دانستنی صورت فلکی قیفاووس

[Miss Nili]

Image captionآشنایی با صورت‌های فلکی قیفاووس
صورت فلکی قیفاووس یکی از صورفلکی نیم‌کره شمالی است. نام آن از افسانه پادشاه اتیوپی قیفاووس گرفته شده است. او همسر ذات الکرسی و پدر اندرومدا است.
این صورت فلکی توسط بطلمیوس در قرن دوم فهرست شده است. این صورت فلکی خانه چند ستاره معروف و چند جرم شناخته شده مثل، سحابی جادوگر، سحابی زنبق و کهکشهان آتش بازی

قیفاووس
قیفاووس ۲۷ امین صورت فلکی بزرگ آسمان شب است، که مساحت بالغ بر ۵۸۸ درجه مربع از آسمان را شامل می‌شود.
این صورت‌فلکی در ربع چهارم نیم‌کره شمالی (NQ4) واقع شده است و می توان آن را بین عرض های جغرافیایی ۹۰ درجه تا ۱۰- درجه رصد کرد.
صورت های فلکی همسایه آن عبارت هستند از : ذات الکرسی، ماکبان، اژدها، زرافه، سوسمار و خرس کوچک
قیفاووس شامل یک ستاره دارای سیاره است و هیچ جرمی از فهرست مسیه در آن واقع نشده است.
درخشان ترین ستاره در این صورت فلکی Alderamin یا آلفا-قیفاووس است. (نام ذراع‌الایمن به معنی بازوی راست در لاتین به شکل Alderamin درآمده‌است.)
تا کنون هیچ بارش شهابی در محدوده این صورت فلکی مشخص نشده
قیفاووس از خانواده صورت های فلکی برساووشی است.

 

[Miss Nili]

افسانه
صورت فلکی قیفاووس یا در عربی سلطان نشان دهنده پادشاه اتیوپی سفئوس و همسرش کاسیوپیا (ذات‌الکرسی) در اساطیر یونانی است. زئوس بعد از مرگ غم انگیزش در آسمان قرار داد. زیرا از فرزندان نیمف (nymph) یکی از معشوقه های زئوس بوده است.
قیفاووس پادشاه اتیوپی امروزی نبوده، در واقع سرزمینی که در اساطیر یونانی به آن اتیوپی اطلاق می‌شود؛ منطقه جنوب شرق مدیترانه و دریا سرخ است که شامل بخش هایی از مصر، اردن و فلسطین امروزی است

کاسیوپیا (Cassiopeia) همسر قیفاووس، زنی بسیار زیبا و مغرور بود و از زیبایی به خود می بالید. غرور او پریان دریایی را رنجاند.(در برخی منابع آمده کاسیوپیا خواهر پریان دریایی بوده است. و یکی پری ها همسر پوسایدون ایزد دریا ها بوده.)
پری های دریایی به خدای آبها شکایت بردند و از او خواستند تا ذات الکرسی را مجازات کند. پوسایدون (نپتون در اساطیر رومی) نیز به قیطس (هیولایی که صورت فلکی نیز به این نام وجود دارد) دستور داد تا به اتیوپی حمله کند و انتقامی از قیفاووس و همسرش کاسوپیا بگیرد.

 

[Miss Nili]

قیفاووس برای جلوگیری از این اتفاق با به پیشنهاد یکی از پیشگوهای معبد عمل می‌کند و دخترش آندرومدا برای قربانی کردن در ساحل به زنجیر می‌کشد تا طعمه‌ی قیطس بشود.
اما پس از آن که آندرومدا را بر صخره‌ای به رنجیر کشیده رها کردند تا قیطس آن را پیدا کند، برساووش قهرمان افسانه‌ای که از پس کشتن مدوسا به سرزمین خود باز‌می‌گشت؛ شاهزاده جوان را پیدا‌ می‌کند و او را نجات می‌دهد.

