دانستنی صورت فلکی‌ها

[Miss Nili]

بعضی اوقات چندین ستاره در صورتهای فلکی مختلف به هم می‌پیوندند تا یک شکل نجومی بزرگ را تشکیل دهند. این امر در مورد ستاره‌های مثلث تابستانی، که از 3 ستاره روشن وگا، دنب و الطایر مصداق دارد که در 3 صورت فلکی مختلف واقع شده‌اند.

 

[Miss Nili]

صورت فلکی و صورتواره هر دو اَشکالی از ستارگان هستند اما تفاوت آن‌ها در چیست؟

صورت فلکی یک گروه شناخته شده از ستارگان در آسمان می‌باشد. کلمه صورت فلکی از کلمه لاتین “constellacio” که به معنی گروهی از ستارگان می‌باشد، گرفته شده است. امروزه ۸۸ صورت فلکی رسمی داریم که اغلب آن‌ها قدیمی بوده و ارتباطی میان ما و اجدادمان می‌باشند. صورت‌های فلکی نمادی از تصورات افراد گذشته در کیهان می‌باشند: اجداد ما به ستارگان نگاه میکردند و آن‌ها را شبیه به موجودات افسانه‌ای، دیوها و مجسمه‌های سنتی تصور می‌کردند.

 

[Miss Nili]

الگوهای ستاره‌ای گروهای جدید و کوچکی از ستارگان هستند که درون یک صورت فلکی قرار دارند و یا از چندین ستاره از پیکرهای آسمانی مختلف تشکیل شده‌اند. الگوهای ستاره‌ای رسمی نیستند اما مردم سراسر جهان آن‌ها را می‌شناسند و از آن‌ها استفاده می‌کنند.

ستارگان یک پیکر آسمانی در فواصل مختلفی نسبت به زمین قرار دارند؛ برای مثال سه ستاره از پیکر آسمانی مثلث در فاصله ۳۵ تا ۱۲۷ سال نوری از زمین واقع شده‌اند. علی رغم اینکه به نظر می‌رسد ستارگان یک صورت فلکی در یک فاصله از زمین قرار دارند اما در حقیقت فاصله این ستارگان از یکدیگر بسیار زیاد می‌باشد. به همین دلیل اگر ساکن سیاره‌ای دیگر در منظومه‌ای دیگر باشید پیکرهای آسمانی را به شکل دیگری خواهید دید!

 

[Miss Nili]

به عنوان مثال “ملاقه بزرگ” که مشهورترین و مهم‌ترین صورتواره آسمان می‌باشد الگویی متشکل از هفت ستاره پرنور صورت فلکی خرس بزرگ می‌باشد که برای یافتن برخی ستاره‌ها و صورت‌های فلکی دیگر مورد استفاده قرار میگیرد.
در آسمان نیمکره جنوبی صورتواره “صلیب جنوبی” که در صورت فلکی صلیب قرار دارد، شناخته شده می‌باشد.
در صورت فلکی تابستانی کمان نیز صورتواره “قوری” که مرکز راه شیری در آن قرار دارد به خوبی قابل شناسایی است.

 

[Miss Nili]

در صورت فلکی تابستانی کمان نیز صورتواره “قوری” که مرکز راه شیری در آن قرار دارد به خوبی قابل شناسایی است.

گاهی اوقات در یک صورتواره ستارگان چند صورت فلکی مختلف قرار دارد؛ برای مثال صورتواره “مثلث تابستانه” که در فصل تابستان و اوایل پاییز در آسمان نیمکره شمالی به خوبی قابل مشاهده است. سه راس این مثلث از درخشان‌ترین ستارگان پیکرهای آسمانی ماکیان، عقاب و شلیاق می‌باشد.

تقریبا هیچ قانونی در مورد صورتواره‌ها وجود ندارد؛ این الگوها، اشکالی ساده می‌باشند که معمولا ستارگان پرنور در آن قرار دارند و منجمان در ابتدای راه یادگیری صورت‌های فلکی از آنان استفاده می‌کنند.

 

[Miss Nili]

بسیاری از پیکرهای آسمانی مانند خرس بزرگ، شکارچی، ذات‌ الکرسی و ماکیان بسیار شناخته شده می‌باشند.

