آموزش انواع خوانش و انواع لحن ها برای خواندن اشعار و متون

[محمد مهدی]

بسم الله الرحمن الرحیم


با عرض سلام خدمت دوستان عزیزم
دراین تاپیک قصد دارم شما رو با انواع خوانش و لحن برای بیان اشعار ومتون در زبان فارسی آشنا کنم
امیدوارم خوشتون بیاد ومنو همراهی کنید

{مدیریت تالار کتاب گویا}​

 

[محمد مهدی]

خواندن : ترجمه ي مستقيم نمادهاي نوشتاري به فكر يا گفتار است .
خواندن : انتقال كدهاي تصويري به ذهن وتبديل آن ها به كدهاي صوتي است.
انواع خواندن:
1 ـ صامت خواني
2 ـ مستقل خواني
3 ـ خطابي
روش های زیر نیز از شيوه هاي خواندن هستند كه می توانیم آنها را هم جزو انواع خواندن در نظر بگيريم:
4 ـ خواندن با دقت ‹‹ گوش كن وبگو ››
5 ـ خواندن انتقادي ‹‹ به دوستانت بگو ›› ‹‹ بگرد وپيداكن ››
6 ـ خواندن تحليلي
7 ـ خواندن التذاذي ‹‹ خواندن رمان ››
8 ـ كند خواني
9 ـ تند خواني
10 ـ خواندن اجمالي ‹‹ روزنامه خواني ››

 

[محمد مهدی]

خوانش متن : شامل متون نظم ونثر است . درخوانش متن توجه به موارد زیر ضروری است:
الف - رعایت آهنگ
ب - توجه به لحن کلام
ج - رعایت تکیه :تکیه ، فشارآوایی است که روی هجاهای کلمه ایجاد می شود وموجب برجسته شدن هجاهای کلمه می شود.درمورد کلمات چندهجایی بایدتوجه کنیم که تغییردرمعنی کلمه می شود.مانند:سبزی (به معنی سرسبزی وطراوت) ،سبزی(سبزهستی)
ولی(سرپرست) ،ولی(امّا)​

د - رعایت مکث ودرنگ

ه - رعایت ایستگاه های آوایی : منظورازایستگاه های آوایی ، جاهایی است که سخن نیاز به قطع ووصل وکشش های آوایی دارد وبه عبارتی رعایت زیر وبم کلمات است.​

 

[محمد مهدی]

لحن:
لحن یعنی آواز خوش و موزون، نوا، کشیدن صدا یا اجتماع حالت های صداهای مختلف( دهخدا). لحن نحوه ی خواندن و بیان کردن جملات است با توجه به شرایط موجود و فضای حاکم بر جمله و کل متن. انواع لحن و آهنگ های کلی زبان فارسی را می توان عبارت از موارد زیر دانست:
خوانش متن - لحن ها

 

[محمد مهدی]

لحن ها:
1- لحن ستایشی: ستایش مخصوص خداست و شاعر یا نویسنده در آن خداوند را به خاطر آفرینش بی همتا، قدرت بی نظیر و الطاف فراوانش می ستاید. در این هنگام خواننده نیز باید خود را موجودی از آفریده های او بداند که تسلیم و شاکر بخشش ها و آفرینش اوست.در خوانش چنین متن هایی باید تقدس بارگاه خداوندی و صمیمیت رابطه ی بنده با آفریدگار را در نظر داشته باشیم. لحن کلام در این متن ها در عین تواضع و فروتنی کمی هم ملاطفت آمیز است اما وجه غالب آن تواضع در چهارچوب ادب و همراه با صمیمیت است.

 

[محمد مهدی]

2- لحن نیایشی: ( تضرع- مناجات- نجوای دوطرفه- درد دل – در گوش دل با ما سخن میگوید- الهام)
در لحن چنین متن هایی باید تضرع و اظهار نیاز به درگاه خداوند محسوس باشد. متن در نهایت خاکساری خوانده می شود. باید بدانیم که در مقابل چه عظمتی قرار گرفته ایم. انسان در این زمان خود را بسیار کوچک فرض کرده، آن چه را که در حضور دیگران نمی تواند بیان کند با آه و زاری یا شکر و سپاس بیان می کند.. هر چند آهنگ اغلب جملات افتان است در لحن نیایشی افتان بودن آهنگ جمله بسیار محسوس تر است.

 

[محمد مهدی]

3- لحن مدحی: ( نعت و منقبت) نوشته ای است درباره ی انسان که شاعر از طریق آن ، با کوچک تر دانستن خود در مقابل ممدوح به بیان مطالبی می پردازد. مدح را می توان به چند دسته تقسیم کرد.
برای ستایش غیر خدا از جمله: پیامبر (ص)، بزرگان دین و علم و.... متن مدحی کمی نسبت به لحن ستایشی صلابت و استواری دارد و بنا بر میزان مدح اوج و فرود می یابد.

 

[محمد مهدی]

4- لحن تعلیمی : این لحن که به لحن اندرزی نیز مرسوم است، تلاش می کند با گویشی آرام و آهسته، در دل شنونده نفوذ کرده و نکات خوب زیستن را به مخاطب خود القا کند. نویسنده ی این گونه متون، خود را به جای انسانی آگاه می گذارد و از زبان او که بیشتر شبیه به پدران و معلمان دلسوز است با مخاطب خود سخن می گوید.در مواردی که مخاطب پایین تر از گوینده قرار دارد کمی هم به تحکم نزدیک است.

 

[محمد مهدی]

5- لحن روایی داستانی: این لحن همه ی حکایات، قصه ها و داستان های دیگر را در بر می گیرد. آرام به پیش می رود و به تناسب موضوع نویسنده، می تواند الحان دیگری را هم بپذیرد.

به مجنون گفت روزی عیب جویی که پیدا کن به از لیلی نکویی
که لیلی گر چه در چشم تو حوریست به هر جزوی ز حسن او قصوریست
ز حرف عیب‌جو مجنون برآشفت در آن آشفتگی خندان شد و گفت
اگر در دیدهٔ مجنون نشینی به غیر از خوبی لیلی نبینی
تو کی دانی که لیلی چون نکویی است کزو چشمت همین بر زلف و روی است
تو قد بینی و مجنون جلوه ناز تو چشم و او نگاه ناوک انداز
تو مو بینی و مجنون پیچش مو تو ابرو، او اشارت‌های ابرو
دل مجنون ز شکر خنده خونست تو لب می‌بینی و دندان که چونست
کسی کاو را تو لیلی کرده‌ای نام نه آن لیلی‌ست کز من برده آرام

اگر می‌بود لیلی بد نمی‌بود ترا رد کردن او حد نمی‌بود وحشی بافقی
​

 

[محمد مهدی]

6- لحن تغزلی یا عاطفی: گسترده ترین حوزه ی ادبیات است و در نهایت لطافت و ظرافت ادا می شود. در جایی که باید شدت احساس خویش را نشان دهیم، کلام کشیده و خوش آهنگ بیان می گردد. جای تکیه بستگی به مقصود خواننده دارد.

جوشانده ای بیار
جوشانده ای بیار و برایم دوا بریز افتادم از نفس! به اتاقم هوا بریز
عطر صدای نازک خود را به روی من از لابلای پنجره ی نیمه وا بریز
در استکان خالی ام امشب نریز کم با حکم قلب عاشق فرمانروا بریز
تا از خودم تهی شده از عشق پر شوم در ذره ذره ام قدحی را سوا بریز
این بینوا بریده از اصل وجود خویش در بندبند این نی تنها نوا بریز
محمدرضا حسینی مود