 

[Miss Nili]

ستاره های اصلی در صورت فلکی قیفاووس
آلفا-قیفاووس (Alderamin – α Cephei)
آلفا-قیفاووس درخشان ترین ستاره این صورت‌فلکی است. یک ستاره سفید با رده طیفی A که در حال تحول از یک ستاره رشته اصلی به یک زیر‌غول (subgiant) است و در حدود ۴۹ سال نوری از ما فاصله دارد.
نام سنتی آن Alderamin است که ریشه عربی دارد؛ نام ذراع‌الایمن به معنی بازوی راست در لاتین به شکل Alderamin درآمده‌است.
این ستاره دارای قدر ظاهری ۲.۵۱۴۱ است و با سرعت زیادی می‌چرخد، حداقل سرعت آن ۲۴۶ کیلومتر بر ثانیه است؛ که یک دور کامل را در ۱۲ ساعت یا کمتر می‌زند

 

[Miss Nili]

بتاـقیفاووس (Alfirk – β Cephei)
ستاره بتا – قیفاووس یک سیستم سه تایی است. (یک سیستم ستاره ای سه گانه) که قدر ظاهری آن از ۳.۱۵ تا ۳.۲۱ با دوره ای معادل ۰٫۱۹۰۴۸۴۴ روز، تغییر می‌کند. این ستاره در فاصله ۶۹۰ سال نوری از ما قرار دارد.
نام سنتی این ستاره Alfirk است که برگرفته از ریشه عربی آن «الفرق» به معنی گله است. این نام را اُلُغ‌بیگ (نوه تیمور و از پادشهان تیموری) به این ستاره داده است.
نام بتا – قیفاووس روی یک دسته از ستارگان متغییر گذاشته شده است که شبیه آن عمل می‌کنند. ستاره‌های این دسته؛ ستاره‌های رشته اصلی با جرمی بین ۷ تا ۲۰ برابر خورشید هستند. تغییرات نوری که این دسته از ستارگان نشان می‌دهند ناشی از ارتعاشات سطحی آنها است.
این نوع ستاره‌ها تغیرات قدر بین ۰.۰۱ تا ۰.۳ دارند و دوره تغییرات آن ها ۰.۱ تا ۰.۶ روز است.
درخشان ترین جزء این سیستم یک غول آبی با رده طیفی B2IIIev است. پسوند Ev مخفف عبارت “spectral emission that exhibits variability.” است.
این ستاره یک چرخنده آرام است. حدود ۵۱ روز زمان می‌برد تا یک دور کامل بچرخد، سرعت چرخش آن ۲۸ کیلومتر بر ثانیه است.

 

[Miss Nili]

دلتاـقیفاووس (Delta Cephei)
دلتا قیفاووس یک ستاره دوتایی با قدر ظاهری متغییر بین ۳.۴۸ تا ۴.۳۷ است. این ستاره در فاصله‌ای حدود ۸۹۱ سال نوری دور‌تر از منظومه شمسی قرار دارد.
دلتا – قیفاووس به عنوان اولین نمونه از یک دسته از ستاره‌ها که به نام ستارگان قیفاووسی می‌شناسیم است. نزدیک ترین ستاره از این دسته (قیفاووسی ها) به منظومه شمسی، ستاره قطبی است که در صورا فلکی خرس کوچک قرار دارد.
تغییرات درخشندگی و طیفی در دلتا – قیفاووس نتیجه تپش های ستاره است. رده طیفی ستاره از F5 به G3 در یک دوره ۵٫۳۶۶۳۴ روز (۵ روز و ۸ ساعت و ۴۷ دقیقه و ۳۲ ثانیه) تغییر می‌کند.

 

[Miss Nili]

جزء درخشان تر این سیستم دوتایی یک ستاره زرد-سفید ابر غول از رده طیفی F است. اعتقاد بر این این است که همنشین آن یک ستاره از رده طیفی B است و در فاصه ۴۱ ثانیه قوسی از آن واقع شده و قدری به اندازه ۷.۵ دارد.
قیفاووسی ها معمولا جرمی بین ۳ تا ۳۰ برابر خورشید دارند.
قیفاووسی ها یکی از وصلیه های اندازه گیری فاصله هستند، به کمک آنها می توان فاصله خوشه یا کهکشانی که در آن قرار دارن را محاسبه کرد.
سیستم دوتایی دلتا-قیفاووس دارای متوسط قدر ۴.۰۷ است.

