مذهبی تفسیر آیه مَنْ کٰانَ یُرِیدُ ثَوٰابَ اَلدُّنْیٰا فَعِنْدَ اَللّٰهِ ثَوٰابُ اَلدُّنْیٰا وَ اَلْآخِرَةِ

[Aria]

«مَنْ کٰانَ یُرِیدُ ثَوٰابَ اَلدُّنْیٰا فَعِنْدَ اَللّٰهِ ثَوٰابُ اَلدُّنْیٰا وَ اَلْآخِرَةِ » درباره وصیّت و دستور زندگى است که خرد و فطرت نیز برآن گواه است

هرکه سعادت و آسایش زندگى در این جهان را بخواهد باید از طریق دین و تقوى که پروردگار جامعه بشر را به آن سفارش فرموده پیروى نماید

زیرا دین عبارت از برنامه اى است که بر محور خداشناسى و خلق پسندیده و عمل نیکو دور مى زند و یگانه راه کمال انسانیت نیز همین است زیرا یگانه فضیلت که بشر را بر سایر موجودات ارج دارتر نموده نیروى خرد و اختیار است که به وى موهبت شده و مسیر زندگى او را ازهرجهت از سایر موجودات جهان جدا نموده است

بر این اساس چنانچه استفاده از لذائذ مادّى و به کار بردن نیروى %%%% و غضب را برطبق برنامه دین قرار دهد حدّ اعتدال را در ارضاء تمایلات خود رعایت نموده است و همواره مى تواند از لذائذ مادّى و جسمانى حدّ اکثر استفاده را بنماید و راه سعادت بپیماید و ضرر و زیانى بر او متوجّه نشود

و چنانچه درباره استفاده از لذائذ مادّى از دستور دین و تقوى تخلّف ورزد و از هوى و هوس پیروى کند بضرر و زیان روانى و بدنى خود اقدام نموده و چون همواره با خطر روبه رو است از لذایذ مادّى نیز جز اندک زمانى استفاده نخواهد نمود

زندگى بشر در اثر نیروى عقل و اختیار همیشگى است و اختصاص باین جهان ندارد ناگزیر سعادت ابدىّ او نیز وابسته و توأم با سعادت زندگى در این جهان است و از آن سرچشمه مى گیرد

نتیجه آنست که هرکه در این جهان از طریقه تقوى و دین برکنار رود گذشته از اینکه در هر لحظه با خطر پیرى و از هوى و هوس روبه رو مى شود و از لذایذ مادّى استفاده ننموده از سعادت نیز بهره اى نخواهد داشت

 

[Aria]

«وَ کٰانَ اَللّٰهُ سَمِیعاً بَصِیراً» از نظر احاطه اى که پروردگار به منویّات و راز دلها دارد آنان که طریق تقوى را پیش گیرند از لذایذ مادّى آنها را بهرمند فرماید و سعادت همیشگى را نیز در دنبال خواهد داشت و آنان که از هوى و هوس پیروى کنند و از تقوى بر کنار روند همواره با خطر برابر بوده از لذائذ جسمانى و روانى نیز نصیب نخواهند داشت

پروردگار هرکه را برطبق اندیشه و عمل آنچه خواستار است خواسته او را برآورد و بسوى هدف که برگزیده او را سوق مى دهد

در کتاب کافى روایت شده که ابن ابى العوجاء از هشام بن حکم سؤال کرد آیا پروردگار حکیم است هشام در پاسخ گفت: بلى احکم الحاکمین است

سائل گفت: مفاد آیه «فَانْکِحُوا مٰا طٰابَ لَکُمْ مِنَ اَلنِّسٰاءِ مَثْنىٰ وَ ثُلاٰثَ وَ رُبٰاعَ فَإِنْ خِفْتُمْ أَلاّٰ تَعْدِلُوا فَوٰاحِدَةً » این فرض ممکن است هشام، گفت بلى سائل گفت پس مفاد این آیه با آیه «وَ لَنْ تَسْتَطِیعُوا أَنْ تَعْدِلُوا بَیْنَ اَلنِّسٰاءِ وَ لَوْ حَرَصْتُمْ » هرگز سازش ندارد کدام حکیم چنین کلامى مى گوید

هشام پاسخ آن را ندانست و به مدینه آمده نزد حضرت صادق علیه السّلام شرفیاب شد حضرت فرمود نه موسم حجّ است و نه هنگام عمره

هشام عرض کرد ابن ابى العوجاء سؤالى از من نموده پاسخ آن را ندانستم جریان سؤال را عرض کرد

حضرت فرمود آیه «فَانْکِحُوا مٰا طٰابَ لَکُمْ مِنَ اَلنِّسٰاءِ مَثْنىٰ وَ ثُلاٰثَ وَ رُبٰاعَ فَإِنْ خِفْتُمْ أَلاّٰ تَعْدِلُوا فَوٰاحِدَةً » درباره نفقه چند همسر است و آیه «وَ لَنْ تَسْتَطِیعُوا أَنْ تَعْدِلُوا بَیْنَ اَلنِّسٰاءِ وَ لَوْ حَرَصْتُمْ » درباره محبّت و علاقه قلبى به چند همسر است

هشام هنگامى که این جواب را بابن ابى العوجاء بیان کرد او گفت بخدا سوگند این جواب از تو نیست

در تفسیر عیاشى از هشام بن سالم از حضرت صادق علیه السّلام روایت شده که در تفسیر آیه «وَ لَنْ تَسْتَطِیعُوا أَنْ تَعْدِلُوا بَیْنَ اَلنِّسٰاءِ وَ لَوْ حَرَصْتُمْ » فرمود مراد عدالت و علاقه قلبى به چند همسر است