. . .

دانستنی شاتل فضایی چیست؟

تالار هوافضا
وضعیت
موضوع بسته شده است و نمی‌توان پاسخ جدیدی فرستاد.

Miss Nili

مدیریت ارشد
پرسنل مدیریت
معاون
رمانیکی‌نویس
نام هنری
ماهِ نیلگون
انتشاریافته‌ها
4
شناسه کاربر
277
تاریخ ثبت‌نام
2021-01-07
آخرین بازدید
موضوعات
375
نوشته‌ها
4,810
راه‌حل‌ها
74
پسندها
32,032
امتیازها
837
محل سکونت
آغوش مــآه

  • #1

شاتل فضایی چیست؟​

شاتل فضايي، وسيله هوافضايي منحصر به‌ فردي است كه ايالات متحده براي ماموريت‌هاي فضايي سرنشين‌دار خود از آن استفاده مي‌كند. بيش از دو دهه از عملياتي شدن اين سامانه مي‌گذرد. اين وسيله به نوعي نمادي از فناوري هوافضاي آمريكاست. شاتل فضايي در طول عمر عملياتي خود ركوردهاي فضايي بي‌شماري را ثبت كرده است...
 
نام موضوع : شاتل فضایی چیست؟ دسته : هوافضا
  • گل رز
واکنش‌ها[ی پسندها]: 1 user

Miss Nili

مدیریت ارشد
پرسنل مدیریت
معاون
رمانیکی‌نویس
نام هنری
ماهِ نیلگون
انتشاریافته‌ها
4
شناسه کاربر
277
تاریخ ثبت‌نام
2021-01-07
آخرین بازدید
موضوعات
375
نوشته‌ها
4,810
راه‌حل‌ها
74
پسندها
32,032
امتیازها
837
محل سکونت
آغوش مــآه

  • #2
مقدمه


شاتل فضايي، يك سامانه حمل و نقل فضايي سرنشين‌دار، قابل بازگشت و قابل استفاده مجدد است. امروزه ايالات متحده از اين وسيله براي حمل فضانوردان، ماهواره‌ها، ايستگاه‌هاي فضايي و مواد و تجهيزات مورد نياز ايستگاه‌هاي فضايي استفاده مي‌كند. «شاتل» در زبان انگليسي به معناي رفت وآمدكننده است.

در طول حدوداً ۲۰ سال گذشته، اين سامانه فضايي عظيم و منحصر به‌فرد به نوعي يكي از نمادهاي فناوري و حتي قدرت سياسي ايالات متحده بوده است. شاتل فضايي حتي به نوعي در فرهنگ عامه مردم جهان نيز وارد شده است. كودكان سراسر جهان در روياهاي خود سوار شدن بر شاتل را تصور مي‌كنند و بزرگترها در كنار عباراتي نظير آپولو هوا كردن، از اين نماد آمريكايي، به عنوان ضرب‌المثلي براي تشبيه كارهاي بسيار سخت، پيچيده و غيرممكن استفاده مي‌كنند. ديدن منظره پرتاب شاتل فضايي، همواره گردشگران زيادي را به اطراف [مركز فضايي كندي] يا كيپ كاناورال در ايالت فلوريدا مي‌كشاند. ( تصاوير ۱،‌ ۲،‌ ۳ و ۴)

1.jpg

تصوير ۱- شاتل فضايي در آستانه پرتاب از پايگاه

شاتل فضايی در حين پرتاب

تصوير ۲- شاتل فضايي در حین پرتاب
 
  • گل رز
واکنش‌ها[ی پسندها]: 1 user

Miss Nili

مدیریت ارشد
پرسنل مدیریت
معاون
رمانیکی‌نویس
نام هنری
ماهِ نیلگون
انتشاریافته‌ها
4
شناسه کاربر
277
تاریخ ثبت‌نام
2021-01-07
آخرین بازدید
موضوعات
375
نوشته‌ها
4,810
راه‌حل‌ها
74
پسندها
32,032
امتیازها
837
محل سکونت
آغوش مــآه

  • #3
اگرچه تاكنون ده‌ها بار شاتل فضايي به فضا پرتاب شده و بازگشته است، اما هنوز هر ماموريت جديد آن هيجان بسيار زيادي دارد كه حجم زيادي از اخبار علمي جهان را به خود اختصاص مي‌دهد. در حال حاضر ماموريت‌هاي شاتل براي خدمات‌رساني و تكميل ايستگاه فضايي بين‌المللي انجام مي‌پذيرد. شاتل فضايي در طول عمر خود دو بار، يكبار در سال ۱۹۸۶ حين پرتاب و يكبار در سال ۲۰۰۳ حين بازگشت، دچار سانحه شد و در مجموع ۱۴ فضانورد ناسا در ماوريت‌هاي شاتل جان خود را از دست دادند. همين مساله باعث شد تا ناسا در شاتل فضايي تغييرات زيادي را به وجود آورد. حتي در مواردي پيشنهاد شد كه شاتل فضايي از رده خارج شود.

