آموزش تقویت فن بیان و گویندگی با چند نکته کاربردی

[Miss Nili]

فن بیان و گویندگی یک هنر است. فرقی نمی‌کند که می‌خواهید قصه‌ای تعریف کنید یا شعری را در کلاس با صدای بلند بخوانید. در هر حال باید فن بیان و گویندگی را به‌خوبی بدانید. مثلا باید با محتوایی که ارائه می‌کنید، مأنوس باشید و بتوانید بر نکاتی که لازم است تأکید بیشتری کنید و از بعضی موارد نیز عبور کنید. فن بیان و گویندگی هنری است که می‌تواند مخاطبان شما را تحت تأثیر قرار دهد و به جذابیت شما درحین سخنرانی و صحبت کردن بیفزاید.
برای اینکه بدانید چگونه فن بیان و گویندگی خود را تقویت کنید، نکاتی را در ادامه مطرح کرده‌ایم. با ما همراه باشید:

 

[Miss Nili]

فنون صحبت کردن​

۱. به همزمان صحبت کردن و خواندن عادت کنید​

این فن و تکنیک در زمانی‌ که باید متن یا شعری را از رو بخوانید بسیار مهم است. حفظ کردن متن و شعر هم فکر خوبی است اما باید بتوانید به‌راحتی به متن مکتوب هم نگاهی داشته باشید و از درست بودن آنچه می‌گویید، اطمینان حاصل کنید.

• وقتی قرار است متنی را برای جمع بخوانید، بهتر است آن را چند بار تمرین کنید تا با واژه‌ها و عبارات آشنا شوید. وقتی با متن آمیخته شده باشید و کاملا آن را بدانید، می‌توانید درحین صحبت کردن با مخاطبان نیز ارتباط برقرار کرده و به آنها نگاه کنید.
• آهنگ واژگان را درک کنید. وقتی شعر یا حتی داستان می‌خوانید به‌ویژه داستان‌هایی که شفاهی هستند، طول جملات و کلمات آهنگ خاصی دارد. باید تلاش کنید تا با آهنگ این جملات و واژه‌ها آشنا شوید تا بهتر بتوانید آنها را با صدای بلند و برای جمع، ادا کنید.
• درهنگام روایت کردن و تعریف داستان و… نباید صرفا متکی به متن باشید. باید بتوانید سرتان را از روی کاغذ بلند کرده و با مخاطبان ارتباط چشمی برقرار کنید. وقتی در قالب گوینده ظاهر می‌شوید باید نقشی فعال و پویا ایفا کنید. فقط از روی متن چیزی خواندن و بی‌حس جملات را پشت سر هم ردیف کردن هیچ فایده‌ای ندارد.

 

[Miss Nili]

۲. بلندی، سرعت و لحن صدای خود را بررسی و اصلاح کنید​

اگر می‌خواهید فن بیان و گویندگی را به‌خوبی در کلام خود رعایت کنید، باید بتوانید سرعت، لحن و بلندی صدای‌تان را تحت کنترل داشته باشید. اگر فقط با لحنی یکنواخت صحبت کنید، مخاطبان خود را خسته می‌کنید. هر چقدر هم که محتوای کلام شما جالب باشد باز هم تفاوتی نخواهد کرد و مخاطبان با شما همراه نخواهند شد.

• لحن شما باید با لحن جاری در داستان تناسب داشته باشد. وقتی داستانی حماسی تعریف می‌کنید با زمانی که داستان شما شعری طنزآمیز از شِل سیلورستاین است، کاملا متفاوت خواهد بود. باید بتوانید با توجه به متنی که از آن حرف می‌زنید و آن را تعریف می‌کنید، لحنی درخور و متناسب داشته باشید.
• وقتی برای تعدادی از مخاطبان صحبت می‌کنید باید سرعت کلام خود را تحت کنترل داشته باشید. طبیعتا سرعت شما باید کمتر از زمانی باشد که در یک مکالمه‌ی عادی گفت‌و‌گو می‌کنید. شمرده صحبت کردن باعث می‌شود تا مخاطب را با خود همراه سازید و به او اجازه بدهید که درک بهتری از مضمون حرف‌هایتان پیدا کند. درهنگام سخنرانی بهتر است که با خود آب به همراه داشته باشید و پس از گذشت مدتی از صحبت‌تان، گلویی تازه کنید. با این کار از سرعت‌تان هم کاسته خواهد شد.
• در سخنرانی و رعایت فن بیان و گویندگی، باید صدایی رسا و واضح داشته باشید اما یادتان نرود که نباید فریاد بکشید. نفس عمیق بکشید و از دیافراگم صحبت کنید. می‌توانید از این تمرین کمک بگیرید: بلند شوید و صاف بایستید، سپس دست‌هایتان را روی شکم بگذارید. طوری دم و بازدم را فرو ببرید و به بیرون بدهید که احساس کنید شکم‌تان داخل می‌رود و دوباره بیرون می‌آید. در هر مرتبه از نفس‌گیری تا ۱۰ بشمارید. این کار شما را در حالت آرامش قرار می‌دهد.

