تاثیر زبان فارسی بر زبان ترکی

[helia]

زبان فارسی در دوره‌ای طولانی زبان رسمی دربار سلاطین عثمانی بوده‌است. دیداری کوتاه و گذرا از موزه‌های ترکیه و حتی گذر از مناطق قدیمی و آثار تاریخی شهرهای این کشور، که مملو از خط و زبان فارسی است، نشان می‌دهد که این زبان تا چه پایه در این کشور متداول بوده‌است. علاقهٔ بسیاری از ترک‌ها به ادبیات فارسی و عربی یکی از دلایل ورود زبان فارسی به ترکیه بود و تأثیر بسیاری بر این سرزمین گذاشت. از آن جایی که ترکیه کشوری مسلمان بود، دین باعث ورود زبان عربی به ترکیه شد اما در مقایسه با زبان فارسی، تأثیر زبان عربی محدود است. بسیاری از واژه‌هایی که در نوشتن شعر و نثر ترکی به کار برده می‌شوند، از فارسی گرفته شده‌اند. آن‌هم شاید به‌دلیلِ آسانی زبان فارسی باشد. رفعت یالچین فارغ‌التحصیل ادبیات فارسی و استاد بازنشستۀ درس‌های عثمانی گفته‌است، بسیاری از واژه‌های ترکی از فارسی گرفته شده‌اند.

 

[helia]

تا پیش از فارسی زدایی توسط آتاتورک در ترکیه، در فرهنگ عثمانی و زبان ترکی نزدیک به ۵۰ هزار لغت، چه فارسی سره و چه عربی پارسی‌شده، وجود داشته است. پس از پالایش فرهنگ و واژگان فارسی توسط آتاتورک، ترک‌ها به لحاظ ادبی بسیار ضربه خوردند، گفت: به دستور آتاتورک واژگان پارسی را که تا اوایل قرن ۲۰ در میان ترک‌ها مصطلح بود، از فرهنگ لغات حذف کردند. این باعث شد تا علی‌رغم ادعای آن‌ها روی مولانا جلال‌الدین بلخی در مولاناخوانی و مثنوی‌خوانی‌شان دچار مشکل شوند و ارتباط ادبی آن‌ها نیز با گذشته‌شان قطع شد. رجب طیب اردوغان چند سال پیش متوجه این انقطاع فرهنگی شد و دستور به پیگیری آن داد. به همین دلیل اکنون چهار مؤسسه در ترکیه مشغول پژوهش روی زبان ترکی عثمانی و الفبای فارسی هستند تا بتوانند ارتباط خود را با گذشته ادبی‌شان، یعنی فرهنگ و ادبیات در دوران پیش از آتاتورک، دوباره برقرار کنند.

پروفسور نعمت ایلدریم اذعان کرده‌است که نیاکان ما در ترکیه زبان فارسی را جزئی از خود می‌دانستند و در دوره‌های تاریخی مختلف غزنویان، سلجوقیان و عثمانیان، به این زبان در ترکیه تکلم می‌شد. به گفتهٔ وی، سال‌های زیادی زبان‌های عربی و فارسی همپا با زبان ترکی، در مراکز علمی و فرهنگی سرزمین‌های پهناور امپراتوری عثمانی، گسترش عظیمی پیدا کرد و مورد توجه قرار گرفت.نعیم فراشری آخرین و بزرگ‌ترین شاعر پارسی‌گوی آلبانی در قرن نوزدهم به شمار می‌آید. تعداد قابل توجهی واژگان فارسی در برخی متصرفات عثمانی مانند بالکان به جا مانده است.