیشه طوری می‌افتد که سمتی که روی آن کره مالیده شده به‌سمت پایین باشد. کیپلینگ، نویسندهٔ «کتاب جنگل» (The Jungle Book) و دیگران نظری را بیان کرده‌اند که بیشتر ما می‌توانیم با آن ارتباط برقرار کنیم: «زندگی، به‌شکل خنده‌داری سخت است.»

 

[tor_anj.kh]

البته درمورد نانی که روی آن کره مالیده شده باید به این نکته توجه داشته باشید که یک سمت نان از سمت دیگر سنگین‌تر است. یعنی در مسیر رسیدن به زمین، سمت سنگین نان به‌دلیل گرانش به‌سمت زمین می‌چرخد و به‌همین دلیل است که سمت سنگین‌تر نان در زمان افتادن روی زمین به‌سمت بالا نمی‌چرخد. به هر حال سمتی که روی آن کره مالیده شده سنگین‌تر از سمت دیگر نان است. پس کیپلینگ درست می‌گوید، نانی که روی آن کره مالیده شده همیشه طوری روی زمین می‌افتد که سمتی که روی آن کره مالیده‌شده به‌سمت زمین باشد. ? ?

 

[tor_anj.kh]

قانون مورفی و قانون آنتروپی​

قانون مورفی از پشتیبانی یک قانون طبیعی پذیرفته‌شده، یعنی قانون آنتروپی برخوردار است. از قانون آنتروپی بیشتر در مطالعات ترمودینامیک (چگونه انرژی از یک شکل به شکل دیگر تبدیل می‌شود) استفاده می‌شود و طبق آن در جهان ما سیستم‌ها تمایل دارند که به بی‌نظمی و آشفتگی برسند. آنتروپی که قانون دوم ترمودینامیک نیز نامیده می‌شود، از ادعای قانون مورفی که طبق آن «هر خطایی که بتواند رخ دهد، رخ می‌دهد» پشتیبانی می‌کند.

 

[tor_anj.kh]

با این تعاریف، چطور مانع مورفی بشیم؟
لطفا این مقاله رو بخونید.​

 

[tor_anj.kh]

منبع: HowStuffWorks