 

[Miss Nili]

۳. واضح صحبت کنید​

بیشتر افراد درهنگام صحبت کردن و سخنرانی واضح و شفاف صحبت نمی‌کنند. شما باید مطمئن بشوید که مخاطب صحبت‌هایتان را به‌خوبی می‌شنود و درک می‌کند، پس از آهسته صحبت کردن و زیرلب نجوا کردن و نامفهوم بودن کلام بپرهیزید.

• سعی کنید، بیان درستی داشته باشید. منظور از رعایت بیان مناسب، ادا کردن صداها به‌درستی است. درواقع به جای تلفظ لغات سعی کنید تا بیان درستی داشته باشید و هر صدا در لغات و کلمات را به‌طور صحیح بیان کنید. برخی حروف مانند «ب، د، ج، پ، ت و ک» در بیان و تلفظ نیاز به تأکید بیشتری دارند. تأکید بر این حروف باعث می‌شود تا واضح‌تر صحبت کنید.
• کلمات را درست تلفظ کنید. باید معانی واژگانی را که در شعر یا متن سخنرانی و داستان وجود دارند، بدانید. اگر در به خاطر سپردن تلفظ واژه‌ای مشکل دارید، نشانه و یادآوری کوچکی در کنار آن قرار بدهید تا درحین صحبت اشتباه نکنید.
• درهنگام صحبت کردن نباید زیاد وقفه داشته باشید. مثلا مدام نگویید اممم… و یا از واژگانی استفاده نکنید که عدم تسلط شما را نشان می‌دهند. این کار باعث می‌شود تا حواس مخاطب نیز پرت شود و دیگر به شما توجه نداشته باشد.

 

[Miss Nili]

۴. بر قسمت‌های مناسبی از صحبت‌تان تأکید داشته باشید​

اگر می‌خواهید مطمئن باشید که مخاطب مهم‌ترین بخش‌های کلام‌تان را درک می‌کند، باید از صدای خود کمک بگیرد و تأکیدهای لازم را با صدای‌تان نشان بدهید.

• برای تأکید بر قسمت‌های مهم موردنظر خود، می‌توانید اندکی صدای‌تان را پایین بیاورید و سپس آن را بالا ببرید. این روش برای تحریک مخاطب بسیار مناسب است. اگر آهسته‌تر و با دقت بیشتری هم صحبت می‌کنید، حواس‌تان به یکدستی کلام‌تان باشد.
• مثلا اگر داستان رستم و سهراب را روایت و تعریف می‌کنید، درهنگام آشکار شدن قضیه پدر و فرزندی باید تأکید بیشتری در روایت خود داشته باشید.
• شعرخوانی نیز قلق‌های مخصوص به خودش را دارد. بنابه ساختار شعر باید بدانید که کدام بخش‌ها را با تأکید بیشتری بخوانید و چه لحنی را انتخاب کنید.

 

[Miss Nili]

۵. در نقاط مناسب مکث و توقف کنید​

برای رعایت فن بیان و گویندگی باید حواس‌تان باشد که در روایت کردن سرعت زیادی نداشته باشید. تعریف کردن داستان، خواندن شعر و… مسابقه نیست و لازم نیست که با سرعت زیاد پیش بروید. با این کار مخاطب به شما گوش نخواهد کرد و نمی‌تواند درکی از آنچه می‌گویید داشته باشد.

• بعد از بخش عاطفی یا خنده‌دار صحبت‌تان، کمی مکث کنید تا به مخاطب خوذ اجازه‌ی ابراز واکنش بدهید. از نقاط مهم صحبت خود بدون ایجاد وقفه نگذرید. مثلا اگر درباره موضوع خنده‌داری صحبت می‌کنید، در نقاط حساس داستان کمی صبر کنید تا هم مخاطب واکنش نشان بدهد و هم منتظر این باشد که در ادامه این نقطه‌ی حساس به کجا رهسپار خواهد شد.
• علائم نوشتاری هم کمک شایانی در ایجاد مکث‌های به‌موقع می‌کنند. مثلا در متن و شعری که می‌خوانید وجود کاما باعث می‌شود تا به‌موقع متوقف شوید.
• وجود علائم نوشتاری که به روایت شفاهیِ بهتر کمک می‌کنند، در نمونه‌های خارجی نیز مشاهده می‌شود. برای مثال در متن داستان ارباب حلقه‌ها با تعداد زیادی کاما مواجه هستیم. به‌گونه‌ای که در ابتدا، احساس می‌شود که تالکین یعنی نویسنده‌ی کتاب از کاربرد کاما در نوشتار کاملا بی‌خبر است. اما کافی است متن کتاب را با صدای بلند بخوانید تا به اهمیت وجود این علائم در متن کتاب و روایت شفاهی بهتر داستان پی ببرید.