دانستنی سرنوشت اجساد در فضا

[seon-ho]

مرگ فضانوردان در فضا و سرنوشت جسد آن‌ها​

در این مطلب، گزیده‌ای از کتاب جدید «آیا گربه‌ام چشم‌هایم را خواهد خورد؟» (Will My Cat Eat My Eyeballs?) نوشته «کیتلین داوتی» (Caitlin Doughty) و منتشر شده توسط W. W. Norton & Company را می‌خوانید. داوتی در کتاب خود از مرگ فضانوردان در فضا و سرنوشت جسد آن‌ها به طور علمی و تجربی گفته است:

همان طور که شاید تا به حال به آن نیاندیشیده باشید، سرنوشت فضانوردان نیز درست مانند گستره وسیع فضا، قلمرویی ناشناخته می‌باشد. تا کنون هیچ فردی به دلایل طبیعی در فضا نمرده است. 18 مورد گزارش مرگ فضانورد موجود است که همگی ناشی از یک فاجعه فضایی فداکارانه بوده‌اند. 7 کشته شاتل فضایی کلمبیا که به دلیل عدم موفقیت ساختاری شاتل در هم شکست. 7 کشته شاتل فضایی چلنجر که در هنگام پرتاب از هم جدا شد. 1 کشته سایوز 1 که چتر نجات کپسول در حین ورود مجدد به جو زمین شکست. 3 کشته سایوز 11 که دریچه هوای آن در هنگام فرود به دلیل نقص فنی باز شد.

این‌ها همه مصیبت‌های بزرگی بودند که اجساد در حالت‌های مختلف دست نخورده روی زمین کشف شدند. ما نمی‌دانیم اگر یک فضانورد دچار حمله قلبی ناگهانی یا تصادف در طی یک پیاده‌روی فضایی شود، برای او چه اتفاقی می‌افتد. قبل از این که در مورد مرگ فضانوردان در فضا و اتفاقاتی که می‌افتند صحبت کنیم، بیایید آن چه را که در صورت مرگ در مکانی بدون جاذبه و فشار جوی رخ می‌دهد، بررسی کنیم.

وضعیت فرضی مرگ فضانوردان در فضا​

برای شروع تصور کنید یک فضانورد فرضی به نام «دکتر لیزا» داریم که خارج از ایستگاه فضایی در حال انجام تعمیرات معمول همیشگی است. ناگهان، لباس سفید پفی لیزا، توسط یک شهاب سنگ ریز مورد اصابت قرار گرفته و پاره می‌شود. برخلاف آن چه که ممکن است در داستان‌های علمی-تخیلی دیده باشید، چشمان لیزا از جمجمه او بیرون نخواهد زد تا این که سرانجام در انفجاری از خون و قندیل‌های یخی از هم بپاشد! هیچ اتفاق دراماتیکی رخ نمی‌دهد. لیزا پس از نقص در لباس خود باید سریع دست به کار شود؛ زیرا، طی 9 تا 11 ثانیه آگاهی خود را از دست خواهد داد. این یک قاب زمانی عجیب و غریب و خاص است. ما آن را «10 ثانیه حیاتی» می‌نامیم. او 10 ثانیه فرصت دارد تا خودش را به محیط تحت فشار برگرداند. چنین افت فشار سریعی احتمالا او را دچار شوک خواهد کرد. قبل از این که او حتی بداند چه اتفاقی افتاده، مرگ به سراغش می‌آید.

علت اصلی مرگ فضانوردان در فضا​

شرایطی که لیزا را خواهد کشت، ناشی از عدم فشار هوا در فضا است. بدن انسان عادت دارد تا زیر وزن جو زمین عمل کند. از لحظه‌ای که فشار از بین رود، گازهای موجود در بدن لیزا شروع به گسترش می‌کنند و مایعات به گاز تبدیل می‌شوند. با عبور از یک دقیقه و نیم، ضربان قلب و فشار خون لیزا کاهش می‌یابد (تا حدی که ممکن است خون وی شروع به جوشیدن کند). فشار داخل و خارج ریه‌های او به حدی متفاوت خواهد بود که دچار پارگی و خونریزی می‌شود. بدون کمک فوری، دکتر لیزا آسفیکسی می‌کند و ما یک جسد فضایی روی دستان خود خواهیم داشت. برای نجات دکتر لیزا خیلی دیر شده است. روحش شاد.