شاتل فضايي در حين پرتاب

تصوير ۳- شاتل فضايي در حين پرتاب
4.jpg

تصوير ۴- شاهدان عيني پرتاب شاتل فضايي

روس‌ها اگرچه پيشگامان عرصه فضا بودند، اما هرگز ايده استفاده از يك وسيله قابل بازگشت و استفاده مجدد را نپذيرفتند و آن را اقتصادي و بهينه نمي‌دانستند. البته آنها هم يك وسيله قابل استفاده مجدد موسوم به [بوران] را توليد كردند كه بسيار شبيه به شاتل فضايي آمريكايي‌ها بود، اما هرگز به مرحله عملياتي شدن نرسيد. (تصوير ۵)​

شاتل فضايي به [سامانه حمل و نقل فضايي يا اِس‌تي‌اِس] نيز معروف است. اين وسيله توسط سه شركت بزرگ هوافضاي آمريكا يعني: [بوئينگ]، [لاكهيدمارتين] و [راكوِل اينترنشنال] طراحي، ساخته و خدمات‌رساني شده و مالكيت و عمليات آن بر عهده سازمان دولتي ناسا است [۱].
 
  • گل رز
واکنش‌ها[ی پسندها]: 1 user

Miss Nili

مدیریت ارشد
پرسنل مدیریت
معاون
رمانیکی‌نویس
نام هنری
ماهِ نیلگون
انتشاریافته‌ها
4
شناسه کاربر
277
تاریخ ثبت‌نام
2021-01-07
آخرین بازدید
موضوعات
375
نوشته‌ها
4,810
راه‌حل‌ها
74
پسندها
32,032
امتیازها
837
محل سکونت
آغوش مــآه

  • #4
روند توسعه و تاریخچه‌ی شاتل فضایی

در اولين دهه از آغاز عصر فضا و حتي قبل از آن، طراحي و ساخت وسيله‌اي كه بتواند مانند هواپيما پرواز كرده، به فضا برود، بازگردد و مجدداً مورد استفاده قرار گيرد ذهن بسياري از متخصصان را به خود مشغول كرده بود [۲]. ايده به نظر خيلي ساده مي‌آمد و عمده مزيت اين طرح، كاهش چشمگير هزينه‌ها بود [۲]. مسلماً استفاده مجدد از يك وسيله مي‌تواند به كم كردن هزينه‌ها بيانجامد. در دهه ۶۰، مطالعات اوليه بر روي اين ايده، ناسا را به اين نتيجه رساند كه طرح بايد حول يك وسيله شبيه هواپيما با [بدنه برآزا] دنبال شود [۲] (تصوير ۶). پس از تكميل طرح اوليه، [ريچارد نيكسون]، رئيس جمهور وقت ايالات متحده، در پنجم ژانويه ۱۹۷۲ با امضاي سندي، رسماً موافقت خود را با آغاز اين پروژه ملي اعلام كرد [۳].
طراحان و مهندسان در طراحي مفهومي اين پروژه به اين نتيجه رسيدند كه قسمت رفت و برگشتي اين سامانه (يا همان شاتل در تصور عموم) بايد شبيه هواپيمايي با بال دلتا و بدنه نسبتاً پهن باشد كه قابليت حمل فضانورد و انواع محموله‌ها و همچنين پهلوگيري در فضا را داشته باشد [۲]. همچنين دو موتور راكتي پيشران جامد بايد به عنوان بوستر در اولين مرحله پرتاب جهت تامين بيشتر نيروي پيشران ايفاي نقش كنند. اين دو موتور پس از خاموشي و سقوط در دريا قابل استفاده مجدد خواهند بود. تنها قسمت يكبار مصرف اين سامانه، تانك پيشران مايع بزرگي است كه وظيفه تأمين سوخت و اكسيدكننده مايع را براي موتورهاي راكتي شاتل در مراحل بالايي پرواز بر عهده دارد [۲].
 
