بزاق چه مزایایی دارد؟
بزاق یکی از بخش‌های اصلی یک دهان سالم است ولی ما اغلب از کنار اهمیت آن به سادگی عبور می‌کنیم. خواص روان‌کنندگی بزاق از بافت‌های دهانی در برابر زخم، جراحت و بروز آسیب‌های ناشی از حرکات اصطکاکی که با خوردن و صحبت کردن طبیعی همراهند محافظت می‌کند. بزاق اسیدها را خنثی کرده و از دهان در برابر پوسیدگی دندان و تهدیدهای باکتریایی، قارچی و ویروسی محافظت می‌کند. بزاق به هضم مواد غذایی و محکم‌تر شدن دندان‌ها کمک می‌کند. به علاوه بزاق یک عامل اساسی در توانایی فرد برای چشیدن است چرا که به عنوان حلال عمل کرده و به تشخیص طعم محرک حل شده کمک می‌کند. زمانی که حجم بزاق کافی نباشد همه این موارد دچار مشکل می‌شوند.
چه چیزی باعث خشکی دهان می‌شود؟
نام دیگر خشکی دهان زروستومیا است. بیش از 400 نوع دارو وجود دارد که می‌توانند باعث خشکی دهان شوند. این داروها شامل موارد زیر هستند:
مصرف داروهای بدون نسخه‌ای که برای درمان علائم سرماخوردگی و آلرژی‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند مانند آنتی‌هیستامین‌هامصرف داروهای با تجویز پزشک که برای درمان فشار خون بالا مورد استفاده قرار می‌گیرندمثانه بیش‌فعال، داروهای دیورتیک، ضدالتهاب‌های غیراستروئیدی(مانند پردنیزون و پردنیزولون)، آمفتامین‌ها(مانند آدرال)مصرف داروهای مورد استفاده در درمان مشکلات سلامت روانی مانند داروهای ضدافسردگی(مثل ولبوترین، لکساپرو و زولوفت)
گاهی اوقات خشکی دهان رفع می‌شود اما معمولا تا زمانی که دارو مصرف می‌شود ادامه پیدا می‌کند. سایر علل خشکی دهان عبارتند از از دست دادن آب بدن، پرتودرمانی در درمان تومورهای سرطانی سر و گردن، بیماری‌های غدد بزاقی، برداشتن غدد بزاقی، دیابت، کشیدن سیگار، استفاده از تنباکوی جویدنی، عدم تعادل هورمونی، سینوزیت، تنفس از طریق دهان، وقفه تنفسی در خواب، سیستیک فیبروز، اوریون، هیپوتیروئیدیسم و اختلالات خودایمنی مانند سندروم شوگرن، روماتوئید آرتریت، ایدز و لوپوس اریتماتوز سیستمیک. اختلالات خوردن مانند پرخوری و بی‌اشتهایی سایر عوامل خطر ایجاد زروستوما هستند. به علاوه چنانچه مجرای اصلی تولید بزاق بنا به دلایلی همچون عفونت و سنگ مسدود شود تولید بزاق کاهش پیدا می‌کند. سایر عوامل خطر شامل استرس، اضطراب و افسردگی هستند. بیماری آلزایمر و بیماری پارکینسون اغلب منجر به از دست رفتن آب بدن می‌شوند و فرد را به صورت دائم در خطر خشکی دهان قرار می‌دهند. حتی اگر عملکرد بزاقی کافی باشد به علت کاهش توانایی درک حس‌های دهانی این موارد به همراه سکته می‌توانند منجر به احساس خشکی دهان شوند. آسیب به اعصاب یا ضربه به سر و گردن می‌تواند اعصابی را که باعث ایجاد حس در دهان می‌شوند تحت تاثیر قرار داده و باعث احساس خشکی دهان شوند. تنگی تنفس ممکن است به دلیل یک حمله ترس و اضطراب یا استرس ایجاد شود که می‌تواند منجر به خشکی دهان شود اما ممکن است نشان‌دهنده یک مشکل جدی در سیستم تنفسی یا گردش خون نیز باشد (مانند بیماری قلبی).
خشکی دهان اغلب در حاملگی یا در دوران شیردهی به دلیل از دست رفتن آب بدن و تغییرات هورمونی اتفاق می‌افتد و با حالت تهوع همراه است. همچنین فرد ممکن است پس از انجام برخی درمان‌ها مانند پرتودرمانی دچار خشکی دهان شود چراکه پرتودرمانی به غدد تولیدکننده بزاق صدمه وارد می‌کند. شیمی‌درمانی گاهی اوقات باغث غلیظ شدن بزاق و ایجاد حس خشکی در دهان می‌شود. کسانی که برای وقفه تنفسی در خواب به دلیل انسداد تحت درمان قرار می‌گیرند مانند بیمارانی که به دستگاه CPAP متصل می‌شوند ممکن است خشکی دهان را تجربه کنند. این علامت معمولا به یکی از دلایل زیر اتفاق می‌افتد:
نشتی از ماسکخوابیدن با دهان بازهوای با رطوبت اندک
برای کنترل آپنه تنفسی با پزشک مشورت کنید.
علائم و نشانه‌های خشکی دهان چه مواردی هستند؟
افرادی که از خشکی دهان شکایت دارند برخی یا همه علائم زیر را نشان می‌دهند:
احساس خشکی در دهاناحساس خشکی در گلو، گلودردتشنگی مکررمشکل در صحبت کردن، جویدن و قورت دادن(دیسفاژی)نیاز به نوشیدن مایعات برای بلعیدن غذاکاهش یا تغییر حس چشاییلب‌های ترک خورده یا پوسته‌پوستهگرفتگی صداخشکی چشملثه‌های
رنگ‌پریدهسردرد و سرگیجهتنفس بدبوسرفه مداومخشکی مسیر سوراخ‌های بینیخشکی در گوشه‌های دهانحالت تهوعوجود زخم و جراحت در دهانمشکل در قراردادن دندان‌های مصنوعی در دهانسفیدی زبان که نشان‌دهنده وجود عفونت قارچی مانند مخمر(کاندیدیازیس) در دهان استسوزش، زخم یا حس سوزن‌سوزن شدن در دهان، زبان یا گلولثه‌های قرمز و دچار خونریزی، التهاب لثه و ژنژیویتپوسیدگی دندان به ویژه اطراف خط لثه یا در سطح ریشه‌ها
عفونت‌های قارچی که در افراد دچار خشکی دهان اتفاق می‌افتند ممکن است با سایر اختلالات یا بیماری‌های زمینه‌ای مانند بیماری آدیسون، ایدز یا دیابت ارتباط داشته باشند. رایج‌ترین علامت عفونت قارچی دهان سوزش زبان یا وجود پلاک‌های سفید یا تیره روی زبان یا بافت‌های نرم دهان است. خشکی دهان اغلب در شب و در طی خواب به ویژه در کسانی که از دهان نفس می‌کشند مشاهده می‌شود.
