پزشکی بیماری آب سیاه

[ARA.O.O]

آب‌سیاه یا گلوکوم (به انگلیسی: glaucoma) اصطلاحی برای توصیف گروهی از اختلالات چشمی با علت‌های متفاوت ولی اثری بالینی و مشترک بر روی چشم و عصب بینایی و وابسته به فشار داخل چشمی است.

لذا این مشکل می‌تواند به بینایی چشم آسیب برساند که غیرقابل برگشت است و در صورت عدم معالجه سبب کوری می‌شود. به زبانی ساده علت آن افزایش شدید فشار زلالیه یا همان ماده درون چشم است.[۲] به‌طور کلی اشکال در خروج این مایع از منافذ بسیار کوچکی در پیرامون عنبیه (دایره رنگی چشم) است. در برخی موارد به‌طور مادرزادی منافذ تنگ هستند. در موارد دیگر جلو آمدن عنبیه یا مسدود شدن این منافذ با رنگدانه‌های عنبیه یا یاخته‌های خون پس از خونریزی داخل چشم مسیر تخلیه مایع داخل چشم تقریباً مسدود می‌شود.

گلوکوم را به عنوان دزد بینایی می‌شناسند زیرا بدون علائم است و شخص در طول عمر خود از آن آگاه نمی‌شود.

 

[ARA.O.O]

*نام گذاری

واژه گلوکوم از واژه یونانی glaukos به معنی "روشنایی لرزان و ناپایدار" گرفته شده است.[۵] در فارسی به آن آب‌سیاه می‌گویند چون به تدریج باعث تاری‌ پیشرونده دید و کوری غیرقابل برگشت می‌شود‌.

 

[ARA.O.O]

*انواع

این بیماری دارای انواع زیر است:

• گلوکوما زاویه باز: حدود ۹۰درصد موارد گلوکوم در ایالات متحده است. نشانه و علائم ناگهانی و حاد ندارد و بدون درد است. تنها علائم به تدریج پیشرونده در آن، کاهش میدان بینایی و تغییرات عصب بینایی است.
• گلوکوما زاویه بسته: کمتر از ۱۰درصد موارد گلوکوم در ایالات متحده، اما بیش از نیمی از موارد گلوکوم در کشورهای دیگر به ویژه کشورهای آسیایی است. حدود ده درصد از بیماران زاویه بسته با حملات و بحران حاد ازجمله درد ناگهانی چشم، دیدن هاله در اطراف چراغ‌ها، قرمزی چشم، فشار داخل چشم بسیار بالا (بیش‌از ۳۰ میلی‌متر جیوه)، تهوع و استفراغ، کاهش ناگهانی دید و مردمک گشاد شده همراه است. همچنین در برخی موارد مردمک بیضی شکل دیده می‌شود. گلوکوما زاویه بسته، یک موقعیت اورژانس است.

 

[ARA.O.O]

*علائم شایع

وقتی علایم زیر در فردی وجود داشته باشند احتمال وجود بیماری آب سیاه مزمن چشم وجود خواهد داشت. علائمی چون تغییر مداوم نمره عدسی عینک، سردرد خفیف یا اختلالات مبهم بینایی یا عدم توانایی در تطبیق بینایی از روشنایی به تاریکی.

مراحل اولیه:

• از دست رفتن دید محیطی در نواحی کوچک از میدان دید
• تاری دیدی در یک طرف در سمت بینی میدان دید

مراحل پیشرفته:

• بزرگ‌تر شدن نواحی از دست رفتن دید، معمولاً در هر دو چشم
• سفت شدن کره چشم
• وجود نقاط کور در میدان دید
• نامناسب بودن دید در شب

 

[ARA.O.O]

*علل

علایم در اثر تجمع مایع و افزایش فشار درون چشم و در نتیجه آسیب رسیدن به رشته‌های عصب چشمی به وجود می‌آیند اما در برخی از گروه‌های جمعیتی، تنها ۵۰ درصد از افراد مبتلا به گلوکوم زاویه باز اولیه دارای فشار چشم بالا هستند.

• تغذیه و رژیم‌های غذایی
• نژاد و جنس
• عوامل ژنتیک و سابقه خانوادگی آب سیاه حاد یا مزمن چشم
• سن بالای ۶۰ سال
• دیابت
• بسیاری از داروها نیز فشار داخل چشم را بالا می‌برند و موجب بدتر شدن بیماری می‌شوند مانند قرص‌های سرماخوردگی و آلرژی، آنتی هیستامین‌ها، آرام‌بخش‌ها، داروهای کورتیکواستروئیدی و برخی داروهای معده و روده.
• افراد مبتلا به آپنه خواب (اختلال تنفس در خواب) بسیار مستعد آب سیاه هستند.

 

[ARA.O.O]

*پیشگیری

تمامی افراد باید از چشم پزشک خود بخواهند تا در هر بار معاینه چشم، فشار چشم را نیز اندازه بگیرد و پس از ۴۰ سالگی باید حداقل سالی یک بار معاینه چشم انجام شود. در صورت بروز هرگونه تغییر در بینایی باید به چشم‌پزشک مراجعه شود.