سرنوشت جسد فضایی چیست​

با این که تصور چنین مرگی برای یک فضانورد در فضا ممکن است برای ما کمی چالش‌برانگیز باشد؛ اما، شرکت‌های فضایی چون ناسا، در مورد چنین اتفاقات اجتناب‌ناپذیری به خوبی اندیشیده‌اند (حتی اگر به طور علنی در مورد آن صحبت نکنند). بگذارید این سوال را برای شما مطرح کنم: آیا بدن لیزا باید به زمین برگردد؟ بیایید ببینیم بر اساس تصمیم شما، چه اتفاقی می‌افتد؟

بدن لیزا را به زمین برگردانید​

تجزیه جسد در سرما، کند می‌شود. اگر لیزا در حال بازگشت به زمین باشد، خدمه باید تا حد امکان او را خنک نگه دارند. در ایستگاه فضایی بین‌المللی، فضانوردان زباله و مواد غذایی را در سردترین بخش ایستگاه نگه می‌دارند. این دمای پایین، باعث کاهش پوسیدگی مواد شده و از بوی نامطبوع جلوگیری می‌کند. احتمالا لیزا تا زمان بازگشت به زمین، در چنین جایی شناور شود. نگهداری جسد یک قهرمان فضایی فوت شده در کنار زباله‌ها از لحاظ اجتماعی، حرکت مناسبی نیست. با این حال، تعداد اتاق‌های ایستگاه محدود بوده و تنها بخش زباله در حال حاضر دارای سیستم خنک‌کننده است (منطقی‌ترین حالت).

اگر دکتر لیزا در اثر حمله قلبی در سفر طولانی به مریخ فوت کند، چه می‌شود؟ در سال 2005، ناسا با یک شرکت کوچک سوئدی به نام Promessa در طراحی نمونه اولیه سیستمی که اجساد فضایی را نگهداری کند، همکاری داشت. در نهایت نمونه اولیه این سیستم، Body Back (بازگشت بدن) نامیده شد. اگر خدمه لیزا یک سیستم Body Back را در فضاپیمای خود داشته باشند، نحوه عملکرد آن بدین صورت خواهد بود: جسد در یک کیسه هوایی ساخته شده از GoreTex قرار گرفته و به داخل هوابند شاتل فرو می‌رود. دمای فضا (-270 درجه سانتیگراد) بدن لیزا را منجمد می‌کند.

بعد از گذشت حدود 1 ساعت، بازوی رباتیک کیسه را به داخل شاتل باز می‌گرداند و 15 دقیقه آن را لرزانده و لیزای یخ‌زده را به تکه‌هایی خرد تبدیل می‌کند. آب تکه‌ها که گرفته شود، حدود 50 پوند پودر لیزای خشک‌شده در Body Back به جا می‌ماند! به صورت تئوریک، شما می‌توانید لیزا را چند سال قبل از بازگشت به زمین و تقدیم بقایای جسدش به خانواده، به صورت پودر شده نگهداری کنید.

لیزا باید در فضا بماند​

چه کسی می‌گوید بدن لیزا باید به زمین برگردد؟ مردم در حال حاضر 12000 دلار می‌پردازند تا بتوانند بخش‌های کوچک نمادین از خاکستر جسد خود را به مدار کره زمین، سطح ماه یا فضای بیکران بفرستند. از این گذشته، تدفین در دریا (به آب انداختن جسد) همیشه روشی احترام‌آمیز برای آرامش روح دریانوردان و کاشفان اقیانوس‌ها بوده است. در حالی که ما از فناوری ساخت اسلحه رباتیک برای انجماد، خشک و خرد کردن اجساد فضایی استفاده می‌کنیم، شاید بتوان گزینه ساده‌تری را مطرح نمود.

گزینه دوم این است که دکتر لیزا در یک کیسه جسد پیچیده شود. پس از این کار، خدمه او را در مدار زمین چرخانده و به او اجازه می‌دهند در فضای بیکران شناور شود. حال به نظر می‌رسد فضا، گسترده و بی‌انتهاست. ما دوست داریم تصور کنیم که دکتر لیزا برای همیشه به سمت فضای خالی کشیده می‌شود. اما، به احتمال زیاد او فقط همان مدار شاتل را دنبال می‌کند. این کار، به طرز معکوسی، او را به نوعی زباله فضایی تبدیل می‌نماید. سازمان ملل متحد مقرراتی برای دفع زباله‌های فضایی دارد. هیچ کس نمی‌خواهد لیزای نجیب ما را زباله صدا بزند! اگر این اتفاق در فضا رخ دهد، شاتل‌هایی که به مریخ می‌روند، مجبورند از کنار اجسادی که در مدار شناورند عبور نمایند. این چیزی نیست که ما می‌خواهیم.

بهترین حالت ممکن برای یک جسد فضایی​

در بهترین حالت خوب است امیدوار باشیم که گرانش یک سیاره، لیزا را در نهایت به درون خود بکشاند. در این صورت، اصطکاک ناشی از گازهای جوی باعث گرم شدن بیش از حد بافت‌های بدن شده و او را می‌سوزاند. این مورد بهتر از تولید یک زباله فضایی است. یک احتمال بسیار بسیار پایین نیز وجود دارد. اگر جسد لیزا در یک محفظه فرار کوچک از منظومه شمسی ما خارج شود و از طریق فضای بیکران به برخی سیارات فراخورشیدی سفر کند، ممکن است جان سالم به در برد. میکروب‌های لیزا و اسپورهای باکتریایی او می‌توانند گونه جدیدی از حیات را در مقصدشان ایجاد کنند. از کجا می‌دانیم در مورد زندگی روی کره زمین، چنین نیست؟ شاید «نخستین موجود زنده»، نتیجه تجزیه نوعی لیزا بوده است!