 

[Miss Nili]

گاماـ قیفاووس (Alrai – Gamma Cephei)
گاما – قیفاووس یکی دیگر از ستاره‌های دو تایی در صورت فلکی قیفاووس است. قدر ظاهری آن ۳.۲۲ و در حدود ۴۵ سال نوری با ما فاصله دارد.
نام سنتی این ستاره Alrai گرفته شده از «الراعی» که در عربی به معنی چوپان است.
گاما – قیفاووس به عنوان یک زیرغول پرتغالی از رده طیفی K1III-IV طبقه بندی شده و تخمین زده می‌شود ۶.۶ میلیار سال قدمت داشته باشد. می‌توان آن را با چشم غیر مسلح دید. همدم آن جرمی در حدود ۰.۴۰۹ جرم خورشید دارد و تصور می‌شد یک کوتوله قرمز با رده طیفی M4 باشد.
اولین سیاره فراخورشیدی تایید شده در سال ۱۹۸۹ بر مدار جزء اصلی سیستم دو تایی گاما قیفاووس کشف شد. (بر اساس اطلاعاتی که از ۱۹۹۲ جمع آوری شده بود)

 

[Miss Nili]

ستاره قطبی_حرکت تقدیمی
با توجه به حرکت تقدیمی زمین در حدود ۳۰۰۰ سال دیگر گاما – قیفاووس ستاره قطبی بعدی خواهد بود.
حدود ۳۰۰۰ سال دیگر گاما – قیفاووس ستاره قطبی


زتا – قیفاووس (Zeta Cephei)
این ستاره یک زیر غول نارنجی رنگ از رده طیفی K1 IV است. قدر ظاهری آن ۳.۳۹ و در حدود ۷۳۰ سال نوری از منظومه شمسی فاصله دارد. ستاره ای است که شانه چپ قیفاووس را نشان می‌دهد. این ستاره ۸ برابر سنگین‌تر و ۳۶۰۰ برابر درخشان تر از خورشید است. دمای سطحی آن ۴۳۱۰ کلیون برآورد می‌شد.
این ستاره مشکوک است به دو تایی بودن یا متغییر بودن است.

اتا ـ قیفاووس (Eta Cephei)
اتا قیفاوس یک ستاره غول نارنجی متعلق به رده طیفی K0 است. ۴۵ سال نوری از ما فاصله دارد. این ستاره بخاطر حرکت مخصوص سریع اش مورد توجه است.

 

[Miss Nili]

مو ـ قیفاووس (Garnet Star)
مو قیفاووس یک ابرغول سرخ است که در فاصله ۲۴۰۰ سال نوری از ما قرار دارد. رده طیفی آن M2Ia است. مو قیفاووس دارای قدر ظاهری ۴.۰۸ است و یکی از درخشان ترین ستاره‌های شناخته شده است. گاهی آن را به نام Herschel’s Garnet Star معرفی می‌کنند.
مو قیفاووس یک ستاره کلاس M و یک ابرغول بسیار درخشنده است. این ستاره یکی از بزرگترین ستارهایی است که تا به خال در کل کهکشان مشاهده شده.
شعاع این ستاره ۱۶۵۰ برابر خورشید یا به عبارتی دیگر ۷.۷ واحد نجومی است. اگر گرد غبار میان ستاره‌ای نور این ستاره را جذب نمی‌کردند، آن را با قدری در حدود ۱.۹ مشاهده می‌کردیم.
مو قیفاووس نیز یک ستاره شاخص از دسته از ستارگان متغییر با همین نام است؛ که قدر ظاهری انها بین ۳.۶۲ تا ۵ در یک دوره ۲ تا ۲.۵ ساله بدون الگوی مشخصی تغییر می‌کند.
این ستاره شروع به تبدیل هلیوم به کربن کرده و در مراحل پایانی زندگی خود است. مو قیفاووس یک ستار ناپایدار است و انتظار می‌رود در آینده نزدیک به صورت یک ابرنواختر منفجر شود. البته این آینده نزدیک چند ملیون سالی طول می‌کشد.