  • گل رز
واکنش‌ها[ی پسندها]: 1 user

Miss Nili

مدیریت ارشد
پرسنل مدیریت
معاون
رمانیکی‌نویس
نام هنری
ماهِ نیلگون
انتشاریافته‌ها
4
شناسه کاربر
277
تاریخ ثبت‌نام
2021-01-07
آخرین بازدید
موضوعات
375
نوشته‌ها
4,810
راه‌حل‌ها
74
پسندها
32,032
امتیازها
837
محل سکونت
آغوش مــآه

  • #5
شركت راكول اينترنشنال كه در آن زمان [شركت راكول آمريكاي شمالي] نام داشت، طي قراردادي شش ساله، به عنوان پيمانكار اصلي براي ساخت بخش مدارگرد بازگشتي انتخاب شد. ساخت موتور پيشران مايع اصلي نيز كه در قسمت عقب همين مدارگرد تعبيه مي‌شد به يكي از زيرمجموعه‌هاي همين شركت، [راكت‌داين]، واگذار شد. ساخت بوسترهاي پيشران جامد نيز به طور مشترك به شركت‌هاي [تيوكول كِميكال]، [مك‌دانل داگلاس] و [يونايتد اسپيس بوسترز] واگذار شد. تيوكول طراحي و ساخت پيشران جامد را بر عهده داشت، مك‌دانل داگلاس موظف به توسعه سازه بوسترها بود و تست و مونتاژ هم بر عهده يونايتد اسپيس بود [۳].​

اولين پرواز آزمايشي شاتل فضايي، كه [انترپرايز] نام داشت، بر دوش يك هواپيماي بهينه‌سازي شده بوئينگ۷۴۷، در اوت ۱۹۷۷ و در [مركز پروازهاي فضايي مارشال] انجام پذيرفت. شاتل در ارتفاع ۲۳۰۰۰ پايي زمين (حدود ۷ كيلومتري) از هواپيماي بوئينگ رها شد و با موفقيت در باند مركز فرود آمد. ديگر آزمايش‌هاي پروازي نيز در همين مركز پيگيري شد
 
  • گل رز
واکنش‌ها[ی پسندها]: 1 user

Miss Nili

مدیریت ارشد
پرسنل مدیریت
معاون
رمانیکی‌نویس
نام هنری
ماهِ نیلگون
انتشاریافته‌ها
4
شناسه کاربر
277
تاریخ ثبت‌نام
2021-01-07
آخرین بازدید
موضوعات
375
نوشته‌ها
4,810
راه‌حل‌ها
74
پسندها
32,032
امتیازها
837
محل سکونت
آغوش مــآه

  • #6
شاتل فضايي كلمبيا] اولين پرواز فضايي آزمايشي اين سامانه را در ۱۲ آوريل ۱۹۸۱، درست ۲۰ سال بعد از سفر يوري گاگارين به فضا، به نمايش گذاشت. اين پرواز ۵۴ ساعته كاملاً موفقيت‌آميز، حامل دو فضانورد به نام‌هاي [جان يانگ] و [رابرت كريپن] بود ( تصاوير ۸ و ۹). اين پرواز كه به اُاِف‌تي۱ مشهور بود، اولين پرواز فضايي بشر بود كه طي آن فضاپيما به زمين بازمي‌گشت و مانند يك هواپيما بر روي باند مي‌نشست

ناسا هر پرواز فضايي شاتل را با يك كد نشان مي‌دهد. در چهار ماموريت اول از اختصار [اُاِف‌تي] به معناي آزمايش پرواز مداري استفاده مي‌شد. بعداً با نامگذاري اين وسيله با عنوان سامانه حمل و نقل فضايي، از اختصار اس‌تي‌اس به جاي اُاِف‌تي استفاده مي‌شد [۲]. اين روش كدگذاري تا سال ۱۹۸۳ (اس‌تي‌اس۹) ادامه داشت. از آن به بعد، كد مشخصه هر عمليات فضايي شاتل يك اختصار سه مولفه‌اي بود. اولين مولفه عددي بود كه به سال پرتاب اشاره داشت. دومين مولفه پايگاه فضايي مورد استفاده در پرتاب را نشان مي‌داد (عدد ۱ براي پايگاه كيپ كاناورال و ۲ براي پايگاه [واندنبرگ]) و مولفه سوم كه يك حرف الفباي انگليسي بود، بيانگر چندمين پرتابي بود كه در آن سال و از آن پايگاه انجام مي‌شد. به عنوان نمونه، ۴۱-B، يعني دومين پرتاب (B) از پايگاه فضايي كيپ كاناورال (۱)، در سال ۱۹۸۴ (۴) [۲]. البته بايد توجه داشت كه هنوز هم در بسياري از مراجع كدگذاري اس‌تي‌اس رايج است.​