معاینات چشم از جمله آزمون میدان دید، تونومتری یا فشارسنجی (اندازه‌گیری فشار درون کره چشم) و افتالموسکوپی (مشاهدهٔ پشت چشم).

یوگا به عنوان ورزشی که گفته می‌شود بدن را با ذهن و تنفس هماهنگ می‌کند، طرفدارانی دارد اما نتایج یک مطالعه جدید نشان می‌دهد که برخی حرکات آن موجب افزایش فشار چشم می‌شود و برای مبتلایان به گلوکوم (آب سیاه) خطرناک است.

 

[ARA.O.O]

*عواقب مورد انتظار

درمان آب سیاه چشم تا آخر عمر باید ادامه یابد. اگر آب سیاه به موقع تحت درمان قرار گیرد، اشکال دایمی در بینایی به وجود نمی‌آید. توجه داشته باشید که در این بیماری دید مرکزی تا مرحله آخر بیماری وجود خواهد داشت و هیچگونه اختلالی در دید مرکزی ایجاد نخواهد شد.

 

[ARA.O.O]

*درمان

این بیماری را نمی‌توان درمان قطعی کرد، اما علایم آن را می‌توان کنترل نمود. در اکثر اوقات می‌توان فشار چشم را با دارو تا حدی پایین آورد که از آسیب به عصب چشمی و از دست دادن احتمالی بینایی در آینده جلوگیری شود. استفاده از داروهای موضعی (تجویز قطره چشم) شایع ترین درمان برای ابتلا به گلوکوم زودرس است. هدف از استفاده آن‌ها، کاهش IOP برای جلوگیری از کاهش بینایی است. بطور کلی داروهای مورد استفاده در بیماری گلوکوم به ۲ روش فشار داخل چشمی (IOP) را کاهش می‌هند: کاهش تولید زلالیه یا افزایش خروج زلالیه از چشم.

۱- کاهنده‌های تولید و ترشح زلالیه: شامل دسته آگونیست‌های آلفا-آدرنرژیک (از جمله آپراکلونیدین، بریمونیدین، اپی نفرین و...) دسته بلوک کننده‌های گیرنده بتاآدرنرژیک (ازجمله تیمولول و بتاکسولول) و دسته داروهای مهارکننده کربنیک انهیدراز (ازجمله استازولامید و دورزولامید) می‌باشند.

۲- افزاینده‌های خروج زلالیه: شامل دسته کولینرژیک‌ها (از جمله پیلوکارپین)، دسته پروستاگلندین‌ها (از جمله لاتانوپروست) و دسته داروهای اُسموتیک (گلیسرین و مانیتول) می‌باشند.

داروهای ادرارآور (دیورتیک) برای کاهش تولید و در نتیجه کاهش تجمع مایع در چشم استفاده می‌شوند.

از داروهای مورد استفاده در درمان فشار خون بالا نیز برای درمان گلوکوم (بدون آسیب عصب بینایی یا از بین رفتن بینایی) استفاده می شود تا از بروز گلوکوم جلوگیری شود.

هرکدام از داروهای نامبرده شده ممکن است به تنهایی یا در ترکیب با یکدیگر مورد استفاده قرار گیرند.

جراحی​

در صورتی که با قطره‌های چشمی نتوان بیماری را کنترل نمود، می‌توان از جراحی با لیزر یا جراحی با برش (جراحی انسزیونال) کمک گرفت.

توصیه‌های درمانی​

چندین دسته و مارک های زیادی قطره چشم گلوکوم وجود دارد. پزشک چشم شما داروهایی را که احساس می کند برای نیازهای فردی شما موثرتر است تجویز می کند.

در بعضی موارد ممکن است بیش از یک نوع قطره چشم مورد نیاز و تجویز قرار گیرد.

مدت استفاده از قطره چشم گلوکوم: گلوکوم به طور معمول یک بیماری مزمن است؛ به این معنی که ممکن است شما نیاز به استفاده از قطره چشمی هر روز برای بقیه عمر خود داشته باشید تا از بین رفتن گلوکوم جلوگیری کنید.

در بعضی موارد، پزشک چشم شما ممکن است برای کاهش خطر کاهش بینایی، داروی خوراکی (قرص) تجویز کند.

برای امنیت و رفاه خود، مهم است که داروهای روزانه گلوکوم خود را طبق دستورالعمل مصرف کنید. بی دقتی و عدم رعایت رژیم های درمانی گلوکوم، تجویز پزشکان چشم، یکی از دلایل اصلی نابینایی ناشی از گلوکوم است.

اگر متوجه شدید که قطره های چشمی که از آن برای گلوکوم استفاده می کنید ناراحت کننده یا ناخوشایند هستند، هرگز آنها را قطع نکنید بدون اینکه ابتدا با پزشک چشم خود در مورد یک روش درمانی جایگزین احتمالی مشورت کنید.