احتمالا برای بسیاری از مردم صورت‌های فلکی دایره‌البروج (حمل، دوشیزه، میزان، دلو، حوت) که بیش از دو هزار سال پیش توسط بابِلی در نقشه‌های آسمان ذکر شده بودند، بسیار نام آشنا هستند. دوازده صورت فلکی دایره البروج نشانه‌های خاصی دارند؛ خورشید در مسیر حرکت ظاهری سالانه خود در آسمان از میان آن‌ها عبور می‌کند.

اما امروزه می‌دانیم که صورت‌ فلکی مارافسای نیز به صورت‌های فلکی دایره البروج اضافه شده و تعداد آن‌ها به سیزده عدد رسیده است.

 

[Miss Nili]

از دید ناظر زمینی در طول یک شب تمام ستارگان دور نقطه‌ای در آسمان که قطب شمال سماوی نام دارد می‌چرخند. در آسمان نیمکره شمالی ستاره پولاریس یا قطبی تنها یک درجه با قطب شمال سماوی فاصله دارد و نشانگر شمال می‌باشد اما در آسمان نیمکره جنوبی ستاره‌ای با این فاصله کم در نزدیکی قطب جنوب وجود ندارد. صورت‌های فلکی که در اطراف قطب‌ها قرار دارند در طول شب غروب نمی‌کنند و صورت‌های فلکی پیراقطبی (دور قطبی) نامیده می‌شوند. صورت‌های فلکی دور قطبی در آسمان نیمکره شمالی شامل خرس بزرگ، خرس کوچک، اژدها، ذات الکرسی و قیفاووس می‌باشد. در نیمکره جنوبی نیز این صورت‌های فلکی صلیب، کارینا و قنطوروس دور قطبی می‌باشند.

 

[Miss Nili]

صورت فلکی چیست؟ (constellation)​

گذشتگان و اجداد ما بدون داشتن امکاناتی پیشرفته چگونه مسیر خود را در بیابان ها، دریاها و دشت ها وکوهستان ها می یافتند؟ آنچه که آنان داشتند، آسمان پرستاره بالای سر بود که امروزه به دلیل آلودگی نوری نمی توانیم از تماشای چشمک زدن ستارگانش لذت ببریم. این آسمان پرستاره همانند نقشه ای به یاری اجداد ما در یافتن مسیر می آمد. آنها از ستارگان می توانستند به زمان کاشت و برداشت محصولات کشاورزی خود نیز پی ببرند. اما چگونه؟

تصویری را که مشاهده می کنید همان سرگرمی است که در سالهای ابتدایی دبستان، در کتب ریاضی و مجله های سرگرمی وجود داشت. شما باید نقاط مختلف را به ترتیب شماره هایشان به هم متصل کنید تا تصویر یک گل، خانه، ستاره و … تشکیل شود. اوج هیجان این بازی نیز زمانی بود که شما می توانستید قبل از به هم وصل کردن نقاط به یکدیگر تصویر مورد نظر را حدس بزنید!

 

[Miss Nili]

حال فرض کنید صفحه سفید کاغذ شما همان پهنه تاریک آسمان شب است و نقاط سیاه کاغذ که که باید به یکدیگر متصل شوند ستاره های نقره فام آسمان هستند. اکنون به جای اینکه نقاط را با مداد به یکدیگر وصل کنید باید ستاره ها را با خطوط فرضی به یکدیگر وصل کنید تا یک شکل مشخص حاصل شود. در اصطلاح نجومی به این اشکال مشخص، صور فلکی گفته می شود.

 

[Miss Nili]

در حقیقت صورت فلکی مجموعه ای از ستاره هاست که با یکدیگر شکلی را در آسمان پدید می آورند، هر صورت فلکی از تعدادی ستارگان ثابت تشکیل یافته است، که چگونگی قرار گرفتن هر گروه از آنها نسبت به یکدیگر، به یک جسم یا حیوان شباهت دارد و نام آن جسم یا جانور را روی آن دسته گذاشته اند. گاهی این تشبیه نیز بی مورد است ولی بر اساس آن شکل نامگذاری می شوند؛ مانند مثلث، گاو، شکارچی، شیر، عقرب و … .