پرواز اس‌تي‌اس۴ در ژوئن ۱۹۸۲، آخرين پرواز فضايي آزمايشي شاتل بود كه با موفقيت انجام شد. شاتل در اين پرواز براي اولين بار يك محموله نظامي را حمل مي‌كرد. البته اين پرواز محموله‌هاي آزمايشي ديگري هم داشت. صحت عملكرد بسيار عالي و بيش از حد انتظار [بازوي جايگذاري از دور] كه توسط كانادايي‌ها ساخته شده بود نيز در همين پرواز به اثبات رسيد [۲]. اين بازو كه ۱۶ متر طول و ۳۸ سانتي‌متر قطر دارد، مي‌تواند قطعات فضايي به جرم حداكثر ۳۰ تن را در فضا گرفته و جابجا نمايد [۴].

اس‌تي‌اس۵ اولين پرواز عملياتي اين سامانه فضايي بود كه در ۱۱ نوامبر ۱۹۸۲ و توسط شاتل كلمبيا انجام شد. اين پرواز دو مشتري تجاري داشت: شركت [تلستات] و [ستلايت بيزينس سيستمز] كه خواهان پرتاب ماهواره‌هاي مخابراتي‌شان به مدار انتقالي زمين‌ثابت از طريق شاتل فضايي بودند. در اين پرواز براي اولين بار چهار فضانورد داخل يك فضاپيما راهي فضا شدند [۲].
 
  • گل رز
واکنش‌ها[ی پسندها]: 1 user

Miss Nili

مدیریت ارشد
پرسنل مدیریت
معاون
رمانیکی‌نویس
نام هنری
ماهِ نیلگون
انتشاریافته‌ها
4
شناسه کاربر
277
تاریخ ثبت‌نام
2021-01-07
آخرین بازدید
موضوعات
375
نوشته‌ها
4,810
راه‌حل‌ها
74
پسندها
32,032
امتیازها
837
محل سکونت
آغوش مــآه

  • #7
شاتل فضايي بسيار خوب عمل مي‌كرد و به مظهري از قدرت فناوري تبديل شده بود. در هر پرواز شاتل، ركوردهاي تازه‌اي ثبت مي‌شد. اولين زن فضانورد آمريكايي، [سالي رايد] و اولين سياه‌پوست فضانورد، [گويون بلوفورد]، با شاتل به فضا رفتند ( تصاوير ۱۰ و ۱۱).

شاتل براي اولين بار ماهواره‌هايي را در مدار تعمير كرد و حتي برخي از آنها را براي تعميرات اساسي و استفاده مجدد به زمين آورد.
تعميرات تلسكوپ فضايي هابل، يكي از ماموريت‌هاي معمول شاتل فضايي است [۲].

ناسا در يك همكاري بين‌المللي با آژانس فضايي اروپا، آزمايشگاه علمي-تحقيقاتي فضايي [اسپيس لب] را در ۱۹۸۳ و طي پرواز اس‌تي‌اس۹، در داخل شاتل به فضا برد

ناسا تا تابستان ۱۹۸۴ سه شاتل فضايي عملياتي به نام‌هاي كلمبيا، [چلنجر] و [ديسكاوري] در اختيار داشت. پيش از اين، شاتل انترپرايز كه تنها به عنوان نمونه آزمايشي و بدون موتورهاي موشكي و سپر كامل حرارتي ساخته شد، بعد از آزمايش‌هاي پروازي زيرمداري بازنشسته شده بود. بعدها شاتل [آتلانتيس] و [انديور] (براي جايگزيني شاتل از دست رفته چلنجر) هم به اين مجموعه اضافه شدند. تا سال ۱۹۸۶، اين وسيله ۲۴ پرواز موفقيت آميز را در كارنامه خود ثبت كرد و طي آنها توانست فضانورداني از آلمان غربي، كانادا، فرانسه، عربستان‌سعودي، هلند و مكزيك را نيز به فضا ببرد. عمده ماموريت شاتل در چهار سال اول عملياتي شدن، خدمات‌رساني به ماهواره‌هاي موجود در مدار و آماده پرتاب بود [۲].

