دانستنی فرهنگ شناسی

[Paradox]

جهانی که امروز در آن زندگی می کنیم، به دلیل رشد فناوری و گسترش روز افزون ارتباطات، خواه ناخواه هر روز کوچک و کوچک تر می شود و امتزاج و اختالط فرهنگ ها افزون تر می گردد. اما "جهان هم چنان که در اثر توسعه ارتباطات کوچک تر می شود، از جهت قضایــای ذهنی گسترش می یابد و برای حل مسائل خود نیازمند تخیلی نیرومند تر است." )شیرازی، 1376 )بنابراین، امروز اکثر صاحب نظران و نظریه پردازان علوم اجتماعی و سیاسی و حتی اندیشمندان جهان تجارت و اقتصاد به این باور رسیده اند که تنها در پرتو صلح جهانی و تبادل و تفاهم فرهنگی می توان انسان معاصر را در دهکده جهانی کنار یکدیگر نگه داشت و انسانیت را حفظ کرد. بر این اساس، نظریه های گفت و گوی فرهنگ ها و تمدن ها، سرلوحه انسان قرن بیست و یکم قرار گرفته است.موضوعی که هر انسان آگاه و اندیشمندی را در هر سطحی که باشد به دورنمای ارتباطات جهانی خوشبین می کند و نوعی آرامش روانی برایش به همراه می آورد. اما نکته مهم و اساسی در فرایند این گفت و گوها و تبادالت فرهنگی که شاید بتوان بدان کم تر توجه شده و می شود، ابعاد آسیب شناختی، مخصوصاً آسیب شناسی روانی برخورد و تغییرات فرهنگی است که اگر بدان توجهی اساسی نشود و به موازات طرح های نزدیکی فرهنگ ها بدان پرداخته نگردد، در دهه های بعدی شاهد بسیاری معضالت و آسیب های جدید برای این انسان امیدوار به آینده خواهیم بود. آسیبی که طی چندین دهه گذشته در بسیاری از کشورها، فرهنگ ها و تمدن ها آثار نگران کننده خود را به جای گذاشته است ـ آثاری که ناشی از تغییرات فرهنگی است. » تغییر فرهنگی فرایندی است که طی آن اجزای مختلف یک فرهنگ با گذشت زمان دگرگونی پیدا می کند. هرگونه دگرگونی در اجزا و کلیت فرهنگ، در سازمان های اجتماعی تحوالتی را پدیــد می آورد و اگر شتاب این دگرگونی ها فزونی یابد، می تواند آسیب هایی را در پی داشته باشد.« )ستوده، 1376 ،ص50.)بنا بر عقیده کاپالن و همکاران )1994 ،)وقتی تغییرات فرهنگی حاد باشد و بر ساز و کارهای انطباقی و حمایت های اجتماعی افراد آن جامعه تسلط پیدا کند، می تواند فشار زیادی وارد نموده، شوک فرهنگی ایجاد کند. شوک فرهنگی با اضطراب، افسردگی، احساس جدا شدن، مسخ شخصیت و مسخ واقعیت همراه است و با این عوارض و عالئم مشخص است. )کاپالن، سادوک، وگرب 1994 ،جلد اول، ص301.)بر اساس همین منبع، شوک فرهنگی عبارت است از انتقال فرهنگی عمیق و زمانی روی می دهد که شخص ناگهان وارد فرهنگی متفاوت می شود، یا وفاداری های او بین دو فرهنگ تقسیم می گردد. )منبع قبل، جلد دوم، ص642و643.)مسخ شخصیت عبارت است از "احساس با ثبات و تکرار شونده گسستگی. انگار که شخص یک مشاهده گر بیرونی فرایندهای روانی یا بدنی خویش است )مثالً، احساس این که شخص در حال رؤیاست(. مسخ شخصیت، ناراحتی قابل توجه بالینی به وجود آورده، موجب تخریب در عملکرد اجتماعی، شغلی یا سایر زمینه های مهم می گردد. )انجمن روان پزشکی آمریکا، 1994 ،ص178 )در مسخ واقعیت، فرد احساس می کند که مردم، وقایع و محیط تغییر کرده، غیر واقعی به نظر می آیند. )گلدنسون، 1984 ، ص214.)موضوع تأثیر و تأثرات فرهنگی به حدی اهمیت پیدا کرده که اینک در طبقه بندی اختالالت روانی، مسئله فرهنگ پذیری، به عنوان یکی از حالت هایی که باید کانــون توجه بالینی قرار گیــرد، آورده می شود

 

[Paradox]

مفهوم فرهنگ فرهنگ کلمهاى است قدیم و در زبان اوستائى از دو جزء فرّ و هنگ مرکب شده است فرّ پیشوند و به معنی، باال، جلو، پیش و هنگ از ریشه اوستائى ثنکا به معنى کشیدن، سنگینى و وقار مىباشد . بنابراین اگر بخواهیم فرهنگ را از نظر لغوى معنى کنیم، به معنى باال کشیدن و به بیرون کشیدن است. اما باید دانست که معنى تحتاللفظى و لغوى و ریشهیابى واژه، منظور نیست بلکه مفهوم استنباطى که عامه مردم از یک واژه مىکنند داراى اعتبار است و در گذشت زمان و در ادبیات فارسى هیچگاه 'فرهنگ' به معنى 'باال کشیدن' نیامده است. اکنون، براى آشنائى با مفهوم فرهنگ آثار فارسى را ورق مىزنیم و نمونههائى از تعابیر گوناگونى که از آن شده، بیرون مىکشیم و نقل مىکنیم تا به ژرفبینی، دوراندیشى و اندیشهزائى انسانهاى اندیشمند جاى گرفته در فالت ایران پى ببریم. فرهنگ گذشته از معانی: ادب، تربیت، دانش، معرفت، حکمت هنر و... به معنى مترادف به رأى و هوش، عقل و خرد، تربیت درست، آگاهى نیروى بخش، قوه تمیز نیک از بد، شناختن حد هر چیز، فضیلت اخالقی، مجموع صفات پسندیده، فضایل روحى و معنوی، آنچه در دایره ٔ اخالق و رفتار و گفتار خوب قرار مىگیرد. آرایش جان، مایه آراستگى روح، موجب سروری، سودمندى و بىآزاری، مایه نیکنامی، تندرستى روان، مایهزندهدلی، برتر از گوهر، بزرگى جاه، بهتر از گنج، وقار، بزرگواری، شرف مایه فخر، اساس استقامت و بردباری، مایه شادى و اقبال، معیار وزن و قد و اعتبار، فرّ و شکوه و جالل، اندیشه ٔ درست، خردمندى و درایت بهکار رفته است: این معانى را در آثار نظم فارسى از دیوان رودکى و شاهنامه فردوسى تا کلیات جامى و دیگر آثار نظم و نثر فارسى مىتوانیم بهدست آوریم