ناسا با سرعت هرچه تمام‌تر به پروازهاي شاتل ادامه مي‌داد تا اينكه در ۲۸ ژانويه ۱۹۸۶، وقوع يك فاجعه، جهان را شوكه كرد. شاتل فضايي چلنجر در پرواز ۵۱-L، درست ۷۳ ثانيه پس از پرتاب و در حالي كه حدود ۹ مايل در جهت عمودي و ۷ مايل در جهت افق به پيش رفته بود، ناگهان در هوا منفجر شد و هر ۷ فضانورد آن كشته شدند (تصاوير ۱۳ و ۱۴). علت اين حادثه چند ماه بعد معلوم شد: به وجود آمدن نقص در يكي از عايق‌هاي حرارتي يكي از بوسترهاي پيشران جامد. ناسا بعد از اين سانحه كليه عمليات‌هاي فضايي سرنشين‌دار خود را به مدت دو سال تعطيل كرد [۲].
 
  • گل رز
واکنش‌ها[ی پسندها]: 1 user

Miss Nili

مدیریت ارشد
پرسنل مدیریت
معاون
رمانیکی‌نویس
نام هنری
ماهِ نیلگون
انتشاریافته‌ها
4
شناسه کاربر
277
تاریخ ثبت‌نام
2021-01-07
آخرین بازدید
موضوعات
375
نوشته‌ها
4,810
راه‌حل‌ها
74
پسندها
32,032
امتیازها
837
محل سکونت
آغوش مــآه

  • #8
مديران و مهندسان ناسا به تجديد نظر و بازنگري شاتل پرداختند و بسياري از طراحي‌ها و نقشه‌ها را عوض كردند. انتقادات بسيار فراواني به اين وسيله و نحوه اداره عمليات آن وارد شد ( به‌وي‍ژه به نحوه عمليات شاتل چلنجر كه با چهار بار به تاخير افتادن پرتاب، روزهاي متمادي بر روي سكوي پرتاب ماند) اما اراده ايالات متحده به ادامه كار اين وسيله بعد از رفع نقايص استوار بود. از طرفي ايالات متحده قراردادي را براي ايجاد يك ايستگاه فضايي عظيم امضا كرده بود كه وجود شاتل مي‌توانست كمك زيادي به انجام آن بكند. سرانجام در ۲۹ سپتامبر ۱۹۸۸، شاتل ديسكاوري پروازي را با موفقيت به انجام رساند و اين وسيله دوباره به عمليات بازگشت، اما اين‌بار نه براي خدمات‌رساني به ماهواره‌ها، بلكه براي ايفاي نقش در پيشبرد پروژه ايستگاه فضايي بين‌المللي [۳]

در سال ۲۰۰۳ حادثه ديگري، اين‌بار به هنگام بازگشت شاتل كلمبيا به جوّ زمين، فاجعه ديگري را رقم زد كه اين مساله نيز به تعطيلي موقت فعاليت‌هاي فضايي سرنشين‌دار ناسا انجاميد، اما دو سال بعد با انجام تصحيحات و بازنگري، ماموريت‌هاي شاتل از سر گرفته شد و تا به امروز ادامه دارد. حادثه دوم شاتل شبهات جدي را در مورد ايمني اين سامانه مطرح كرد و حتي بازنشستگي شاتل فضايي هم به صورت جدي مطرح شد
شاتل بيشتر از هر پرتابگر ديگري پرواز کرده و از ۱۹۸۱ تا اواخر سال ۲۰۰۷ بيش از ۱۲۰ ماموريت را با موفقيت به انجام رسانده و با اينکه بيش از ۲۰ سال از شروع کار آن مي‌گذرد، به طور مداوم در حال تکامل و بهبود بوده است. ناسا تغييرات کلي و جزيي زيادي در قسمت‌هاي مختلف شاتل ايجاد کرده تا آن را ايمن‌تر، توانمندتر و قابل اعتمادتر کند. گفته مي‌شود که ناسا با انجام اين تغييرات توانسته است پروازها را نسبت به سال ۱۹۹۲ حدوداً سه مرتبه ايمن‌تر کند و مشکلات پروازي نيز بيش از ۷۰ درصد کاهش پيدا کرده است [۱]. ناسا در سال ۲۰۰۴ رسماً اعلام كرد كه قصد دارد تا سال ۲۰۱۰ شاتل فضايي را بازنشسته كرده و وسيله فضايي سرنشين‌دار بازگشت‌پذيري تحت عنوان [اوريون] را براي سفر به ماه و مريخ جايگزين آن نمايد
 
  • گل رز
واکنش‌ها[ی پسندها]: 1 user
وضعیت
موضوع بسته شده است و نمی‌توان پاسخ جدیدی فرستاد.

موضوعات مشابه

پاسخ‌ها
0
بازدیدها
187
پاسخ‌ها
0
بازدیدها
180

کاربران در حال مشاهده این موضوع (مجموع: 1, کاربران: 0, مهمان‌ها: 1)

بالا پایین